French
DeutschDemir Muhafızlar - Vikipedi
| Demir Muhafızlar Garda de fier | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | DM |
| Genel başkan | Corneliu Zelea Codreanu Horia Sima |
| Kurucu | Corneliu Codreanu |
| Kuruluş tarihi | 1927 |
| Kapanış tarihi | 1945 |
| İdeoloji | Faşizm Köktendincilik Antisemitizm |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sağ |
| Uluslararası üyelik | Faşist Enternasyonal |
| Resmî renkler | Yeşil ve Siyah |
Demir Muhafızlar (Garda de Fier), 1927'den II. Dünya Savaşı'nın erken dönemlerine kadar Romanya'daki aşırı milliyetçi, kökten dinci, aşırı sağcı, anti-semitist, faşist bir harekete ve de siyasi partiye verilen isimdir.
Corneliu Zelea Codreanu tarafından 24 Temmuz 1927'de Başmelek Mikail Alayları (Lejyonu) adıyla kurulmuş ve 1938 yılındaki ölümüne dek kendisi tarafından yönetilmiştir. Bu hareketin taraftarları yaygın olarak "lejyonerler" adıyla anılırken, tüm isim değişikliklerine karşın harekete de "Alaylar" ya da "Alay Hareketi" deniliyordu. 1930 Mart'ında Codreanu "Demir Muhafızlar"ı Alaylar'ın siyasi bir paramiliter dalı hâline getirdi; bu isim Alaylar'ın kendisine dikkat çekiyordu. Sonraları 1935 Haziran'ında Alaylar ismini "Totul pentru Țara" partisi olarak değiştirdi yani "Her şey Ülke için" ya da daha sıklıkla çevrildiği gibi "Her şey Vatan için". En önemli sloganları "Romanya, Rumenlerin'dir" sözüydü.
Katı bir Rumen milliyetçilerinden oluşan Demir Muhafızlar, Yahudiler'in Romanya vatandaşlığından çıkarılıp ülkeden sınır dışı edilmelerini isterken, Romanya'daki Macar ve Slav kökenli diğer azınlıklara karşı da bir Rumenleştirme politikasını savunmuşlardır.
Üyeleri yeşil üniformalar giyiyordu (yenilenmenin bir sembolü olan bu üniformalar daha sonra "Yeşil Gömlekliler" olarak anılmalarına yol açtı ("Cămășile verzi") ve birbirlerini Romalı selamıyla karşılıyorlardı. Demir Muhafızlar'ın ana sembolü hapishane demirleri gibi duran ve kimi zaman "Başmelek Mikail Hacı" olarak da anılan üç haçtı.
Kuruluş ve yükseliş[değiştir | kaynağı değiştir]
1927'de Corneliu Zelea Codreanu, Millî Hristiyan Savunma Birliği olarak bilinen bir Romen siyasi partisindeki iki numaralı adam pozisyonunu terk etti ve daha sonra dönemin çoğu Avrupalı faşist hareketleriyle aşırı dinciliği nedeniyle ters düşen (Rumen Ortodoks Kilisesini kucaklayan bir düşünceyle) Başmelek Mikail Alayları'nı kurdu. Ioanid'e göre Alaylar "dinsel ideolojik yapıyı barındıran ender Avrupalı siyasi hareketlerden biri hâline gelmek amacıyla siyasi doktrinlerine Ortodoks Hristiyanlığın güçlü bileşenlerini isteyerek sokmuşlardı." Diğer bir ifadeyle milliyetçi oldukları kadar, aynı zamanda üyeleri birer dinsel fanatikti.[1]
Alaylar, kitle tabanını askeri uzmanlardan değil de köylüler ve öğrencilerden sağlamak bakımından da diğer faşist hareketlerden farklılaşıyordu. Bununla birlikte lejyonerler, siyasi cinayetler de dahil olmak üzere faşistlerin şiddet temayülünü paylaşıyorlardı.
