Etkili özgecilik - Vikipedi

Etkili özgecilik (veya etkili diğerkâmlık), "başkalarına mümkün olduğunca nasıl fayda sağlayabileceğimizi anlamak için akıl yürütmeyi ve kanıtları kullanmayı amaçlayan bir 21. yüzyıl felsefi ve sosyal hareketidir.[1][2] Etkili özgecilik hedeflerinin peşinde koşan ve bazen etkin özgeciler [3] olarak da adlandırılan bu insanlar, mesleklerini bu elde etmeyi bekledikleri fayda miktarına göre seçebilir veya toplumsal olumlu etkiyi en üst düzeye çıkarma hedefine göre yardım kuruluşlarına bağışta bulunabilirler. Bu kişiler, en fazla hayat kurtaracağı veya acıyı en fazla dindireceği tahmin edilen bilimsel projelerin, girişimci teşebbüslerin ve politika inisiyatiflerinin önceliklendirilmesi üzerinde çalışabilmektedirler.[4]

Etkili özgeciler, hak sahiplerini seçerken tarafsızlığı ve menfaatlerin küresel olarak eşit şekilde dikkate alınmasını öne çıkarmayı amaçlar. Etkili özgeciliğin öncelikleri arasında küresel sağlık hizmetleri ve kalkınma, sosyal eşitsizlik, hayvan refahı ve uzun vadede insanlığın hayatta kalmasına yönelik riskler yer almaktadır.

Hareket 2000'li yıllarda gelişti ve etkili özgecilik adı 2011 yılında ortaya atıldı. Harekette etkili olan filozoflar arasında Peter Singer, Toby Ord ve William MacAskill yer almaktadır. Başlangıçta dağınık bir oluşum tarafından savunulan bir dizi teknik olarak başlayan yaklaşım, daha sonra bir kimliğe dönüştü.[5] Etkili özgecilik topluluğunda aktif olan yaklaşık 7.000 kişi bulunmaktadır. Etkili özgecilik, Amerika Birleşik Devletleri ve Britanya'daki elit okullarda güçlü bağlantıları sayesinde, Silikon Vadisi ve teknoloji endüstrisinde sıkı bir alt kültür oluşturdu.[6]

Hareket, kurucusu Sam Bankman-Fried'ın 2022'nin sonlarından önce etkili fedakârlık girişimlerinin önemli bir finansörü olduğu için hareket, kripto para borsası FTX'in iflasıyla birlikte kamuoyunun dikkatini çekti ve eleştirilere maruz kaldı. Sam Bankman-Fried Körfez Bölgesi'nde kadınlara karşı toksik ve cinsel istismar olarak tanımlanan bir kültürü barındırdığı için eleştirildi ve bu da topluluk içinde cinsel suiistimali daha iyi önleyebilecek veya bununla mücadele edebilecek bir ortamın nasıl yaratılabileceği konusunda konuşmalara yol açtı.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Peter Singer ve William MacAskill etkili özgeciliği topluma tanıtan önemli figürlerdir

2000'li yılların sonlarından başlayarak, fedakar, rasyonalist ve fütürist kaygılar etrafında toplanan çeşitli topluluklar birlikte hareket etmeye başladılar.[7][8]

  • Kanıta dayalı yardım topluluğu GiveWell etrafında yoğunlaştı,[9] başlangıçta GiveWell Labs'tan çıkan ancak daha sonra bağımsız hale gelen Open Philanthropy de dahil.[10][11]
  • Etkili bağış için söz verme ve kariyer seçimiyle ilgili topluluk, Yapabildiğimizi Vermek ve 80.000 Saat kuruluşları etrafında yoğunlaştı.[7][12][13] :16–19
  • Yapay zekanın güvenliğini incelemek için Singularity Enstitüsü (şimdi MIRI ), varoluşsal risk gibi konuları inceleyen İnsanlığın Geleceği Enstitüsü ve rasyonalizme odaklanan LessWrong tartışma forumu.[14]

2011 yılında Britanya merkezli Giving What We Can ve 80,000 Hours kuruluşları bir çatı kuruluş olarak birleşmeye karar verdi ve yeni isimleri için bir oylama düzenledi; " Etkili Özgecilik Merkezi" ismi seçilerek bu çatı kuruluş adını aldı.[7][13][15] Etkin Özgecilik Küresel Konferansı 2013 yılından bu yana düzenlenmektedir. Hareket oluşurken, belirli bir topluluğun parçası olmayan, ancak Avustralyalı ahlak filozofu Peter Singer'ın uygulamalı etik üzerine çalışmalarını, özellikle de "Famine, Affluence, and Morality" (1972), Animal Liberation (1975) ve The Life You Can Save (2009) kitaplarını takip eden kişileri hareketin içine çekmiştir.[8] Singer bu terimi 2013 yılında "Etkili Fedakarlığın Nedeni ve Nasılı" başlıklı bir TED konuşmasında kullanmıştır.[7]

