Karl von Frisch - Vikipedi

Karl von Frisch
Karl von Frisch
Doğum	20 Kasım 1886 Viyana, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm	12 Haziran 1982 Münih, Almanya
Milliyet	Avusturya
Mezun olduğu okul(lar)	Viyana Üniversitesi
Ödüller	1973 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü
Kariyeri
Dalı	Etoloji
Çalıştığı kurumlar	Münih Üniversitesi
Doktora danışmanı	Richard von Hertwig
İmza

Karl von Frisch (d. 20 Kasım 1886 - ö. 12 Haziran 1982), Avusturya asıllı etolog. Özellikle arı davranışları ve duyuları üzerinde yaptığı çalışmalarla tanınır. Arıların morötesi ve polarize ışığa karşı hassasiyetlerini ortaya çıkarmış, ayrıca bal arılarının kendilerine özgü bir "dans" kullanarak kovanda birbirlerine nasıl bilgi aktardıklarını çözmüştür. Meslektaşları Konrad Lorenz ve Nikolaas Tinbergen ile beraber 1973 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görülmüştür.

Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Karl von Frisch, cerrah ve ürolog Anton von Frisch'in (1849-1917) oğludur. Karl, hepsi üniversite profesörü olan dört oğlun en küçüğü idi.

Karl, Viyana'da Hans Leo Przibram ve Münih'te Richard von Hertwig'in altında, ilk başta tıp alanında çalıştı, ancak daha sonra doğa bilimlerine döndü. Doktora derecesini 1910'da aldı ve aynı yıl Münih Üniversitesi zooloji bölümünde asistan olarak çalışmaya başladı.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1912'de zooloji ve karşılaştırmalı anatomi dersleri verdi; 1919'da profesörlüğe terfi etti. Bal arıları araştırmaları öğrencisi Ingeborg Beling tarafından sürdürüldü. 1921 yılında Rostock Üniversitesi'ne zooloji profesörü ve bir enstitü yöneticisi olarak girdi. 1923'te Breslau Üniversitesinde bir görev teklifini kabul etti, 1925'te Münih Üniversitesi'ne döndü, burada zooloji enstitüsünün başına geçti.

Von Frisch, birçok kadın da dahil olmak üzere Yahudi asistanlarını işe almak ve "Yahudi bilimini" uyguladığı gerekçesiyle,^[1] Nazi rejiminin olumsuz ilgisini çekti. Sonunda Frisch emekli olmaya zorlandı, ancak arılardaki burun hastalıkları üzerine yaptığı araştırmalar nedeniyle karar geri alındı.^[2]

II. Dünya Savaşı'nda zooloji enstitüsü tahrip edildi ve 1946'da Frisch, yeniden açılmış Münih enstitüsüne geri döndüğünde 1950 yılına kadar kaldığı Graz Üniversitesi'nde çalışmaya başladı. 1958'de emekli oldu ama araştırmasına devam etti.

Özel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Karl von Frisch, 1964 yılında ölen Margaret Née Mohr ile evlendi. Oğlu Otto von Frisch, 1977-1995 yılları arasında Brunswick doğa tarihi müzesinin direktörlüğünü yaptı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]