Mihail Tuhaçevski - Vikipedi

Mihail Nikolayeviç Tuhaçevski
Михаил Николаевич Тухачевский
LakabıKızıl Napolyon
Doğum16 Şubat 1893(1893-02-16)
Aleksandrovskoye, Smolensk
Rus İmparatorluğu
Ölüm12 Haziran 1937 (44 yaşında)
Lubyanka Hapishanesi, Moskova
Sovyetler Birliği
Bağlılığı Rusya İmparatorluğu (1914-1917)
 Rusya SFSC (1917-1922)
Sovyetler Birliği (1922-1937)
Branşı Rus İmparatorluk Ordusu
Kızıl Ordu
Hizmet yılları1914-1937
Rütbesi
Sovyetler Birliği Mareşali
Sovyetler Birliği Mareşali
Komutası1. Devrim Ordusu
5. Ordu
Batı Cephesi
Kızıl Ordu Kurmay Başkanı
Ordu ve Donanma Halk Komiser Vekili
Komünist Partisi Merkez Üyesi Adayı[1]
Çatışma/savaşlarıI. Dünya Savaşı
Rusya İç Savaşı
Sovyet-Polonya Savaşı
ÖdülleriLenin Nişanı
Aziz Vladimir Nişanı Aziz Anna Nişanı Aziz Stanislav Nişanı
İmza

Mihail Tuhaçevski (Rusça: Михаи́л Никола́евич Тухаче́вский romanize: Mikhail Nikolayevich Tukhachevskiy, Lehçe: Michaił Nikołajewicz Tuchaczewski) (16 Şubat 1893- 12 Haziran 1937)[2] görevini 1918 ila 1937 sürdürmüş, Kızıl Napolyon lakaplı Sovyet mareşal ve teorisyen[3]

İlk beş Sovyet mareşalinden biridir. 1925-1928 yılları arasında Kızıl Ordu Kurmay Başkanı olarak görev yaptı. Tank stratejileri ile tanınır. Josef Stalin'in 1930'lardaki Büyük Temizlik hareketinin bir parçası olan 1937-38 Kızıl Ordu tasfiyelerinin en önemli kurbanlarından biridir.

İlk Sovyet mareşalleri: ön sıra, soldan: Mihail Tuhaçevski, Kliment Voroşilov, Aleksandr Yegorov, arka sıra, soldan: Semyon Budyonni, Vasili Blyuher (11 Kasım 1935)

Çocukluğu ve Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Tuhaçevski, Alexandrovskoye'de (bugünkü Rusya'nın Smolensk kentinin batısı) fakir bir ailede doğdu.[4] Efsaneye göre, ailesinin Haçlı Seferleri sırasında Doğu'da mahsur kalan ve Rusya'ya yerleşmeden önce bir Türk karısı alan bir Flaman kontluğundan geldiğini belirtir.[5][6] Büyük dedesi Alexander Tuhaçevski (1793-1831), Rus İmparatorluk Ordusu'nda albay olarak görev yaptı. 1912'de Moskova Askeri Okulu'na katıldıktan sonra, 1914'te mezun olduğu Aleksandrovskiy Askeri Okulu'na geçti.

Birinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında, Semyenovsky Muhafız Alayı'na Temmuz 1914'te teğmen olarak katıldı ve şunları bildirdi:

"İstediğimi elde etmek için gereken tek şeyin cesaret ve özgüven olduğuna inanıyorum. Kendime kesinlikle güveniyorum. Kendi kendime ya otuz yaşımda general olacağım ya da o zamana kadar hayatta olmayacağım dedim." [7]

Şubat 1915'te Alman Ordusu tarafından esir alınan Tuhaçevski, savaş esiri kamplarından dört kez kaçtı ve sonunda Bavyera'daki Ingolstadt Kalesi'ne dizginlenemez bir kaçak olarak hapsedildi.