Kripto para borsası FTX'in kurucusu Sam Bankman-Fried, 2012'de MIT'de lisans öğrencisiyken filozof William MacAskill ile birlikte yediği öğle yemeğinde MacAskill onu gönüllü olarak bir şeyler yapması yerine zamanıyla para kazanıp bağışlamaya teşvik etti.[6][16] Bankman-Fried yatırımcılık alanında kariyerine devam etti ve 2019 yılı civarında etkili özgecilik hareketiyle daha fazla ilişki kurarak hedefinin "yapabildiği kadar çok bağış yapmak" olduğunu açıkladı.[17][18] Bankman-Fried, MacAskill'in danışmanlarından biri olduğu FTX Gelecek Fonu'nu kurdu ve MacAskill'in yönetim kurulunda yer aldığı Etkili Özgecilik Merkezi'ne 13,9 milyon dolar hibe etti.[16]

Önemli yayınlar ve medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Etkili özgecilikle ilgili olarak bu hareketi açıklayan, eleştiren ve daha fazla dikkat çekmesini sağlayan birçok kitap ve makale yayınlanmıştır. Filozof Peter Singer, 2015 yılında "Yapabileceğiniz En Büyük İyilik: Etkili Fedakarlık Etik Yaşama Dair Fikirleri Nasıl Değiştiriyor?" kitabını yayınladı.[19] Aynı yıl İskoç filozof ve etikçi William MacAskill , "İyiliği Daha İyi Hale Getirmek: Etkili Fedakarlık Fark Yaratmanıza Nasıl Yardımcı Olabilir?" yayınını kaleme aldı.[20][21][22]

2018'de Amerikan haber sitesi Vox, gazeteci Dylan Matthews liderliğindeki ve "iyilik yapmanın en iyi yollarını bulmak" konulu makaleler ve podcast'ler yayınlayan Future Perfect'i başlattı.[23][24]

2019'da Oxford University Press, editörlüğünü Hilary Greaves ve Theron Pummer'ın yaptığı Etkili Özgecilik: Felsefi Sorunlar kitabını yayınladı.[25]

Daha yakın tarihli kitaplar gelecek nesillere yönelik endişeleri ön plana çıkarmaktadır. Avustralyalı ahlak filozofu Toby Ord 2020'de Uçurum: Varoluşsal Risk ve İnsanlığın Geleceği [26] eserini yayınlarken, MacAskill de 2022'de Geleceğe Ne Borçluyuz adlı eseri yayınladı [27]

2023 yılında Oxford University Press, Carol J. Adams, Alice Crary ve Lori Gruen tarafından düzenlenen Verdiği Zarar: Etkin Özgecilik Üzerine Eleştirel Denemeler adlı kitabı yayınladı.[28]

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

FTX'in 2022'nin sonlarında iflasının ardından hareket, kamuoyunda şüphe ile karşılanmaya başladı.

Bankman-Fried'in etkili özgecilikle ilişkisi bir halkla ilişkiler stratejisi olarak sorgulandı,[6][29] hareketin onu kucaklaması ise hareketin saygınlığına zarar verdi.[16][30][31][32] Bazı gazeteciler, etkili özgecilik hareketinin FTX'in iflasında "suç ortağı" olup olmadığını sordu; çünkü liderler Bankman-Fried'in davranışları ya da Alameda ticaret şirketindeki şüpheli etik kurallar hakkındaki özel uyarıları görmezden gelmeye müsaitti.[33][34]

Ancak aralarında William MacAskill ve Robert Wiblin'in de bulunduğu etkili özgecilik hareketinin birçok lideri FTX'in faaliyetlerini kınamıştır.[35] MacAskill, iyi sonuçlar doğurmanın hak ihlallerini veya dürüstlükten ödün vermeyi haklı çıkarmayacağını belirtti.[36]

Eleştiriler sadece Bankman-Fried'in rolü ve William MacAskill ile olan yakın ilişkisiyle ilgili olarak değil, aynı zamanda dışlanma ve cinsel taciz konularıyla ilgili olarak da ortaya çıkmıştır.[6][37][38][39] 2023 tarihli bir Bloomberg makalesinde, etkili özgecilik topluluğunun bazı üyelerinin bu felsefeyi yağmacı davranış kültürünün maskesi olmakla eleştirmesi yer alıyordu.[40] Time dergisinin 2023 tarihli bir makalesinde yedi kadın, etkili fedakarlık hareketindeki suiistimalleri ve tartışmaları ortaya çıkardıı. Hareket içinde bulunan Körfez Bölgesi'ndeki erkekler, bu güçlerini genç kadınlarla çok-aşklı cinsel ilişkiler yaşamak için kullanmakla suçlandı.[37] Suçlayanlar, çoğunluğu oluşturan erkek nüfusun ve çok eşli alt kültürün bir araya gelerek cinsel suiistimalin hoş görülebileceği, mazur görülebileceği veya rasyonalize edilebileceği bir ortam yarattığını ileri sürdüler.[37] Suçlamalara yanıt olarak Etkili Özgecilik Merkezi, sözde faillerden bazılarının zaten men edildiğini ve kuruluşun yeni haberdar olduğu kişileri ele alacağını açıkladı.[37] Kuruluş ayrıca, cinsel suiistimal sorunlarının ne ölçüde etkin fedakarlık topluluğuna özgü olduğunu veya kadınların sömürülmesine ilişkin daha geniş toplumsal sorunları nasıl yansıttığını ayırt etmenin zor olduğunu belirterek kendini savunmuştur.[37] Bu durumdan etkilenen toplum üyeleri, cinsel suiistimali önleme ve bununla mücadele etme konusunda daha yeterli bir ortam yaratmanın yollarını tartışmaya başladı.[41][42]

