Buharlı gemi - Vikipedi

Buharlı gemi, hareket enerjisini su buharı gücünden alan deniz taşıtıdır. Özellikle askerî amaçlarla kullanılan daha küçük buharlı gemilere ise istimbot denir.

Türkçeye Fransızca vapeur (buhar) sözcüğünden geçen "vapur" kavramı^[1] ise günümüzde Fransızca sözcüğün yalancı eşdeğeri hâline gelmiştir; zira modern Türkçede vapur sözcüğü akaryakıt ile çalışan ve kısa mesafe seferi yapan tüm yolcu ve araba gemilerini tanımlamakta kullanılır. İstimbot ise İngilizce steamboat (buharlı gemi) sözcüğünden Türkçeye geçmiştir.^[2]

Buharlı deniz taşıtları, 18. yüzyılda Avrupa ve Amerika'daki çeşitli başarılı denemelerden sonra, özellikle 19. yüzyılda yaygın olarak kullanıldı. 19. yüzyılın sonlarında akaryakıt ile çalışan dört zamanlı motorun icat edilmesi ile birlikte buharlı gemilerin kullanımı gitgide azaldı.

1856'da inşa edilen PS Skibladner, Norveç'teki Mjøsa gölü kıyısındaki kasabalara hizmet eden ve hâlâ faaliyette olan en eski vapur'dur.

Danimarka'da, buharlı gemiler eski zamanlarda, çoğunlukla eğlence amaçlı, popüler bir ulaşım aracıydı. Yolcuları kıyı şeridi boyunca veya daha büyük göllerde kısa mesafelerde taşımak için konuşlandırılırlardı. Daha sonra gözden düşen orijinal gemilerden bazıları, Hjejlen gibi birkaç yerde hala faaliyettedir. 1861'de inşa edilen bu buharlı gemi, Norveç Skibladner'dan sonra faaliyette olan en eski buharlı gemi olarak ikinci sıradadır ve Silkeborg yakınlarındaki Julsø gölünde çalışmaktadır.

İsviçre gölleri birçok büyük buharlı gemiye ev sahipliği yapmaktadır. Luzern Gölü'nde beş adet çarklı vapur hala hizmet vermektedir: Uri (1901) (1901'de inşa edildi, 800 yolcu), Unterwalden (1902) (1902, 800 yolcu), Schiller (1906) (1906, 900 yolcu), Gallia (Schiff, 1913) (1913, 900 yolcu, Avrupa göllerindeki en hızlı çarklı vapur) ve Stadt Luzern (Schiff, 1928) (1928, 1200 yolcu, İsviçre gölü için inşa edilen son buharlı gemi). Ayrıca Cenevre Gölü'nde beş adet vapur ve dizel motorlu çarklı vapurlara dönüştürülmüş bazı eski vapurlar, Zürih Gölü'nde iki vapur ve diğer göllerde ise sadece tek vapur vardır.

Avusturya'da 1871 yapımı kürekli Gisela (1871) [de] vapuru (250 yolcu) Traunsee'de hizmet vermeye devam etmektedir. 1913 yapımı kürekli vapur Hohentwiel, Konstanz Gölü'ndeki en eski çalışan yolcu gemisidir.

Hollanda'da, yıllık Sinterklaas kutlaması için vapur kullanılır. Geleneğe göre, Sinterklaas Hollanda'ya her zaman vapurla varır. Hollanda'daki vapurun adı Pakjesboot 12'dir.