French
DeutschBuhara Muharebesi - Vikipedi
 | Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Şubat 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Buhara Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Göktürk Kağanlığı | _1.svg){kind=small} Ak Hun İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| İstemi Yabgu[1] | Ghaftar | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 30.000[2] | 150.000[2][3] | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||||
Buhara Muharebesi, Göktürk-Sasani ittifakı ile Ak Hun İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş bir savaştır. Savaş sonunda Ak Hun İmparatorluğu yıkılmış ve toprakları, Ceyhun Nehri sınır olmak üzere Göktürkler ile Sasaniler arasında paylaşılmıştır.
Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Göktürkler'in, Çin'den Akdeniz'e uzanan İpek Yolu'na egemen olmaya başlamasıyla birlikte batıda Ak Hun İmparatorluğu ile komşu haline geldiler. Ak Hun İmparatorluğu MS 350 yılından beri Kuzey Afganistan ve Maveraünnehir bölgelerinde varlığını sürdürmekte ve İpek Yolu ticaretini elinde tutmaktaydı.[4] Bu bölgeleri elinde tutmak için de Sasani İmparatorluğu ile sürekli bir çatışma içerisindeydiler. Göktürk-Cücen Savaşı'ndan sonra doğuda büyük bir güç olarak ortaya çıkan Göktürkler de bu bölgeleri ele geçirmek ve İpek Yolu ticaretini denetim altına almak istiyorlardı.
Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]
Bunun için İstemi Yabgu komutasındaki Göktürk ordusu, 556 yılında Ak Hun İmparatorluğu'na karşı bir saldırı düzenledi. Doğuda Göktürk, batıda da Sasani saldırıları karşısında güç durumda kalan Ak Hun İmparatorluğu, 555 ve 558 yıllarında Çin'deki Batı Wei Devleti'ne elçi göndererek ittifak teklifinde bulunmuştur.[5] İstemi Yabgu ise bu duruma karşılık Sasani İmparatorluğu ile ittifak kurmak istedi. Bunun için de kızını, Sasani imparatoru I. Hüsrev ile evlendirdi. İstemi Yabgu'nun kızının adı, İslam kaynaklarında Taberî, Mesudî, Fakim vb. şekillerde geçmektedir. Bu kız daha sonra Sasani imparatoriçesi olmuştur.[6] Kurulan Göktürk-Sasani ittifakı gereğince 557 yılında Sasani ordusu batıdan, Mukan Kağan'ın komuta ettiği ve büyük olasılıkla İstemi Yabgu'nun da bulunduğu[7] Göktürk ordusu doğudan saldırdı ve Ak Hun İmparatorluğu kolayca yıkıldı.[8]
Sonuç[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıkılan Ak Hun İmparatorluğu'nun toprakları Ceyhun Nehri sınır olmak üzere Göktürkler ile Sasaniler arasında paylaşıldı.[9] Maveraünnehir, Fergana'nın bir bölümü, Kaşgar, Hotan ve Batı Türkistan'ın önemli şehirleri Göktürk Kağanlığı'na bağlandı. Dolayısıyla ünlü İpek Yolu ile bu yolda ticaret yapan Soğdlular da Göktürkler'in eline geçti. Ak Hun İmparatorluğu'nun ortadan kalkmasıyla Göktürk Kağanlığı, batıda tam anlamıyla Sasani İmparatorluğu ile komşu olurken aynı zamanda siyasi olarak çağının dünyasının iki büyük devleti olan Sasani İmparatorluğu ve Bizans İmparatorluğu ile çeşitli siyasi ve ekonomik ilişkiler kurmuş, onlarla bir seviyeye yükselmiştir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ Edouard Chavannes, Batı Türkleri, s. 290.
- ^ a b L. Rasonyi, Tarihte Türklük, s. 96.
- ^ Jean Paul Roux, Türklerin Tarihi, s. 98.
- ^ B. Ögel, "İlk Töles Boyları", Belleten 48, s. 826-829; W. Samolin, "Hsiung-nu, Hun, Turk", CAJ, III, 2, 1956, s. 48 vd.
- ^ Chou Shu (Chou Hanedanı Kitabı) 50 Ye-ta böl., s. 918.
- ^ R. Şeşen, "Eski Araplara Göre Türkler", Türkiyat Mecmuası, XV, 1968, s. 909.
- ^ Chou Shu (Chou Hanedanı Kitabı) 50 Ye-ta böl., aynı yer; Gök. böl., s. 909.
- ^ Bu konuda bkz. Chavannes, s. 242-266; El-Mesudî Muruc'uz-Zeheb, Kahire, 1948, I, s. 265-270'ten naklen Kafesoğlu, s. 94; P. Aalto "İranian Contacts of the Turks in Pre-İslamic Times", Studia Turcica, Budapest, 1971, s. 33.
- ^ K. Czegledy, Nomad Nepek Vandorlasa Napklettöl Napnyugatig, Budapest, Kafesoğlu, s. 94; L. Rasony, Tarihte Türklük, Ankara, 1988, s. 96; Grousset, s. 94-95.
- Genel
- Taşağıl, Ahmet (2003). Göktürkler I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ss. 31,32. ISBN 975-16-0688-8.