Felsefe[değiştir | kaynağı değiştir]

Etkili özgeciler, başkalarına fayda sağlamanın en etkili yolları konusunda birçok felsefi soruya odaklanırlar.[43][44] Bu tür felsefi sorular, akıl yürütmenin başlangıç noktasını "ne yapmalı "dan "neden" ve "nasıl "a kaydırmaktadır.[45] Cevaplar üzerinde çok az fikir birliği vardır ve tüm kaynaklarıyla yapabilecekleri en fazla iyiliği yapmaları gerektiğine inanan etkili özgeciler ile yalnızca belirli bir bütçe dahilinde yapabilecekleri en fazla iyiliği yapmaya çalışanlar arasında bazı farklar vardır.[44][46]

MacAskill'e göre, belirli bir bütçe dahilinde yapılabilecek en fazla iyiliği yapmak olarak etkin özgecilik görüşü, ahlak ve meta-etik üzerine çok çeşitli görüşlerin yanı sıra Hıristiyanlık gibi özgecilik üzerine geleneksel dini öğretilerle de uyumlu olabilmektedir.[1][43] Etkili özgecilik, din ile de çatışma halinde olabilir; zira din, kaynakların en fazla faydayı sağlayacak amaçlar yerine ibadet ve tebliğ için harcanmasına ağırlık verir.[1]

Ayrıca Nick Bostrom,[47] Toby Ord,[48] Hilary Greaves,[49] and Derek Parfit de Peter Singer ve William MacAskill gibi etkili özgecilik görüşünü savunmaktadır.[50] Ekonomist Yew-Kwang Ng benzer bir çalışmayı refah ekonomisi ve ahlak felsefesini kullanarak yapmıştır.[51]

Etkili Özgecilik Merkezi, etkili özgeciliği birleştiren şu dört ilkeyi saymaktadır: önceliklendirme, tarafsız özgecilik, açık hakikat arayışı ve işbirlikçi ruh.[52] İnsanların tarafsız bir akıl yürütme ile özgeci davranma becerilerini desteklemek için etkili özgecilik hareketi, işbirlikçi ruh, dürüstlük, şeffaflık ve kamuya açık bir şekilde gelirin veya diğer kaynakların belirli bir yüzdesini bağışlama sözü verme gibi değerleri ve eylemleri teşvik etmektedir.[1]

Tarafsızlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Etkili özgecilik, herkesin refahının eşit derecede önemli olduğunu düşünerek tarafsız düşünmeyi öne çıkarmayı amaçlamaktadır.[53] Peter Singer, 1972 tarihli " Kıtlık, Refah ve Ahlak " adlı makalesinde bu durumu şu şekilde belirtti:

Yardım edebileceğim kişinin benden on metre ötedeki bir komşunun çocuğu ya da on bin mil ötede adını asla bilemeyeceğim bir Bengalli olması arasında ahlaki açıdan hiçbir fark yoktur. Ahlaki bakış açısı, kendi toplumumuzun çıkarlarının ötesine bakmamızı gerektirmektedir.[54]

Tarafsızlık, en fazla iyiliği yapma arayışıyla birleştiğinde, daha kötü durumda olanlara fayda sağlamaya öncelik verilmesine yol açar, zira daha kötü durumda olan herkes, diğer her şey eşit olduğunda, kendi durumunda yapılacak bir iyileştirmeden daha fazla fayda sağlayacaktır.[43][52]

Ahlaki değerlendirmenin kapsamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ahlaki tarafsızlıkla ilgili bir konu da hangi varlıkların ahlaki değerlendirmeyi hak ettiği sorusudur. Bazı etkili özgeciler, insanların yanı sıra insan olmayan hayvanların da refahını göz önünde bulundurur ve hayvan refahı için fabrikasyon çiftçiliğe son verilmesi gibi konuları savunmaktadır.[55][56] Uzun vadeciliği benimseyenler gelecek nesilleri de olası menfaat sahipleri olarak kabul etmekte ve örneğin varoluşsal riskleri azaltarak uzun vadeli geleceğin ahlaki önemini artırmaya çalışmaktadır.[13][57]