Karizmatik bir lider olan Condreanu ile birlikte Alaylar büyük törenlerin de kullanıldığı etkili propagandalarla tanınıyordu. Yürüyüşler, dinsel ayinler, uygun "mucizeler" örgütleyen, yurtsever ya da milliyetçi, partizan marşlar besteleyen, anti-komünist, anti-semitik, anti-laik ve anti-liberal felsefelerden destek alıp, kırsal kesimlerde gönüllü çalışmalar yapan birlik, kendini var olan siyasi çürümeye karşı bir alternatif olarak sundu. Örgüt aynı zamanda anti-parlamenterdi. Demokratik parlamenter sistemin bölücü olduğunu, Romanya'nın ulusal çıkarlarının bu sistemle çatıştığını, Romen soyundan olmayan (başta Yahudi) insanlara fazla hak ve özgürlükler verildiğini söyleyerek buna şiddetle karşı çıkıyorlardı.
Zamanın diğer faşist hareketleri gibi Demir Muhafızlar da keskin biçimde anti-semitik, fanatik milliyetçi ve "hiç beklenmeyen dönekçe şekillerde" kendini gösteren "Hristiyan dünyasına karşı başlatılmış bir Yahudi saldırısı" fikrini besliyorlardı. Başmelek Mikail Alayları aşırı muhafazakâr, bağnaz ve tutucu idiler. Onlara göre masonluk, Freudculuk, homoseksüellik, Laiklik, Ateizm, Marksizm, Bolşevizm, İspanya İç Savaşı toplumun altını oyuyordu ve bütün bunlar Hristiyan Rumen milletini zehirlemeye çalışan hahamların işiydi.[2]
10 Aralık 1933'te Romen Liberal Başbakanı Ion Duca Demir Muhafızlar'a yasak uyguladı. Demir Muhafızlar 29 Aralık 1933'te Sinaia garında Duca'yı öldürerek yanıt verdiler.
İktidar için kanlı savaş[değiştir | kaynağı değiştir]
| Makale serilerinden |
 |
1937'de Alaylar, Liberallerin ve Köylü Partilerinin ardından oyların yüzde 15,5'ini alarak, Rumen parlamentosu seçimlerini kazandı. Kral II. Carol Başmelek Mikail Alayları'nın siyasi hedeflerine güçlü biçimde karşı çıkıyordu (çünkü metresi Magda Lupescu babası Yahudi olan bir Katolikti) ve kendisi 1940 yılında tahttan inmeye zorlanıncaya kadar onları hükûmetten uzak tutmayı başardı. Bu süreçte alaylar gemi iyice azıya almış bulunuyorlardı. 10 Şubat 1938'de Kral, hükûmeti feshederek bir kraliyet diktatörü hâline geldi.
Codreanu 1938 Nisanı'nda tutuklandı ve hapse konuldu. 29-30 Kasım 1938'de cezaevinden kaçmaya çalışırken diğer lejyonerlerle birlikte jandarma tarafından vurularak öldürüldü. Böyle bir kaçış girişiminin aslında olmadığı, Codreanu ve diğerlerinin aslında kraliyet kabinesinde İçişleri Bakanlığı görevinde bulunan Armand Călinescu'nun akrabalarının 24 Kasım 1938 tarihinde lejyonerlerce öldürülmesinin ardından kralın verdiği bir emirle öldürüldüğü de olasılıklar arasındadır.
Kraliyet diktatörlüğü kısa sürdü. 7 Mart 1939'da Calinescu başbakanı olduğu yeni bir hükûmet kurdu. 21 Eylül 1939'da Codreanu'nun intikamını almak isteyen lejyonerlerce öldürüldü. Karşılıklı hesaplaşma daha pek çok kanlı olaya neden oldu.
