Kürt müziği - Vikipedi

Kürt geleneksel giyiminde Kamkarlar. Kamkarlar Kürt müziğinde ünlü bir gruptur.

Kürt Müziği (Kürtçe: Mûzîka Kurdî), Kürt dillerinde yapılan müzikleri ifade eder.^[1]^[2] Kürt müziğinin ilk çalışması, ünlü Ermeni rahip ve besteci Gomidas Vartabed tarafından 1903'te^[3] topladığı on iki Kürt melodisinden oluşan "Chansons kurdes transcrites par le pere Komitas" adlı eseridir.^[4] Etnik Ermeni Karapetê Xaço, 20. yüzyıl boyunca birçok geleneksel Kürtçe melodiyi kaydederek ve icra ederek korudu.^[5] 1909'da Bilgin İsya Joseph, Yezidilerin müzik pratiğini, müzisyen benzeri kawâl figürleri ve azınlık tarafından kullanılan enstrümanlar da dahil olmak üzere belgelediği "Yezidi çalışmaları" adlı eserini yayınladı.^[6]

Kürt müziği, Bağdat'taki müzik şirketlerinin Kürt sanatçıların şarkılarını kaydetmeye başladığı 1920'lerin sonlarında fonograflarda yer aldı.^[7] Vokallere ikincil olmasına rağmen, Kürtler geleneksel müzikte birçok enstrüman kullanıyorlar.^[8] Müzik aletleri arasında tembûr, bağlama, qernête, duduk, kaval, uzun flüt (şimşal),^[9] kemenche,^[10] obua (zirne) ve davul (dahol) bulunur.

Kürt Müziğinde Kullanılan Enstrümanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tambur (Kürtçe:Tembûr)
Saz (Kürtçe:Saz)
Klarnet (Kürtçe:Qernéte)
Düdük (Kürtçe:Duduk)
Kaval (Kürtçe:Bîlûr)
Davul (Kürtçe:Dahol)
Zurna (Kürtçe:Zirna)
Def (Kürtçe:Def veya Erbane)
Kemençe (Kürtçe:Kemançe)

İran Kürtleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İran Kürtleri'nin müziği İran müziğini etkilemiştir. Genelde Def ile Tambur kullanılır. Özellikle Ehli Hak (Yarsan) Kürtleri'nin dini ibadethanelerinde tambur eşliğinde müzik yolu ile ilahiler söylenir. Yarsan müziğinde 72 makam vardir. İran Cumhurbaşkanı Humeyni İran'ın müzik başkentinin bir Kürt şehri olan Sinne (Senendec) olduğunu söylemiştir.^[11] İran'ın öne çıkan çokça Kürt müzisyeni vardir..

İran Kürt Müziğinde Öne Çıkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye Kürtleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürtçe müziğin yasak olduğu dönemlerde Kürt kökenli sanatçılar Türkçe eser vermekteydi. Kürtçenin legalleşmesiyle beraber Kürtçe eser veren çok sayıda Kürt sanatçı yetişti.

Türkiye Kürt Müziğinin Öne Çıkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Irak Kürtleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Irak Kürt Müziğinde Öne Çıkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tahsin Taha
İsa Berwari
Kawis Axa
Chopy Fatah
Aras İbrahim
Ali Merdan
Dashni Morad
Dilşad Said
Bilind İbrahim

Suriye Kürtleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Suriye Kürt Müziğinde Öne çıkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Karapetê Xaco
Mihemed Şêxo
Ciwan Haco
Seid Yusuf
Sheyda
Aram Tigran
Mahmud Berazî

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Darin Zanyar
Azad
Ali Akbar Moradi
Kadir Abdullahzade
Ferhat Tunç
Aynur Doğan
Aram Tigran
Deşni Murad
Burhan G
Haftbefehl
Mem Ararat

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Robert F. Reigle (2013). "A brief history of Kurdish music recordings in Turkey". Hellenic Journal of Music Education, and Culture. 4 (2). ISSN 1792-2518.
^ Lewkowitz, Joshua (30 Mayıs 2019). "Who are the heroes, hustlers and innovators of Kurdish wedding music?". Al-Monitor (İngilizce). 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2019.
^ Sylvia Angelique Alajaji (2015). Music and the Armenian diaspora : searching for home in exile. Indiana University Press. s. 168. ISBN 0253017769.
^ Komitas (1903). "Mélodies kurdes recueillies par Archimandrite Comitas" (PDF) (Ermenice). 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2019.
^ Salih Kevirbirı̂ (2002). Karapetê Xaço: bir çiǧliǧin yüzyılı. Sı̂ Yayınları.
^ Mohammad Ali Merati (2015). "Les formes fondamentales de la musique kurde d'Iran et d'Irak : hore, siâw-çamane, danses, maqâm" (PDF). Milieux cultures et sociétés du passé et du présent (Fransızca). L'Université Paris Nanterre. 19 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2019.
^ Tony Langlois (2011). Non-Western Popular Music. Ashgate: Farnham. ISBN 9780754629849.
^ Dorian, Frederick; Duane, Orla; McConnachie, James (1999). World Music: Africa, Europe and the Middle East (İngilizce). Rough Guides. ss. 249. ISBN 9781858286358.
^ Alak K. Ardalan (2015). The Black Desert. ISBN 9781504939911.
^ Eliot Bates (2016). Digital Tradition: Arrangement and Labor in Istanbul's Recording Studio Culture. s. 289. ISBN 9780190215767.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015.

[1] Robert F. Reigle (2013). "A brief history of Kurdish music recordings in Turkey". Hellenic Journal of Music Education, and Culture. 4 (2). ISSN 1792-2518.

[2] Lewkowitz, Joshua (30 Mayıs 2019). "Who are the heroes, hustlers and innovators of Kurdish wedding music?". Al-Monitor (İngilizce). 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2019.

[3] Sylvia Angelique Alajaji (2015). Music and the Armenian diaspora : searching for home in exile. Indiana University Press. s. 168. ISBN 0253017769.

[4] Komitas (1903). "Mélodies kurdes recueillies par Archimandrite Comitas" (PDF) (Ermenice). 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2019.

[5] Salih Kevirbirı̂ (2002). Karapetê Xaço: bir çiǧliǧin yüzyılı. Sı̂ Yayınları.

[6] Mohammad Ali Merati (2015). "Les formes fondamentales de la musique kurde d'Iran et d'Irak : hore, siâw-çamane, danses, maqâm" (PDF). Milieux cultures et sociétés du passé et du présent (Fransızca). L'Université Paris Nanterre. 19 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2019.

[7] Tony Langlois (2011). Non-Western Popular Music. Ashgate: Farnham. ISBN 9780754629849.

[ref1-8] Dorian, Frederick; Duane, Orla; McConnachie, James (1999). World Music: Africa, Europe and the Middle East (İngilizce). Rough Guides. ss. 249. ISBN 9781858286358.

[9] Alak K. Ardalan (2015). The Black Desert. ISBN 9781504939911.

[10] Eliot Bates (2016). Digital Tradition: Arrangement and Labor in Istanbul's Recording Studio Culture. s. 289. ISBN 9780190215767.

[11] "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]