Tarafsızlığın eleştirisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Singer'ın makalesinde yer alan boğulan çocuk analojisi felsefi tartışmalara yol açmıştır. Singer'ın boğulan çocuk benzetmesinin bir versiyonuna yanıt olarak, 2006 yılında filozof Kwame Anthony Appiah,[58] boğulmakta olan bir çocukla karşı karşıya kalan pahalı takım elbiseli bir adamın en etkili eyleminin çocuğu kurtarıp takım elbisesini mahvetmek değil, takım elbiseyi satıp gelirini hayır kurumlarına bağışlamak olup olmayacağını sordu.[59][60] Appiah "boğulan çocuğu kurtarması ve takım elbisemi mahvetmesi gerektiğine" inanmaktaydı.[59] 2015 yılındaki bir tartışmada, yanan bir binadan bir çocuğu kurtarmak ya da satıp gelirini hayır kurumlarına bağışlamak üzere bir Picasso tablosunu kurtarmak gibi benzer bir senaryo sunulduğunda MacAskill, etkili özgecinin Picasso tablosunu kurtarıp satması gerektiğini söyledi.[61] Psikolog Alan Jern, MacAskill'in seçimini "birçok insan için anormal, hatta tatsız" olarak nitelendirmiş olsa da Jern, etkili özgeciliğin "sorulmaya değer" sorular ortaya çıkardığı sonucuna varmıştır.[62] MacAskill daha sonra, etkili özgecilerin "kısıtlamaları ihlal etmeden" en fazla iyiyi yapmaya çalıştıkları "etkili özgeciliğin nitelikli bir tanımını" kabul etti; bu nedenle etkili özgecilik, faydacılık benzeri maksimizasyonu hedeflese de, faydacılıktan birkaç yönden farklıdır; özellikle de etkili özgecilik, insanların araçlardan bağımsız olarak her zaman iyiyi maksimize etmeleri gerektiğini ileri sürmemektedir.[63]

William Schambra, karşılıklılık ve yüz yüze etkileşimlerden doğan yardımseverliğin, tarafsız, tarafsız fedakarlığa dayalı hayırseverlikten daha güçlü ve daha yaygın olduğunu savunarak etkili fedakarlığın tarafsızlık mantığını eleştirmiştir.[64] Bu tür toplum temelli hayırsever bağışların sivil toplumun ve dolayısıyla demokrasinin temelini oluşturduğunu yazdı.[64] Larissa MacFarquhar, insanların farklı ahlaki duygulara sahip olduğunu söyledi ve bazı etkili özgecilerin duygusuz ve tarafsız olmadığını, uzaktaki yabancılara olduğu kadar yakınlarındaki insanlara da empati duyduklarını öne sürdü.[65] The New York Times'tan Ross Douthat, hareketin "uzaktaki halkları hedef alan 'teleskopik hayırseverliğini'" eleştirmiş ve "San Francisco'daki bir gökdelende oturup, şehir altlarında çürürken dünyanın öbür ucundaki acıları nasıl dindireceklerini hesaplayan etkili diğerkâmlar" olarak betimlemiş, ancak aynı zamanda hareketi "bugün gelişmiş dünyaya musallat olan solipsizm ve insan karşıtı karamsarlığa yararlı reddiyeler" sunduğu için övmüştür.[66]

Sebep önceliklendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Etkili özgeciliğin önemli bir bileşeni "sebebin önceliklendirilmesidir". Sebep önceliklendirmesi, kaynakların, yararlanan kişinin kimliğine ve yardım edilme şekline bakılmaksızın, en fazla yararı sağlayacak olan sebeplere göre paylaştırılması gerektiği fikri olan sebep tarafsızlığı ilkesine dayanmaktadır.[43] Buna karşılık, birçok kâr amacı gütmeyen kuruluş, eğitim veya iklim değişikliği gibi tek bir amaca ilişkin olarak etkinliği ve kanıtı vurgulamaktadır.[64]

Etkili özgeciliktabanlı kuruluşların neden alanlarına öncelik vermek için kullanabileceği araçlardan biri önem, izlenebilirlik ve ihmal edilebilirlik çerçevesidir. Önem, bir sorunun çözülmesi halinde yaratılacak değer miktarıdır; izlenebilirlik, bir soruna ek kaynak ayrılması halinde çözülebilecek kısmın oranıdır ve ihmal edilebilirlik, halihazırda bir amaca adanmış kaynakların miktarıdır.[5]

Sebep önceliklendirmesi için gereken bilgiler, veri analizini, olası sonuçların diğer koşullar altında olabileceklerle karşılaştırılmasını (karşı-olgusal muhakeme ) ve belirsizliğin tanımlanmasını içerebilmektedir.[43][67] Bu görevlerin zorluğu, sebeplerin göreceli olarak önceliklendirilmesi konusunda araştırma yapmakta uzmanlaşmış kuruluşların ortaya çıkmasını sağlamıştır.[43]

Sebep önceliklendirmesinin eleştirisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu " sebepleri ve yararlananları birbirine karşı değerlendirme" uygulaması, Charity Navigator'dan Ken Berger ve Robert Penna tarafından "kelimenin en kötü anlamıyla ahlakçı" ve "elitist" olmakla eleştirilmiştir.[68] William MacAskill, Berger ve Penna'ya yanıt vererek, bir yararlanıcının menfaatlerini diğeriyle karşılaştırmanın gerekçesini savunmuş ve bu tür bir kıyaslamanın zor, bazen imkansız ancak çoğu zaman gerekli olduğu sonucuna varmıştır.[69] MacAskill, elitizmin en tehlikeli biçiminin hayır kurumları yerine sanat galerilerine (ve benzeri kurumlara) bağış yapmak olduğunu savunmuştur.[69] Ian David Moss, sebep önceliklendirme konusundaki eleştirilerin, "alana yönelik etkili özgecilik" olarak isimlendirdiği ve "etkili özgecilik ilkelerinin belirli bir amaç veya coğrafya gibi bir hayırseverlik odağı alanında takip edilmesini" teşvik edecek ve bazı bağışçılar için yerel ve küresel perspektifler arasındaki çatışmayı çözebilecek bir yaklaşımla çözülebileceğini öne sürmüştür.[70]

