French
DeutschHenryk Sienkiewicz - Vikipedi
| Henryk Sienkiewicz | |
|---|---|
 Henryk Sienkiewicz | |
| Doğum | Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz 5 Mayıs 1846 Wola Okrzejska, Polonya |
| Ölüm | 15 Kasım 1916 (70 yaşında) Vevey, İsviçre |
| Meslek | Yazar, Gazeteci |
| Milliyet | Polonyalı |
| Vatandaşlık | Polonya |
| Dönem | 19. yüzyıl sonu - 20. yüzyıl başı |
| Önemli ödülleri | Nobel Edebiyat Ödülü (1905) |
| İmza |  |
Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz, (Mahlas: Litwos; d. 5 Mayıs 1846, Wola Okrzejska, Polonya - ö. 15 Kasım 1916 Vevey, İsviçre), Polonyalı yazar. 1905 yılında Nobel Ödülü'ne layık görülmüştür. Sonradan yoksul düşmüş soylu bir aileye mensup olan Henryk Sienkiewicz'in baba tarafı, Litvanya Büyük Dükalığı döneminde bölgeye yerleşen Tatarlardandır. Oszyk armasını kullanma hakları vardı.[1]
Roma İmparatorluğu'nda Hristiyanların karşılaştıkları baskıları tasvir ettiği "Quo Vadis" isimli kitabıyla tanınır.[2][3] Ateş ve Kılıç isimli eserinde ise 17'nci yüzyılda Kırım Tatarları ile Zaporojya Kazaklarının Polonyalılarla giriştiği savaşı bir Polonyalı subayın etrafındaki olaylar çerçevesinde aktarır.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Sienkiewicz, 5 Mayıs 1846'da Rusya İmparatorluğu'nun bir parçası olan Wola Okrzejska'da (günümüzde Polonya'nın doğu Lubelskie bölgesinin orta kesiminde) doğdu.[2][4] Babası Litvanya Büyük Dükalığı'na yerleşmiş soyu Tatarlara dayanan yoksullaşmış Leh soyluydu.[4][5][6][7] Annesi, köklü ve varlıklı Podlachian ailesinden geliyordu.[4] Beş kardeşi vardı: bir ağabeyi Kazimierz (Ocak Ayaklanması sırasında öldü) ve dört kız kardeşi, Aniela, Helena, Zofia ve Maria. Ailesi, soyluluklarını ifade eden Oszyk armasını kullanma hakkına sahipti.[8][9]
Ailesi birkaç kez taşındı, Henryk çocukluk ve gençlik yıllarını Grabowce Górne, Wężyczyn ve Burzec'de bulunan aile mülklerinde geçirdi.[4] Eylül 1858'de, ailesinin 1861'de yerleşeceği Varşova'da eğitimine başladı. Burada kiraladığı bir evde yaşadı. Beşeri bilimler, özellikle Polonya dili ve tarihi dışında nispeten düşük notlar aldı. Ekonomik bunalımlar nedeniyle, 19 yaşında, Płońsk'da öğretmen olarak işe girdi. Muhtemelen bu dönemde ilk romanı "Ofiara"yı (Kurban) yazdı; hiç yayımlanmamış romanın el yazmasının yok edildiği düşünülüyor.[4] Yine bu dönemlerde yayımlanacak ilk romanı Na marne (Boşuna) üzerinde çalıştı. Üniversite eğitiminin dışında eksik olan ortaokul derslerini tamamladı ve 1866'da ortaokul diplomasını aldı.[4] Önceleri Varşova İmparatorluk Üniversitesi'nde tıp, sonra hukuk okumaya çalıştı, ancak kısa süre sonra üniversitenin Filoloji ve Tarih Enstitüsü'ne geçiş yaptı. Burada kapsamlı bir edebiyat bilgisi ve Eski Lehçe üzerine eğitim aldı.[2] Yaşamının bu dönemi hakkında, ailesinin evinden ayrılması, yarı zamanlı öğretmenlik yapması ve yoksulluk içinde yaşaması dışında çok az şey biliniyor.[4] Ekonomik açıdan durumu 1868'de, Woroniecki ailesine öğretmenlik yaptığı sıralarda biraz iyileşti.[4]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Szkice węglem (1877)
- Listy z podróży do Ameryki (1878)
- Janko Muzykant (1879)
- Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela (1879)
- Nowele amerykańskie
- Za chlebem (1880)
- Latarnik (1882)
- Bartek Zwycięzca (1882)
- Ogniem i mieczem (1884)
- Potop (1886)
- Pan Wołodyjowski (1888)
- Bez dogmatu (1891)
- Rodzina Połanieckich (1894)
- Quo Vadis (1896)
- Krzyżacy ('1900)
- W pustyni i w puszczy (1912)
Anısına[değiştir | kaynağı değiştir]
Polonya'nın Włocławek ve Łódź kentlerinde birer park Sienkiewicz'in adını taşımaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich 14 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. T. 2. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1897–1906, s. 249.
- ^ a b c Ahmet Ersoy; Maciej Gorny; Vangelis Kechriotis (2010). Modernism: Representations of National Culture. Central European University Press. s. 163. ISBN 978-963-7326-64-6. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2013.
- ^ Ahmet Ersoy; Maciej Gorny; Vangelis Kechriotis (2010). Modernism: Representations of National Culture. Central European University Press. s. 164. ISBN 978-963-7326-64-6. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2013.
- ^ a b c d e f g h Henryk Markiewicz, "Sienkiewicz, Henryk Adam Aleksander Pius", Polski słownik biograficzny, vol. XXXVII, 1997, p. 203.
- ^ Lockert, Lacy (1919). "Henryk Sienkiewicz". The Sewanee Review. 27 (3). ss. 257-283. JSTOR 27533215.
- ^ Andrzej Kulikowski. Heraldyka szlachecka. 1990. p. 89. Quote: "Rodzina Sienkiewiczów vel Sieńkiewiczów wywodzi się z tatarów zawołżańskich, zapisani do tzw. Chorągwi juszyńskiej – były to dolne szczeble w drabinie hierarchicznej utytułowanych rodów tatarskich. Według dokumentu wydanego w Radomiu 6 lutego 1782 protoplastą tej rodziny był Piotr Oszyk Sienkiewicz."
- ^ Jan Ciechanowicz. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. 2001. p. 72. Quote: "Sienkiewicz herbu Oszyk, 1775 nobilitowany: Sienkiewicze trockie, podolskie, Królestwo Polskie. Gałąź rodziny tatarskiej osiadłej na Litwie, przyjęła chrzest i uzyskała nobilitację z herbem Oszyk w osobie Michała Sienkiewicza. Z tej rodziny: Henryk 1847–1916, powieściopisarz"
- ^ Stefan Majchrowski (1966). Pan Sienkiewicz. Ludowa Spóldzielnia Wydawnicza. s. 456. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2013.
- ^ Władysław Studencki (1967). Szkice literackie: wielcy i mali. ss. 66-67. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2013.