Ingolstadt'ta Tutukluluk Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Orada Le Monde gazetecisi Remy Roure ile tanıştı ve ünlü Fransız Komutan Charles de Gaulle ile aynı hücreyi paylaştı. Roure, Pierre Fervacque takma adıyla Tuhaçevski ile karşılaşmasını yazdı. Tuhaçevski'nin Napolyon'u çok övdüğünü bildirdi ve ayrıca belirli bir konuşmada Tuhaçevski'nin, Hristiyanlığı ve "sermayenin ahlakını" Rusya'ya getirdikleri için Yahudilerden nefret ettiğini söyledi.[8] Roure daha sonra ona sosyalist olup olmadığını sordu ve şöyle cevap verdi:

"Sosyalist? Kesinlikle değil! Sınıflandırmaya ne gerek var! Ayrıca, büyük sosyalistler Yahudilerdir ve sosyalist doktrin evrensel Hıristiyanlığın bir dalıdır. Paraya gülerim ve toprağın bölünüp bölünmediği benim için birdir. Atalarım olan barbarlar ortak yaşıyordu ama şefleri vardı. Hayır, sosyalistlerden, Yahudilerden ve Hristiyanlardan nefret ediyorum."

Roure'a göre, Tuhaçevski, ancak 'Avrupalılıktan arındırıp Rusya'yı barbarlığa sürüklerse' Lenin'i izleyeceğini söyledi, ancak Lenin'in bunu yapmayacağından korktuğunu söylediğini beyan etmiştir. Tuhaçevski, Almanya'da hapsedilmesiyle ilgili bu hikâyeleri asla reddetmedi ve hatta daha sonra doğruladı, ancak her zaman 1917'de politik olarak olgunlaşmamış olduğunu ve ilk görüşlerinden büyük pişmanlık duyduğunu söyledi. 1936'da Fransa'da Roure'un kendisi hakkında yazdıklarıyla karşılaştığında kitabını okuduğunu söylemiş ve şunları söylemiştir: 'Ben hâlâ çok gençtim. Siyasette acemiydim ve devrimler hakkında bildiğim tek şey Fransız İhtilali'nin son aşamasıydı. Askeri zaferleri beni sınırsız bir hayranlıkla dolduran Bonapartizm... Ingolstadt'taki görüşlerimi asla pişman olmadan düşünmem, çünkü bunlar benim Sovyet vatanına olan bağlılığım hakkında şüphelere neden olabilir. Sana gerçek hislerimi anlatmak için yeniden bir araya gelmemizden faydalanıyorum.' Tuhaçevski'nin beşinci kaçışı başarıyla karşılandı ve İsviçre-Almanya sınırını, yanında bazı küçük pagan putları taşıyarak geçtikten sonra Eylül 1917'de Rusya'ya döndü . 1917 Ekim Devrimi'nin ardından, Tuhaçevski Bolşeviklere katıldı ve Rus İç Savaşı'nda önemli bir yer oynadı.[9]

Rus İç Savaşı Sırasında[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni kurulan Kızıl Ordu'da subay oldu ve üstün yeteneği sayesinde hızla rütbesi yükseldi. Rus İç Savaşı sırasında kendisine Moskova'yı savunma sorumluluğu verildi. Tuhaçevski, düşmanın açık kanatlarını sömürmek ve onları kuşatmakla tehdit etmek için yoğun saldırılar kullandı. İç savaşın son aşamasında, Tuhaçevski Mart 1921'de Kronstadt Ayaklanması'nın bastırılması sırasında 7. Ordu'ya komuta etti. Ayrıca 1921 ve 1922 yılları arasında Tambov Guberniyası'na yönelik saldırıyı da komuta etti . İngiliz tarihçi Simon Sebag, Tuhaçevski'yi 'herhangi bir Bolşevik kadar acımasız'olarak nitelendirmiştir. Köylü ayaklanmalarını bastırmak için rehinelerin yargısız infazını ve bu infazlar sırasında zehirli gaz kullanmasıyla biliniyordu.[10][11][12]

Polonya-Sovyet Savaşı Sırasında[değiştir | kaynağı değiştir]