Maliyet etkinliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı hayır kurumlarının diğerlerinden çok daha etkili olduğu düşünülmektedir, çünkü hayır kurumları aynı hedefe ulaşmak için farklı miktarlarda para harcayabilir ve bazı hayır kurumları hedefe hiç ulaşamayabilir.[71] Etkili özgeciler, beklenti açısından oldukça uygun maliyetli olan müdahaleleri belirlemeye çalışırlar. Birçok müdahalenin faydaları belirsizdir ve bir müdahalenin beklenen değeri, başarı şansı daha düşük olsa bile, faydaları daha büyükse diğerinden daha yüksek olabilir.[22] Etkili özgecilerin sağlık müdahaleleri arasında seçim yapmak için kullandıkları bir ölçüt, her bir dolar başına eklenen tahmini kaliteye göre ayarlanmış yaşam yılı (QALY) değeridir.[5]

Bazı etkili özgeci kuruluşlar, sağlık araştırmalarında genellikle en yüksek kanıt düzeyi olarak kabul edildikleri için, birincil kanıt biçimi olarak rastgele denetimli çalışmaları tercih ederler.[22][72][73] Diğerleri, bu kadar katı bir kanıt düzeyi gerektirmenin, kanıtların oluşturulabileceği konulara odaklanmayı gereksiz yere kısıtladığını savunmuştur.[74] Kelsey Piper, belirsizliğin etkili özgecilerin dünyayı en iyi anladıkları şekilde hareket etmekten kaçınmaları için iyi bir gerekçe olmadığını, çünkü çoğu girişimin etkililiğine ilişkin karmaşık kanıtlar olduğunu ileri sürmektedir.[75]

Pascal-Emmanuel Gobry ve diğer uzmanlar, tıbbi araştırma veya hükûmet reformu gibi konularda "her seferinde bir adım" üzerinde çalışılması ve sonuçların kontrollü deneylerle ölçülmesinin zor olması nedeniyle "ölçüm problemi" konusunda uyarıda bulunmuşlardır. Gobry ayrıca bu tür girişimlerin etkili özgecilik hareketi tarafından hafife alındığını savunmaktadır.[74][76] Etkili özgecilik veri merkezli bir yaklaşımı vurgularken, eleştirmenler sayısallaştırmaya elverişli olmayan ilkelerin (adalet, hakkaniyet, eşitlik) ikinci planda kaldığını söylemektedir.[5][22]

Karşı olgusal muhakeme[değiştir | kaynağı değiştir]

Karşı olgusal muhakeme, alternatif seçimlerin olası sonuçlarını göz önünde bulundurmayı gerektirir. Kariyer seçimi de dahil olmak üzere bir dizi bağlamda etkili özgeciler tarafından kullanılmaktadır. Birçok insan başkalarına yardım etmenin en iyi yolunun bir hayır kurumunda çalışmak veya sosyal hizmetler sunmak gibi doğrudan yöntemler olduğunu varsaymaktadır.[77] Ancak, bu tür pozisyonlar için yüksek miktarda aday arzı olduğundan, bir adayın ne kadar iyi iş çıkardığını bir sonraki en iyi adayın ne kadar iyi iş çıkaracağıyla karşılaştırmak mantıklıdır. Bu mantığa göre, bir kariyerin sağladığı marjinal etkinin, brüt etkiden daha küçük olması muhtemeldir.[78]

Hareketin diğer öne çıkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

İş adamı Elon Musk, MacAskill'in Geleceğe Ne Borçluyuz isimli kitabını "benim felsefeme çok yakın" olarak tarif etti.[16]

Aktör Joseph Gordon-Levitt, etkili özgecilik fikirini daha geniş bir kitleye ulaştırmak istediğini açıkça belirtti.[5]

