Kozmetik - Vikipedi

Çeşitli kozmetik ürünler.
Makyaj yapan genç bir kadın.

Kozmetik, bir kimseyi daha çekici hâle getirmek ya da görünüm sorunlarını gidermek için kullanılan ürünleri, uygulanan bakım ve tedavileri kapsayan bir kavram.[1] Kozmetiğin bir alt alanı olan makyaj; ruj, maskara ve fondöten gibi yüzü ve çevresini güzelleştirmek veya farklı bir görünüm vermek için uygulanan kozmetik ürünleri ve işlemleri kapsar.[2] Makyaj malzemeleri haricinde saç bakımı ve cilt bakımı ürünleri, saç boyası, saç spreyi, saç jölesi, parfüm, makyaj fırçası, pudra pomponu, banyo tuzu, vücut yağ ve kremleri gibi pek çok ürün, kozmetik sınıfına girmektedir. Kozmetoloji hizmetler güzellik salonu, klinik, poliklinik, hastane'lerde uzmanlar tarafından, ayrıca bireysel olarak evde yapılabilir. Dünya çapında L'Oréal, Maybelline, IsaDora, Kiehl's, Coty, Wella, Faberlic, Oriflame, Chanel, Johnson & Johnson, Procter & Gamble, Unilever, Shiseido, Beiersdorf, LVMH, Kao, Mary Kay, Revlon ve Estée Lauder Companies, Dolce & Gabbana, Gucci gibi büyük kozmetik şirketleri vardır. Nadir hallerde erkek kozmetiği de yaygındır. Dünya çapındaki kozmetik endüstrisi şu anda 170 milyar ABD Doları tutarında tahmini bir yıllık ciro üretmektedir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Kozmetik tarihi

Kozmetik kavramı, Türkçeye Fransızcadan geçmiştir.[3] Bu kavramın kökeni Yunanca kozmos (düzen veya güzelleştirme, çeki düzen verme) kavramına dayanır.[1] Bu kökten Yunanca kosmein (güzelleştirmek, çeki düzen vermek) fiili ve kosmetikos kavramı türemiştir.[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Nefertiti'nin gözlerine kalem çekilmiş bir büstü.

Arkeolojik bulgular, tarih öncesi insanların pigmentleri nasıl hazırlayacaklarını ve bulacaklarını, ayrıca bunları yağlı maddeler ile karıştırarak mağara duvarlarını boyamak ve vücudu süslemek için kullanılabilen kimyasal karışımları üretmeyi bildiklerini göstermektedir. O dönemde vücudu boyama hem bir çeşit süslenme hem de sihirlerden korunma şekli idi. Tarih öncesi pigmentlerin analizi 17 farklı rengin kullanılmış olduğunu göstermektedir. En çok kullanılanlar beyaz kurşun, tebeşir veya jips denen bir maddeden elde edilen beyaz; taş kömürü veya mangandan elde edilen siyah, kırmızı, turuncu ve yeşil olmuştur.

Kozmetiğin Asya'da başladığı kuvvetli bir ihtimaldir. Vücuda gösterilen büyük özene alışık ve görevleri kocalarına cezbedici görünmek olan Hindu kadınlar için kozmetik ürünleri ve parfümler gereklilik arz etmiştir. Meşhur Hindu makalelerinde, (Kama Sutra) kadınlara dövme ve dişleri, giysileri, saçı, tırnakları ve vücudu renklendirme sanatını öğrenmeleri tavsiye edilir. Günümüzde birçok Hindu kadını kozmetikleri hâlâ eski yolla kullanır; göz kapakları bazlı bir boya ile boyanır; yüz ve kolları safran tozu ile sarartılır ve ayak tabanları da kına ile kızıllaştırılır.

Yunanlar zamanında Hipokrates ve arkadaşları dermatoloji üzerinde çalışarak perhizin, jimnastiğin, güneşin, banyoların ve masajın sağlığa ve güzelliğe olan faydalarını belirterek Kozmetoloji'nin gelişmesinde etkili olmuşlardır.