Tuhaçevski, 1920'deki Sovyet-Polonya Savaşı sırasında Sovyetler'in Polonya'yı işgaline komuta etti. Düşmanlıklara yol açan Tuhaçevski, birliklerini 'Smolensk Kapıları' olarak adlandırdığı Vitebsk yakınlarında yoğunlaştırdı . Tuhaçevski, birliklerine sınırı geçme emrini verdi. Richard M. Watt'a göre, 'Tuhaçevski'nin birliklerini batıya doğru sürmesinin cesareti başarısının anahtarıydı. Sovyet Yüksek Komutanlığı 60.000 adamını takviye olarak gönderdi, ancak Tuhaçevski onların yetişmesine izin vermek için asla durmadı. Hızla ilerleyen orduları arkasında daha fazla sayıda asker bırakıyordu. Ama Tuhaçevski bu kayıpları görmezden geldi. İkmal hizmetleri kaos içindeydi ve arkası neredeyse organize bir varlık olarak yoktu. Minsk'i ele geçirdikten sonra durmaksızın Varşova'ya ilerledi ancak orduları Varşova dışında Józef Piłsudski tarafından yenildi . Tuhaçevski'nin Stalin ile ilk çatışması Polonya savaşı sırasında oldu. Her ikisi de Sovyetler'in Varşova'yı ele geçirememesinden diğerini sorumlu tuttu.[13]

Kızıl Ordu Hakkındaki Görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tuhaçevski, Kızıl Ordu'nun 1926 Yaz manevraları sırasındaki performansını hararetle eleştirdi. Subayların hangi hareket tarzını seçeceklerini belirleyememelerini ve bunu birliklerine özellikle sert bir şekilde iletmemelerini eleştirdi. Tuhaçevski, memurlar arasında inisiyatifin eksik olduğunu, durumdaki değişikliklere yavaş tepki verdiklerini ve iletişimin zayıf olduğunu kaydetti. İlerleyen yıllarda Tuhaçevski, Savunma Komiser Yardımcılığına yükseldi. Dönemin Savunma Komiseri Kliment Voroşilov'la görüşleri nedeniyle anlaşamadı. Voroşilov, Tuhaçevski'nin sonunu getiren Büyük Temizlik'in başlatıcılarından biri olmuştur. Bunu takiben Tuhaçevski, modern savaş üzerine birkaç kitap yazdı ve 1931'de Stalin'in sanayileşmiş bir orduya olan ihtiyacı kabul etmesinden sonra, Tuhaçevski'ye ordunun reformunda öncü bir rol verildi. Askeri strateji, özellikle tankların ve uçakların kombine operasyonlarda kullanılması konusunda ileri fikirleri vardı. Tuhaçevski, Derin Perasyon Teorisi'ni benimsemiştir. Bu teori, yalnızca temas hattında değil, savaş alanının derinliği boyunca düşman kuvvetlerini yok etmeyi, bastırmayı veya örgütsüzleştirmeyi vurgulayan bir ilkeydi. İlk başta bu teoriye karşı çıkılmış olunsa da 1930 sonrasında teori Sovyetler tarafından benimsenmeye başlamıştır. Derin Operasyon Teorisi'nin potansiyel olarak ilk etkinliğinin örneği Japonya ile yapılan ve Sovyet zaferi ile sonuçlanan Halhin Gol Muharebesi'dir. Georgy Zhukov bu taktikle önemli bir Japon kuvvetini yenilgiye uğratmıştır.

Tutuklanması ve İdamı[değiştir | kaynağı değiştir]