OpenAI CEO'su Sam Altman, etkili özgeciliği " inanılmaz derecede hatalı bir akım" olarak nitelendirerek " ortaya çıkan davranışın çok garip" olduğunu söyledi.[79] Kasım 2023'te Altman'ı kovan OpenAI yönetim kurulu üyeleri arasında yapay zeka riskine ilişkin etkili özgeci kaygılar mevcuttu.[79][80]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d MacAskill, William (January 2017). "Effective altruism: introduction". Essays in Philosophy (İngilizce). 18 (1): eP1580:1–5. doi:10.7710/1526-0569.1580. ISSN 1526-0569. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ The quoted definition is endorsed by a number of organizations at: "CEA's Guiding Principles". Centre For Effective Altruism. 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021. 
  3. ^ The term effective altruists is used to refer to people who embrace effective altruism in many published sources such as Oliver (2014), Singer (2015), and MacAskill (2017), though as Pummer & MacAskill (2020) noted, calling people "effective altruists" minimally means that they are engaged in the project of "using evidence and reason to try to find out how to do the most good, and on this basis trying to do the most good", not that they are perfectly effective nor even that they necessarily participate in the effective altruism community.
  4. ^ MacAskill, William (2016) [2015]. Doing Good Better: How Effective Altruism Can Help You Help Others, Do Work that Matters, and Make Smarter Choices about Giving Back. New York: Avery. ISBN 9781592409662. OCLC 932001639. 
  5. ^ a b c d e Lewis-Kraus, Gideon (8 Ağustos 2022). "The Reluctant Prophet of Effective Altruism". The New Yorker. ISSN 0028-792X. 11 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022. 
  6. ^ a b c d Tiku, Nitasha (17 Kasım 2022). "The do-gooder movement that shielded Sam Bankman-Fried from scrutiny". The Washington Post (İngilizce). 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022. 
  7. ^ a b c d MacAskill, William (10 Mart 2014). "The history of the term 'effective altruism'". Effective Altruism Forum. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  8. ^ a b Anthis, Jayce Reese (15 Mayıs 2022). "Some Early History of Effective Altruism". Jacy Reese Anthis. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022. 
  9. ^ Strom, Stephanie (20 Aralık 2007). "2 Young Hedge-Fund Veterans Stir Up the World of Philanthropy". The New York Times. ISSN 0362-4331. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022. 
  10. ^ Matthews, Dylan (24 Nisan 2015). "You have $8 billion. You want to do as much good as possible. What do you do? Inside the Open Philanthropy Project". Vox. 24 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2015. 
  11. ^ Cha, Ariana Eunjung (26 Aralık 2014). "Cari Tuna and Dustin Moskovitz: Young Silicon Valley billionaires pioneer new approach to philanthropy". The Washington Post. 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  12. ^ MacAskill, William (20 Mayıs 2013). "Getting inspired by cost-effective giving". The Life You Can Save. 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022. 
  13. ^ a b c Singer, Peter (2015). The Most Good You Can Do: How Effective Altruism Is Changing Ideas About Living Ethically. Castle lectures in ethics, politics, and economics. New Haven: Yale University Press. ISBN 9780300180275. OCLC 890614537. 
  14. ^ Chivers, Tom (2019). "The Effective Altruists". The AI Does Not Hate You: The Rationalists and Their Quest to Save the World (İngilizce). Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-1-4746-0877-0. 
  15. ^ Ram, Aliya (4 Aralık 2015). "The power and efficacy of effective altruism". Financial Times. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2018. 
  16. ^ a b c d Kulish, Nicholas (18 Ekim 2022). "How a Scottish Moral Philosopher Got Elon Musk's Number". The New York Times. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2023. 
  17. ^ Osipovich, Alexander (16 Nisan 2021). "This Vegan Billionaire Disrupted the Crypto Markets. Stocks May Be Next". The Wall Street Journal. 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ Schleifer, Theodore (20 Mart 2021). "How a crypto billionaire decided to become one of Biden's biggest donors". Vox. 17 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  19. ^ Kristof, Nicholas (4 Nisan 2015). "The Trader Who Donates Half His Pay". The New York Times. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015. 
  20. ^ Shariatmadari, David (20 Ağustos 2015). "Doing Good Better by William MacAskill review – if you read this book, you'll change the charities you donate to". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 22 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2017. 
  21. ^ Cowen, Tyler (14 Ağustos 2015). "Effective Altruism: Where Charity and Rationality Meet". The New York Times. ISSN 0362-4331. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2017. 
  22. ^ a b c d Thompson, Derek (15 Haziran 2015). "The Greatest Good". The Atlantic. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2017. 
  23. ^ Schmidt, Christine (15 Ekim 2018). "Will Vox's new section on effective altruism... well, do any good?". Nieman Journalism Lab. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020. 
  24. ^ Matthews, Dylan (15 Ekim 2018). "Future Perfect, explained". Vox. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2018.  Some topics that the Future Perfect series has covered include:
  25. ^ Greaves, Hilary, (Ed.) (15 Kasım 2019). Effective Altruism: Philosophical Issues. Engaging Philosophy (İngilizce). Oxford, England; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-884136-4. 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  26. ^ Pummer, Theron (2 Ağustos 2020). "The Precipice: Existential Risk and the Future of Humanity". Notre Dame Philosophical Reviews (İngilizce). 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022. 
