Glagol alfabesi - Vikipedi

Glagol alfabesi (Slavca: глаголица - glagolitsa), bilinen en eski Slav dili olan Kilise Slavcası için kullanılmış olan alfabedir. Artık kullanılmayan bu alfabe sadece Yunan Ortodoks kiliselerinde Slav destekçilerinin, yani Rusların, Bulgarların, Sırpların ayin düzeni kitaplarında yer alır.

Bu yazının biri yuvarlak diğeri de köşeli karaktere sahip yazı tarzı vardır. Chodzko (grammiare paléoslave) tarafından birincisi Bulgarca ikincisi de İlirce olarak adlandırılmıştır. Göstergelerin rakam olarak kullanıldığı iki nokta arasına alınarak belirtilir. Genel noktalama işaretleri geçerlidir. Glagolitik Alfabe, Kiril Alfabesi'nden önce kullanılan Slav alfabesidir. 9. yüzyıla kadar bu alfabe kullanılıyordu. Bu alfabeyi Aziz Kiril Selanik'te, Yunan alfabesi etkisinde kalarak geliştirdi. Glagol alfabesinden türeyen Kiril alfabesinin harf isimlendirmeleri aynıydı. Sonra türetilen bu alfabe Selanik ve çevresine yayıldı, ayin kitaplarında yer aldı, Hırvatistan'a kadar Balkanlarda Slavların yaşadığı çoğu yerde kullanıldı. Dubrovnik ve çevresinde kalıntılarını bulmak mümkündür. Rahipler ve papazlar yüzyıllarca dini kitaplarında bu alfabeyi kullandılar. 19. yüzyılda ise alfabe dini kitaplarda kullanılmamasıyla bir daha hiç kullanılmadı.

Glagol alfabesinin adı Eski Slavcada glagolati kelimesinden gelir. “Glagolati” Eski Slavcada “konuşmak” anlamına gelir.

Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

Harf Kiril Ses EKS adı KS adı Anlam Köken
Azu А /ɑ/ Azъ Az I Fenike alfabesi Alef veya haç/çapraz işareti[1]
Bouky Б /b/ Buky Buky kâğıtlar Bilinmiyor[1]
Vede В /ʋ/ Vědě Vedi bilmek Muhtemel Latince V[1]
Glagolu Г /ɡ/ Glagoli Glagoli yapmak/konuşmak Muhtemel kürsiv Grekçe gamma γ[1]
Dobro Д /d/ Dobro Dobro nezaket/iyi Grekçe delta Δ[1]
Jestu Є, Е, Э /ɛ/ Estъ, jestъ, yestъ Jest (-dır) Muhtemel Samaritan he ࠄ veya Grekçe sampi ϡ[1]
Zhivete Ж /ʒ/ Živěte Zhivete yaşam/yaşamak Bilinmiyor,[1] Muhtemel Koptik janja ϫ[kaynak belirtilmeli] veya Balık burcu
Dzelo Ѕ /dz/ Dzělo Dzelo çok Bilinmiyor[1]
Zemlja З /z/ Zemlja Zemlja Dünya/zemin/toprak Muhtemel Grekçe theta θ varyantı[1]
Ⰹ, Ⰺ I, Izhe И, Й /i, j/ Iže Izhe olan/(prefiks) Muhtemel Grekçe dieresis ϊ ile iota[1]
I І, Ї /i, j/ I I ve Bilinmiyor,[1] Hristiyan simgeler
Gjerv Ћ, Ђ /dʑ/ Djervь, ǵervь ağaç/ahşap Bilinmiyor[1]
Kako К /k/ Kako Kako nasıl/gibi İbranice qoph ק‎[1]
Ljudie Л /l, ʎ/ Ljudie Ljudi insanlar Muhtemel Grekçe lambda λ[1]
Myslite М /m/ Myslite Mislete fikir/düşünmek Grekçe mu μ[1]
Nashi Н /n, ɲ/ Našь Nash bizim Bilinmiyor[1]
Onu О /ɔ/ Onъ On o (eril) Bilinmiyor[1]
Pokoi П /p/ Pokoi Pokoj dinginlik/barış Muhtemel erken Grekçe pi Π varyantı[1]
Rici Р /r/ Rьci, rьtsi Rtsi Konuş!/Söyle! Muhtemel Grekçe rho ρ[1]
Slovo С /s/ Slovo Slovo söz/konuşma Bilinmiyor,[1] Christian symbols circle and triangle
Tvrido Т /t/ Tvrьdo Tverdo katı/sert/kesin Büyük ihtimalle Grekçe tau τ ızgarası[1]
Uku У /u/ Ukъ Uk bilgili/aydınlanmış onъ ve izhitsa ligatürü[1]
Fritu Ф /f/ Frьtъ Fert Grekçe phi φ varyantı[1]
Heru Х /x/ Xěrъ, Khěrъ Kher Bilinmiyor, Glagoli ve Latince h ile denk[1]
Out Ѡ /ɔ/ Otъ Oht, Omega onъ ligatürü ve onun tersi[1]
Shta Щ /tʲ, ʃt/ Šta/Šča Shta/Shcha tvrьdo üstünde sha ligatürü[1]
Ci Ц /ts/ Ci, tsi Tsi İbranice tsade ץ‎ son formu[1]
Chrivi Ч /tʃ/ Črьvъ Cherv solucan Bilinmiyor, shta ile denk[1] perhaps non-final form of İbranice tsade צ
Sha Ш /ʃ/ Ša Sha İbranice shin ש‎[1]
Jeru Ъ /ɯ/ Erъ, jerъ, yerъ Yer Muhtemel onъ modifikasyonu[1]
ⰟⰉ Jery Ы /ɨ/ Ery, jery, yery Yery Ligatür
Jeri Ь /ə/ Erь, jerь, yerь Yerj Muhtemel onъ modifikasyonu [1]
Jati Ѣ /æ, jɑ/ Jatь, Yatь Yat Muhtemel epigrafik Grekçe alpha Α[1]
Ё [*/jo/ Bilinmiyor:[1] Hipotetik jonsь
Jou Ю /ju/ Ju, yu Yu Bilinmiyor[1]
Ensu (small jousu) Ѧ, Я /ɛ̃/ [Ensь] Ya, Small yus Grekçe epsilon ε, ayrıca nazalliği işaretlemekte kullanılmış[1]
Jensu (small jousu) Ѩ /jɛ̃/ [Jensь, Yensь] [Small iotated yus] Nazallik için jestъ ve ensь ligatürü[1]
Onsu (big jousu) Ѫ /ɔ̃/ [Onsь] [Big yus] Nazallik için onъ and ensь ligatürü [1]
Jonsu (big jousu) Ѭ /jɔ̃/ [Jonsь, Yonsь] [Big iotated yus] Bilinmeyen harf ligatürü ve nazal ensь [1]
Thita Ѳ /θ/ [Thita] Fita Grekçe theta θ[1]
Yzhica Ѵ /ʏ, i/ Ižica, Izhitsa Izhitsa Bilinmiyor[1]

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an Schenker, Alexander M. (1995). "Early Writing". The dawn of Slavic: an introduction to Slavic philology. New Haven and London: Yale University Press. ss. 168-172. ISBN 0-300-05846-2. 
Konuyla ilgili yayınlarlar