20 Kasım 1935'te Tuhaçevski, 42 yaşındayken Sovyetler Birliği Mareşali oldu. Tutuklanmasından hemen önce Mareşal Kliment Voroşilov'un yardımcısı görevinden alındı ve Volga Askeri Bölgesi'nin askeri komutanlığına atandı. Yeni komutasını devralmak için ayrıldıktan kısa bir süre sonra, 22 Mayıs 1937'de gizlice tutuklandı ve bir hapishane minibüsüyle Moskova'ya geri getirildi. Tuhaçevski'nin sorgusu ve işkencesi doğrudan NKVD Şefi Nikolay Yejov tarafından denetlendi. Simon Sebag'a göre birkaç gün sonra işkence ve baskından zor durumda olan Tuhaçevski, Avel Yenukidze'nin kendisini 1928'de işe aldığını ve Nikolay Buharin ile iktidarı ele geçirmek için işbirliği yapan bir Alman ajanı olduğunu itiraf etti . Tuhaçevski'nin arşivlerde kalan itirafı kana bulanmış bir spreyle lekelenmiştir. 11 Haziran 1937'de Sovyet Yüksek Mahkemesi, Tuhaçevski ve sekiz generali ihanetten yargılamak için özel bir askeri mahkeme topladı. Duruşmaya Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davası adı verildi . Suçlamaları duyan Tuhaçevski'nin: 'Rüya gördüğümü hissediyorum' dediği duyuldu. O gece 11.35'te tüm sanıklar suçlu ilan edildi ve ölüme mahkum edildi. Bir saat içinde Tuhaçevski, NKVD kaptanı Vasili Blohin tarafından hücresinden çağrıldı. Nikolay Yejov izlerken, eski Mareşal bir kez başının arkasından vuruldu. Tuhaçevski'nin tüm aile üyeleri, idamdan sonra çeşitli zorluklarla karşılaştı. Her ikisi de bir Sovyet askeri akademisinde eğitmen olan eşi Nina ve kardeşleri Alexander ve Nikolay vuruldu. Kız kardeşlerinden üçü Gulag'a gönderildi. Reşit olmayan kızı yetişkinliğe ulaştığında tutuklandı ve 1950'lerde Kruşçev iktidarına kadar Gulag'da kaldı. Serbest bırakıldıktan sonra Moskova'da yaşadı ve 1982'de öldü. Daha sonra, 31 Ocak 1957'de Tuhaçevski ve ortak sanıkları tüm suçlamalardan masum ilan edildi.[14][15]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Biography of Marshal of Soviet Union Mikhail Nikolaevich Tukhachevskii - (Михаил Николаевич Тухачевский) (1893 – 1937), Soviet Union". generals.dk. 21 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022. 
  2. ^ "Michail Nikolajewitsch Tuchatschewski - Enzyklopädie - Brockhaus.de". brockhaus.de. 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022. 
  3. ^ "Mihail Nikolaevič Tuhačevskij (1893-1937)". data.bnf.fr (Fransızca). 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022. 
  4. ^ Simon Sebag Montefiore, Stalin: Kızıl Çarlık Mahkemesi , sayfa 252.
  5. ^ Norman Davies, Beyaz Kartal, Kızıl Yıldız: Polonya-Sovyet Savaşı 1919-20 , sayfa 130.
  6. ^ "The Red Army: Part 3". www.marxists.org. 8 Kasım 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  7. ^ Kızıl Ordu - Sayfa 111 - Michel Berchin, Eliahu Ben-Horin - 1942
  8. ^ Croll, Neil Harvey (2002). Rus İç Savaşı'nda Mikhail Tukhachevsky (doktora tezi). Glasgow Üniversitesi.
  9. ^ Minakov, sayfa 183.
  10. ^ Suvorov, Viktor. Baş Suçlu: Stalin'in İkinci Dünya Savaşı'nı Başlatma Büyük Tasarımı . Annapolis, MD: Naval Institute Press, 2008.
  11. ^ Borular, Richard. Bolşevik Rejimi altında Rusya . New York: Eski Kitaplar, 2004.
  12. ^ Richard M. Watt (1979), Acı Zafer: Polonya ve Kaderi, 1918-1939 , Simon & Schuster , New York. Sayfa 126.
  13. ^ Bir yüzyılın yolculuğu: büyük güçler dünyayı nasıl şekillendiriyor - Sayfa 175 - yazan Robert A. Pastor, Stanley Hoffmann - Siyaset Bilimi - 1999.
  14. ^ Hill, Alexander, 1974- (2017). Kızıl Ordu ve İkinci Dünya Savaşı . Cambridge, Birleşik Krallık ISBN'si 9781107020795. OCLC  944957747
  15. ^ Sergeyev (1991): s.44

Genel[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Simon Sebag Montefiore, Stalin: Kızıl Çarlık Mahkemesi
  • Norman Davies, Beyaz Kartal, Kızıl Yıldız: Polonya-Sovyet Savaşı 1919-20
  • Richard M. Watt, Acı Zafer: Polonya ve Kaderi, 1918-193
  • John Erickson Sovyet Yüksek Komutanlığı: Bir Askeri-Politik Tarih, 1918-1941
Askerî görevi
Önce gelen:
Sergey Kamenev
Kızıl Ordu Kurmay Başkanı
Kasım 1925 - Mayıs 1928
Sonra gelen:
Boris Şapoşnikov