  27. ^ MacAskill, William (2022). What We Owe the Future. Basic Books. ISBN 978-1-5416-1862-6. 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2022. 
  28. ^ Crary, Alice; Gruen, Lori, (Ed.) (2023). The Good it Promises, The Harm it Does: Critical Essays on Effective Altruism. Oxford; New York: Oxford University Press. doi:10.1093/oso/9780197655696.001.0001. ISBN 9780197655702. OCLC 1350838764.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  29. ^ Hiltzik, Michael (21 Kasım 2022). "Column: How Sam Bankman-Fried exploited the 'effective altruism' fad to get rich and con the world". Los Angeles Times (İngilizce). 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022. 
  30. ^ "What Sam Bankman-Fried's downfall means for effective altruism". The Economist. 17 Kasım 2022. ISSN 0013-0613. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2022. 
  31. ^ Lowrey, Annie (17 Kasım 2022). "Effective Altruism Committed the Sin It Was Supposed to Correct". The Atlantic (İngilizce). 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2022. 
  32. ^ Hannah, Jonathan (18 Kasım 2022). "Sam Bankman-Fried's downfall is more than a black eye for Effective Altruism". Philanthropy Daily. 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  33. ^ Lewis-Kraus, Gideon (1 Aralık 2022). "Sam Bankman-Fried, Effective Altruism and the Question of Complicity". The New Yorker. 28 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  34. ^ Levitz, Eric (16 Kasım 2022). "Is Effective Altruism to Blame for Sam Bankman-Fried?". New York. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  35. ^ Samuel, Sigal (16 Kasım 2022). "Effective altruism gave rise to Sam Bankman-Fried. Now it's facing a moral reckoning". Vox. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2022. 
  36. ^ @willmacaskill. (Tweet) (İngilizce) https://twitter.com/ – Twitter vasıtasıyla.  Eksik ya da boş |başlık= (yardım); Eksik ya da boş |numara= (yardım); Eksik ya da boş |tarih= (yardım)
  37. ^ a b c d e Alter, Charlotte (3 Şubat 2023). "Effective Altruism Has a Hostile Culture for Women, Critics Say". Time (İngilizce). 3 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  38. ^ Alter, Charlotte (15 Mart 2023). "Exclusive: Effective Altruist Leaders Were Repeatedly Warned About Sam Bankman-Fried Years Before FTX Collapsed". Time (İngilizce). 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023. 
  39. ^ Piper, Kelsey (15 Şubat 2023). "Why effective altruism is facing allegations around sexual misconduct". Vox. 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2023. 
  40. ^ Huet, Ellen (7 Mart 2023). "Effective altruism's problems go beyond Sam Bankman-Fried". Bloomberg News. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2023. 
  41. ^ Richter, Emma (11 Mart 2023). "Share the burden". Effective Altruism Forum. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023. 
  42. ^ lilly (6 Nisan 2023). "Things that can make EA a good place for women". Effective Altruism Forum. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023. 
  43. ^ a b c d e f Pummer, Theron; MacAskill, William (June 2020). "Effective altruism". LaFollette, Hugh (Ed.). International Encyclopedia of Ethics. Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons. ss. 1-9. doi:10.1002/9781444367072.wbiee883. ISBN 9781444367072. OCLC 829259960. 
  44. ^ a b MacAskill, William (2019a). "The definition of effective altruism". Pummer (Ed.). Effective Altruism: Philosophical Issues. Engaging philosophy. Oxford; New York: Oxford University Press. ss. 10-28. doi:10.1093/oso/9780198841364.003.0001. ISBN 9780198841364. OCLC 1101772304.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  45. ^ Crouch, Will (30 Mayıs 2013). "What is effective altruism?". Practical Ethics Blog. University of Oxford. 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020. 
  46. ^ Singer (2015) expressed a clearly normative view: "Effective altruism is based on a very simple idea: we should do the most good we can. Obeying the usual rules about not stealing, cheating, hurting, and killing is not enough, or at least not enough for those of us who have the great good fortune to live in material comfort, who can feed, house, and clothe ourselves and our families and still have money or time to spare. Living a minimally acceptable ethical life involves using a substantial part of our spare resources to make the world a better place. Living a fully ethical life involves doing the most good we can." (p. vii)
  47. ^ Matthews, Dylan (10 Ağustos 2015). "I spent a weekend at Google talking with nerds about charity. I came away … worried". Vox (İngilizce). 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022. 
  48. ^ Bajekal, Naina (22–29 Ağustos 2022). "How to do the most good: a growing movement argues we should care about people thousands of miles away—and millions of years in the future". Time. 200 (7–8). ss. 69-75. 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  49. ^ "Hilary Greaves". Faculty of Philosophy (İngilizce). University of Oxford. 3 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022. 
  50. ^ O'Grady, Jane (12 Ocak 2017). "Derek Parfit obituary". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 13 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2017. 
  51. ^ Wiblin, Robert; Harris, Keiran (26 Temmuz 2018). "Prof Yew-Kwang Ng on ethics and how to create a much happier world". 80,000 Hours (İngilizce). 28 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2022. 
  52. ^ a b "What is effective altruism?" (İngilizce). Centre for Effective Altruism. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023. These four principles were first called "values" and were added to the cited web page sometime between and .