Sima'nın kısa iktidarı[değiştir | kaynağı değiştir]
II. Dünya Savaşı'nın ilk aylarında Romanya resmî olarak tarafsızdı. Bununla birlikte özellikle 23 Ağustos 1939'da SSCB ile yapılan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın ardından daha önce Fransızlara ve İngilizlere verilen sözler geçersiz hâle geldi. Naziler Polonya'yı işgal edince, Romanya Polonya'dan kaçan hükûmet görevlilerine sığınak sağladı. Calinescu'nun öldürülmesinin ardından bile Kral Carol tarafsızlığını korumaya çalıştı ama Fransa'nın teslim oluşu ve Britanya'nın Avrupa'dan çekilmesi sonucu onlarla yapılan tüm antlaşmalar anlamsızlaştı. Mihver Ülkelere doğru bir yaklaşma kaçınılmaz hâle geldi.
Bu siyasi değişiklik görünüşe göre geride kalan lejyonerlerin işine yaradı. 4 Temmuz 1940 yılında kurulan Ion Gigurtu hükûmeti ilk kez bir lejyoner üye kabul etti ancak Başmelek Mikail Alayları resmî iktidarı aldıklarında karizmatik liderlerinin çoğu zaten ölmüştü: güçlü bir anti-semitist olan ve Codreanu'nun ölümünden sonra ismen hareketin başına geçen Horia Sima bundan önceki kanlı olaylardan sağ kurtulan az isimden biriydi.
4 Eylül 1940'ta General Ion Antonescu ile bir işbirliği içine giren Alaylar, Ulusal Alay Devleti hükûmetini kurdular. II. Carol'un tahtını oğlu Mihai'ye bırakmasını istediler ve eksen ülkelere daha da yaklaştılar. (1941 Haziranında resmen dahil oldular.) Horia Sima Bakanlar Konseyi'nin başkan yardımcılığına geldi.
İktidara gelen Başmelek Mikail Alayları, şiddetli anti-semitik yasalar koydular ve hiçbir cezayla karşılaşmaksızın siyasi cinayetler işlediler, ticari ve finansal sektörlerde yolsuzluk, para sızdırma, şantaj gibi eylemlere bulundular. Jilava Hapishanesi'nde davalarını bekleyen 60 eski hükûmet üyesi ya da memur katledildi; tarihçi ve önceki başbakan Nicolae Iorga ve ekonomist Virgil Madgearu faili meçhul cinayetlere kurban gittiler.
Demir Muhafızların adı Yahudi Soykırımı'na da karıştı. "Avrupalı Yahudilerin Yok Edilmesi" adlı kitabında Raul Hilberg şöyle yazar; "Romanya'da atılan adımları zaptetmek ve yavaşlatmak için Almanya'nın olaya müdahale etmesi gerektiği zamanlar olmuştu" Doğru Romanya Yahudilerinin Besarabya, Bukovina, Transnistria ve Iaşi şehirlerinde öldürülmesi, Almanların iyi örgütlenmiş taşıma sistemlerinden ve kamplarından ziyade bir katliam havasındaydı.
Bununla birlikte alaylar kendi güçlerini abartmışlardı. 24 Ocak 1941'de Antonescu alaylar tarafından desteklenen bir askeri darbeyi bastırdı ve alaylar yönetimdeki rollerinden uzaklaştırıldı. Alman ordusundan aldığı destekle üç gün süren bir iç savaşı kazanan Antonescu müdahale etmeden evvel Demir Muhafızlar başkent Bükreş'te kanlı bir katliam yaptılar. Düzinelerce Yahudi vatandaş Bükreş mezbahasında katledildi ve öldürüldükten sonra da cesetleri katiller tarafından et kancalarına asılarak parça parça doğrandı.[3] Horia Sima ve diğer birçok lejyoner Almanya'ya sığındı, diğerleri de tutuklandı.
Miras[değiştir | kaynağı değiştir]
Demir Muhafızlar ismi, Komünizm sonrası Romanya'sındaki küçük bir Rumen faşist grup tarafından da kullanıldı. Arjantin'de Romen faşizmiyle bağlantısı bulunmayan bir Peronist (Arjantin'in eski başbakanlarından Juan Peron'un adından) yapı, 1970'lerin başında "Guardia de Hierro" ismini kullandı.