Galenus'un M.S. 130 - 200 yıllarında Local Remedies isimli kitabı, ilk kozmetik kitabı olarak kabul edilmektedir.

Eski Romalılar, kozmetikleri küçük görürlerdi ve çok az ilgi gösterirlerdi. Kozmetikler Yahudi ve Müslüman dünyasında kutsal kitaplarda açıkça ve ayrıntılı bir şekilde belirtildiği gibi bolca kullanılmıştır. Kur'an'da sürmenin kullanılması bir sürede tavsiye edilmiştir. Fatih'in saray doktoru olan Abdekar, Güzelliği Koruma Sanatı isimli, o devrin hijyen ve kozmetik pratiğini belirten bir kitap yazmıştır.

Büyük Britanya'nın ilk sakinlerinin ham kozmetikleri kullanmaktan çok zevk aldığı sanılmaktadır. Yeni ve daha etkili kozmetik ürünlerine duyulan istek geliştikçe, kullanılan tehlikeli ya da öldürücü malzemelerin sayısında bir artma olmuştur. Fucus kırmızısı, dudak boyası olarak kullanılmış olup, gerçekte kırmızı cıva sülfürü idi; vitriol yağı (sülfürik asit) saçları ağartmak için kullanılmıştır.

Kozmetik kullanımındaki artma, 18. yüzyıl Avrupa'sında özellikle de her iki cinsin tamamen yapay bir görünüme ulaşmaya çalıştıkları İngiltere ve Fransa'da meydana gelmiştir. 1880'lere doğru teknolojideki ve bilhassa yayıncılıktaki gelişmeler ve reklamın keşfi ile kozmetik tarihinde yeni bir devir açılmıştır.

Sınıflandırılma[değiştir | kaynağı değiştir]

Kozmetik ürün ve işlemler iki şekilde sınıflandırılır:

  1. Uygulanış yerlerine göre,
  2. Temel etki alanlarına göre.

Uygulanış yerlerine göre kozmetik ürünler[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. Deriye Uygulanan Kozmetik Preparatlar
    1. Yumuşatıcı kremler
    2. Yumuşatıcı losyonlar
    3. Temizleyici kremler
    4. Temizleyici losyonlar
    5. El krem ve losyonları
    6. Temel kremler
    7. Günlük kremler
    8. Hormon kremleri
    9. Sterat kremleri
    10. Yüz maskeleri
    11. Cildin rengini açan ve ciltteki lekeleri gideren preparatlar
    12. Güneş ışınlarına karşı koruyucu ve bronzlaşmayı sağlayıcı preparatlar
    13. Terlemeye mani olan (antiperspiran) preparatlar
    14. Ter kokularını önleyen (deodorant) preparatlar
    15. Tıraş preparatları
  2. Tozlar ve Pigmentli Preparatlar
    1. Yüz pudraları
    2. Allık
    3. Dudak boyaları
    4. Dudak dolgunlaştırıcısı
    5. Dudak kalemi
    6. Dudak kremi
    7. Dudak parlatıcısı
    8. Tırnak cilaları
  3. Göze uygulanan kozmetik preparatlar
    1. Blefaroplasti
    2. Daire kontakt lens
    3. Göz kalemi
    4. Far
    5. Kaş kalemi
    6. Sürme
    7. Rimel
    8. Takma kirpik
    9. Arındırıcı
    10. BB krem
    11. CC krem
    12. DD krem
    13. Botulinum toksini
    14. Fondöten
    15. Islak mendil
    16. Kalıcı makyaj
    17. Krem
    18. Makyaj altı krem
    19. Renk düzeltici
    20. Pamuk ped
    21. Primer
    22. Yaşlanma önleyici krem
    23. Tonik
    24. Yüz bakımı
    25. Yüz pudrası
    26. Epilasyon
    27. Ağda
    28. İğneli epilasyon
    29. Lazer epilasyon
    30. Intense pulsed light
    31. Tüy dökücü krem
    32. Tıraş kremi
    33. Cilt beyazlatma
    34. Güneşsiz bronzlaşma
    35. Losyon
    36. Soğuk krem
    37. Peeling
    38. Vücut pudrası
  4. Tırnak uygulamaları
    1. Aseton
    2. Manikür
    3. Oje
    4. Pedikür
    5. Takma tırnak
  5. Saça Uygulanan Kozmetik Preparatlar
    1. Saça şekil veren preparatlar
    2. Saçı düzleştiren preparatlar
    3. Şampuanlar
    4. Saç boyaları
    5. Saç rengini açan preparatlar
    6. Saçlara parlaklık verici ve saç şeklini koruyucu preparatlar
    7. Saçları besleyici preparatlar
    8. Saç lakları
    9. Saç kremi
    10. Saç boyama ürünleri
    11. Saç şekillendirme ürünü
    12. Pomat
    13. Saç jeli
    14. Saç jölesi
    15. Saç köpüğü
    16. Saç spreyi
    17. Sindoor
  1. Dişlere ve Ağız Boşluğuna Uygulanan Kozmetik Preparatlar
    1. Diş patları ve diğer preparat şekilleri
    2. Takım dişlerin temizlenmesi için kullanılan preparatlar
    3. Ağız suları
  2. Diğer Kozmetik Preparatlar
    1. Ayağa uygulanan kozmetik preparatlar
    2. Bebek preparatları
    3. Banyo preparatları
    4. Vücut pudraları
    5. Depilatuvarlar