  53. ^ Singer 2015; MacAskill 2019a; Pummer & MacAskill 2020.
  54. ^ Singer, Peter (Bahar 1972). "Famine, Affluence, and Morality". Philosophy and Public Affairs. 1 (3): 229-243.  The essay was republished in book form in 2016 with a new preface and two extra essays by Singer: Singer, Peter (2016). Famine, Affluence, and Morality. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 9780190219208. OCLC 907446001. 
  55. ^ Fisher, Andrew (January 2017). "Theory-neutral arguments for 'effective animal advocacy'". Essays in Philosophy. 18 (1): eP1578:1-14. doi:10.7710/1526-0569.1578. ISSN 1526-0569. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  56. ^ Broad, Garrett M. (December 2018). "Effective animal advocacy: effective altruism, the social economy, and the animal protection movement". Agriculture and Human Values. 35 (4): 777-789. doi:10.1007/s10460-018-9873-5. 
  57. ^ Beckstead, Nick (2019). "A brief argument for the overwhelming importance of shaping the far future". Pummer, Theron (Ed.). Effective Altruism: Philosophical Issues. Engaging philosophy. Oxford, England; New York: Oxford University Press. ss. 80-98. doi:10.1093/oso/9780198841364.003.0006. ISBN 9780198841364. OCLC 1101772304.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  58. ^ Zwolinski, Matt (24 Ağustos 2015). "Why Wouldn't You Save a Drowning Child?". Foundation for Economic Education (İngilizce). 24 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  59. ^ a b Appiah, Kwame Anthony (2006). Cosmopolitanism: Ethics in a World of Strangers. Issues of Our Time. New York: W. W. Norton & Company. ss. 158-162. ISBN 0393061558. OCLC 61445790. 
  60. ^ Mclauchlan, Danyl (8 Nisan 2019). "In search of a way to do good that amounts to more than feeling good". The Spinoff (İngilizce). 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  61. ^ Effective Altruism: A Better Way to Lead an Ethical Life. Intelligence Squared. 30 Kasım 2015. Etkinlik zamanı: 21:05. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022 – YouTube vasıtasıyla. 
  62. ^ Jern, Alan (13 Ekim 2020). "Effective altruism is logical, but too unnatural to catch on". Psyche.co. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022. 
  63. ^ MacAskill 2019a, especially section 4.1, "Misconception #1: Effective altruism is just utilitarianism"; Pummer & MacAskill 2020.
  64. ^ a b c Schambra, William A. (22 Mayıs 2014). "Opinion: The coming showdown between philanthrolocalism and effective altruism". Philanthropy Daily. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  65. ^ MacFarquhar, Larissa (1 Temmuz 2015). "Forum Response: Response to Effective Altruism". Boston Review. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024. 
  66. ^ Douthat, Ross (18 Kasım 2022). "Opinion | The Case for a Less-Effective Altruism". The New York Times. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  67. ^ MacAskill, William (September 2019b). "Practical ethics given moral uncertainty". Utilitas. 31 (3): 231-245. doi:10.1017/S0953820819000013. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020. 
  68. ^ Berger, Ken; Penna, Robert (25 Kasım 2013). "The Elitist Philanthropy of So-Called Effective Altruism". Stanford Social Innovation Review. 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021. 
  69. ^ a b MacAskill, William (3 Aralık 2013). "What Charity Navigator Gets Wrong About Effective Altruism". Stanford Social Innovation Review. 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2021. 
  70. ^ Moss, Ian David (Bahar 2017). "In Defense of Pet Causes". Stanford Social Innovation Review (İngilizce). 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  71. ^ Thompson, Derek (15 Haziran 2015). "The Most Efficient Way to Save a Life". The Atlantic (İngilizce). 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 
  72. ^ Skelton, Anthony (2016). "The ethical principles of effective altruism". Journal of Global Ethics. 12 (2): 137-146. doi:10.1080/17449626.2016.1193552. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2017. 
  73. ^ A guide to the development, implementation and evaluation of clinical practice guidelines (İngilizce). Canberra, Commonwealth of Australia: National Health and Medical Research Council. 1998. ss. 21-25. ISBN 1864960485. 13 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2019. 
  74. ^ a b Rubenstein, Jennifer (14 Aralık 2016). "The Lessons of Effective Altruism". Ethics & International Affairs. 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2018. 
  75. ^ Piper, Kelsey (19 Temmuz 2022). "The return of the "worm wars"". Vox. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022. 
  76. ^ Gobry, Pascal-Emmanuel (16 Mart 2015). "Can Effective Altruism really change the world?". The Week. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015. 
  77. ^ Rosato, Donna; Wong, Grace (November 2011). "Best jobs for saving the world". CNN. 3 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2013. 
  78. ^ Todd, Benjamin. "Which Ethical Careers Make a Difference?: The Replaceability Issue in the Ethics of Career Choice". University of Oxford (İngilizce). 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2017. 
  79. ^ a b McMillan, Robert; Seetharaman, Deepa (22 Kasım 2023). "How Effective Altruism Split Silicon Valley—and Fueled the Blowup at OpenAI". The Wall Street Journal (İngilizce). 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  80. ^ Rai, Saritha; Huet, Ellen (22 Kasım 2023). "What's Effective Altruism? What Does It Mean for AI?". 23 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2024 – www.bloomberg.com vasıtasıyla. 

Şablon:Effective altruism

Şablon:Evidence-based practice

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Etkili_özgecilik&oldid=32528692" sayfasından alınmıştır