Romanya'da Yeni Sağ adlı aşırı sağcı çağdaş bir örgüt kendilerini Demir Muhafızlar'ın varisi olarak görmekte, lejyonerliği ve Corneliu Codreanu'nun kişisel kültünü kucakladıklarını belirtmektedir.
Meşhur bir din tarihçisi, kurgu yazarı ve felsefeci olan Mircea Eliade ve yine felsefeci Cioran gibi yazarlar 1930'larda Demir Muhafızlar'ı desteklemişler ve propagandasını yapmışlardır.[4][5]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Ioanid, "The Sacralised Politics of the Romanian Iron Guard".
- ^ Volovici, "Nationalist Ideology", s. 98, alıntılayan N. Cainic, "Ortodxie şi Etnocratie", s. 162-4)
- ^ Holocaust Encyclopedia ([1] 12 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
- ^ z. ornea. the romanian extreme right.
- ^ alexandra laignel-lavastine, cioran, eliade, ionesco : l'oubli du fascisme. 2002
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Maddenin Çevrildiği Kaynak22 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Green Shirts and the Others: A History of Fascism in Hungary and Rumania by Nicholas M. Nagy-Talavera (Hoover Institution Press, 1970).
- "Romania" by Eugen Weber, The European Right içinde: A Historical Profile edited by Hans Rogger and Eugen Weber (University of California Press, 1965)
- "The Men of the Archangel" by Eugen Weber,International Fascism içinde: New Thoughts and Approaches edited by George L. Mosse (SAGE Publications, 1979, ISBN 0-8039-9842-2 and ISBN 0-8039-9843-0 [Pbk]).
- Fascism: Comparison and Definition by Stanley G. Payne, s. 115-118 (University of Wisconsin Press, 1980, ISBN 0-299-08060-9).
- Fascism (Oxford Readers) editör Roger Griffin, Bölüm III, A., xi. "Romania", s. 219-222 (Oxford University Press, 1995, ISBN 0-19-289249-5).
- The Legionary Movement by Alexander E. Ronnett (Loyola University Press, 1974; second edition published as Romanian Nationalism: The Legionary Movement by Romanian-American National Congress, 1995, ISBN 0-8294-0232-2).
- The History of the Legionary Movement by Horia Sima, (Legionary Press, 1995, ISBN 1-899627-01-4).
- The Suicide of Europe: Memoirs of Prince Michael Sturdza by Michel Sturdza (American Opinion Books, 1968, ISBN 0-88279-214-8).
- Dreamer of the Day: Francis Parker Yockey and the Postwar Fascist International by Kevin Coogan (Autonomedia, 1999, ISBN 1-57027-039-2).
- The Sword of the Archangel, by Radu Ioanid (Columbia University Press, 1990, ISBN 0-88033-189-5).
- Nationalist Ideology and Antisemitism: The Case of Romanian Intellectuals in the 1930s, by Leon Volovici, Pergamon Press, Oxford, 1991.
- "The Sacralised Politics of the Romanian Iron Guard," by Radu Ioanid, Totalitarian Movements & Political Religions, Cilt 5, Sayı 3 (Winter 2004), s. 419-453.
- William Totok, Pentru legionari (Rumänien, 1936), in: Handbuch des Antisemitismus. Judenfeindschaft in Geschichte und Gegenwart, Publikationen, Bd. 6, herausgegeben von Wolfgang Benz, De Gruyter Saur, Berlin/Boston 2013, p. 530-531.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Şarkılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Imnul tineretii legionare (Lejyoner gençliğinin ilâhisi) Dinle3 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- La lupta, muncitori! (Mücadeleye, işçiler!) Dinle
- Imnul Eroilor Moţa-Marin
