French
DeutschHenryk Zygalski - Vikipedi
Henryk Zygalski | |
|---|---|
 Henryk Zygalski about 1930 | |
| Doğum | 15 Temmuz 1908 Posen, Alman İmparatorluğu (şimdi Poznań, Polonya) |
| Ölüm | 30 Ağustos 1978 (70 yaşında) Liss, Hampshire, İngiltere |
| Milliyet | Polonyalı |
| Tanınma nedeni | Enigma makinesi şifrelerinin çözülmesi |
| Ödüller | Order of Polonia Restituta, Grand Cross (2000) IEEE Milestone Award (2014) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, kriptoloji |
Henryk Zygalski (Lehçe telaffuz: [ˈxɛnrɨk zɨˈɡalski]; 15 Temmuz 1908 – 30 Ağustos 1978) Polonyalı bir matematikçi ve İkinci Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında Alman Enigma şifrelerini kırma konusunda çalışan bir kriptologdu.
II. Dünya Savaşı sırasında Polonya istihbaratı, Nazi Almanyası'nın istihbarat güvenliğini sağlayan Enigma makinasının şifreleme sistemini çözmek için genç matematikçilerden oluşan bir ekip kurar. Henryk Zygalski, Marian Rejewski ve Jerzy Różycki'den oluşan bu ekip, 1932 yılında enigma şifreleme makinasının algoritmasını çözerek, şifreleri kırar. Bu andan itibaren hayati derecede önem taşıyan ve savaşın kaderini belirleyen birçok bilgi elde edilir.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Zygalski, 15 Temmuz 1908'de Posen, Alman İmparatorluğu'nda (şimdiki Poznan, Polonya) doğdu. Eylül 1932'den itibaren Polonya Genelkurmay'ının Varşova'daki Sakson Sarayında yer alan Biuro Szyfrów (Şifre Bürosu) ile birlikte çalışan bir sivil kriptoloji uzmanıydı. Orada Poznań Üniversitesi mezunları ve Şifre Bürosu kriptoloji kursu mezunları Marian Rejewski ve Jerzy Różycki ile çalıştı. Birlikte Enigma mesajlarını kırmak için yöntemler ve ekipmanlar geliştirdiler.
1938'in sonlarında, Alman şifreleme prosedürlerindeki artan karmaşıklıklara yanıt olarak, Zygalski, Enigma ayarlarını bulmak için manuel bir cihaz olan ve delikli sayfalar olarak da bilinen Zygalski sayfalarını tasarladı. Bu şema, daha önceki "kart kataloğu" gibi, Enigma'nın panosunda veya komütatöründe kullanılan bağlantı sayısından bağımsızdı.
Savaştan sonra Birleşik Krallık'ta sürgünde kaldı ve emekli olana kadar Surrey Üniversitesi'nde matematiksel istatistiklerde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Bu süre zarfında Resmi Sırlar Yasası (Official Secrets Act) tarafından kriptoloji alanındaki başarılarından bahsetmesi engellendi.
30 Ağustos 1978'de Liss, İngiltere'de öldü, yakıldı ve külleri Londra'ya götürüldü.
Tanınması[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Ölümünden kısa bir süre önce Zygalski, Polish University in Exile tarafından Enigma'yı kırmadaki rolü nedeniyle fahri doktora ile onurlandırıldı.
2000 yılında ölümünden sonra Başkan Aleksander Kwaśniewski tarafından "Polonya Cumhuriyeti'ne olağanüstü katkıları" nedeniyle Polonia Restituta Nişanı Büyük Haçı ile ödüllendirildi.[1]
2009'da Polonya Postası, diğer kriptologlar Marian Rejewski ve Jerzy Różycki ile birlikte Henryk Zygalski'nin yer aldığı bir hatıra pulu yayımladı.[2]
2021'de Poznan'da, Henryk Zygalski de dahil olmak üzere Enigma şifresini kıran Polonyalı matematikçilere adanmış bir eğitim ve bilim kurumu olan Enigma Şifre Merkezi açıldı.[3]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "M.P. 2000 nr 13 poz. 273" (Lehçe). 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021.
- ^ "Znaczki z 2009 roku". 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021.
- ^ "New centre dedicated to Polish Enigma codebreakers opens in Poznań". 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2021.
- Władysław Kozaczuk, Enigma: How the German Machine Cipher Was Broken, and How It Was Read by the Allies in World War II, edited and translated by Christopher Kasparek, Frederick, MD, University Publications of America, 1984, 0-89093-547-5.