Temel etki alanlarına göre kozmetik ürünler[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. Tabaka oluşturan maddeler
  2. Keratinli maddeler
  3. Sebatrop maddeler
  4. Endirekt dermatrop maddeler
  5. Direkt dermatrop maddeler

Söz konusu bu kozmetikler insan görünüşünün düzeltilmesi için sistematik bir biçimde incelenir. Bu inceleme, Kozmetoloji Bilimi'nin içeriğidir.

Ham maddeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kozmetik bileşenleri üçe ayrılır;

  1. Ana Maddeler
    1. Bitkisel yağlar ve yağlı maddeler
    2. Hayvansal yağlar ve yağlı maddeler
    3. Mineral yağlar ve yağlı maddeler
    4. Vakslar ve esterler
    5. Yağ asitleri
    6. Yağ alkolleri
    7. Poli glikol eter
    8. Diğer alkoller
    9. Su
    10. Pudralar
  2. Yardımcı Maddeler
    1. Emülgatörler ve stabilizatörler
      1. Yüksek moleküllü yağ asitlerinin alkali tuzları
      2. Yüksek moleküllü yağ asitlerinin amonyum tuzları
      3. Yağ alkolü sülfürik asit esteri
      4. Polioksialkileneter yağ asidi esteri
      5. Polioksialkilen yağ asidi esteri ve yağ alkollerinden polioksialkileneter
      6. Fosforik asit esterleri
    2. Nemlendiriciler
    3. Antioksidanlar
    4. Çözücü sağlayıcılar
    5. Koku maddeleri
    6. Boyalar ve pigmentler
  3. Etken Maddeler
    1. Eterik yağ ve bitki ekstreleri
    2. Pigment leke gidericiler
    3. İtici ve kovucu maddeler
    4. Silikonlar
    5. Güneşe karşı koruyucular
    6. Doymamış yağ asitleri
    7. Vitamin[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c "cosmetic." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  2. ^ "make-up." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  3. ^ "kozmetik." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 26 Aralık 2011
  4. ^ Kozmetik Preparatlar / Doç. Dr. Günsel Bayraktar Alpmen

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kozmetik&oldid=32547833" sayfasından alınmıştır