Belarus Merkez Konseyi - Vikipedi

Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası ile karıştırılmamalıdır.
Beyaz Rusya Merkez Konseyi
Weißruthenischer Zentralrat
Беларуская цэнтральная рада
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi1 Mart 1943
Kapanış tarihi2 Temmuz 1944
Türüİşbirlikçi hükûmet
BağlılığıReichskommissariat Ostland
Yönetici(ler)

Beyaz Rusya Merkez Konseyi veya Beyaz Rusya Merkez Radası (Belarusça: Беларуская цэнтральная рада, Biełaruskaja centralnaja rada; Almanca: Weißruthenischer Zentralrat), Nazi işgali altındaki Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde II. Dünya Savaşı sırasında sınırlı hükûmet işlevlerine sahip işbirlikçi hükûmet.[1] Nazi Almanyası tarafından 1943-44 yıllarında Reichskommissariat Ostland içinde, Nazi desteğiyle bağımsız bir Beyaz Rusya devleti yaratmayı ümit eden işbirlikçi Beyaz Rus politikacılarının talepleri üzerine kuruldu.[2]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyaz Rusya Merkez Konseyi binası, Minsk, Haziran 1943.
Beyaz Rusya Merkez Konseyi'ni temsil eden beyaz-kırmızı-beyaz bayrak

1941 yılında Barbarossa Operasyonu kapsamında Sovyet topraklarına yapılan saldırıdan hemen sonra[3] Einsatzgruppe B'nin SS ileri birimleri tarafından Yahudilere katliamlar yapılma işlemleri SS-Gruppenführer Arthur Nebe komutası altında başladı.[4] Yahudiler topluca öldürüldü ve onlarca şehirde Belaruslu işbirlikçilerin katılımıyla gettolar kuruldu.[5] İşbirlikçi Beyas Rusya polisi, özellikle Şubat-Mart 1942'de bu amaçla görevlendirildi ve cinayet faaliyetlerini yönetti.[6]

Nazilerin hızlı işgalinin ardından, 1941 sınırlarında (Hlybokaye, Vileyka, Navahrudak ve SSCB tarafından ilhak edilmiş olan diğer Polonya bölgeleri de dahil) Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin batı ve orta kısımlarını içeren Generalbezirk Weißruthenien bölgesi "RKO" kuruldu.). 1942'de Nazi otoritesi Minsk, Slutsk ve Borisov' genişledi. Bölge, Nazilerin Aryan olmayan kabul edilenlerin Nazi sömürgecileri için imha edileceği ya da göç ettirleceği Lebensraum ("yaşam alanı") projesinin bir parçası haline getirildi, geri kalan yerliler zorunlu Almanlaştırmaya tabi tutuldu.[7] Beyaz Rusya temsilcilerinin işgal altındaki Beyaz Rusya için özerk yönetim talep etme girişimleri, Nazi baskıları sonucu bastırıldı.[7]

Generalreichskommissar Wilhelm Kube Minsk'te, Mayıs 1943.

Generalreichskommissar Wilhelm Kube bölgenin Nazi yöneticisi olarak atandı ve Minsk için Baranaviçı'da ikinci bir komuta merkezi kurdu. Eylül 1943'te Kube, oğlunun nerede olduğunu bilen Sovyet ajanlarının zorlamasıyla Beyaz Rus hizmetçisi Yelena Mazanik tarafından yatağına bomba yerleştirme eylemi sonucu öldürüldü.[8]

General Reinhard Gehlen, Reichskommissariat Ostland içinde cepheye yeni askerler atmak ve Beyaz Rus nüfusu ve elitlerin desteğini almak için[7] Beyaz Rusyalı işbirlikçilerinden oluşan Beyaz Rusya kukla devleti kurulacağını açıkladı. Yarı özerk temsile sahip yerel hükûmet Naziler tarafından Aralık 1943'te kuruldu ve bu hükûmet Beyaz Rusya Merkez Konseyi adını aldı. O zaman Smolensk belediye başkanı Radasłaŭ Astroŭski başkanlığına atandı.[2] Suikast sonucu öldürülen Kube'un yerini alan General Kurt von Gottberg aldı.[8]

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyaz Rusya Merkez Konseyi, Generalbezirk Weißruthenien yönetimi tarafından alınan önemli kararların altına imza atmak gibi son derece sınırlı bir rol oynamıştır. Konsey çoğunlukla sosyal işleri, kültür ve eğitim çalışmalarını yönetmiştir.[7] Konseyin on iki bölümü vardı: eğitim, bilim ve kültür; propaganda ve basın; sosyal güvenlik; finans; gençlik işleri; din; kontrol; idari sorunlar; ekonomi; ulusal azınlıklar; ve Bölge Savunması.

Beyaz Rusya Merkez Konseyi, daha önce Nazi izniyle kurulan Beyaz Rus sivil örgütlerinin faaliyetlerini denetledi: Beyaz Rus Gençlik Birliği; Beyaz Rus Bilim Derneği; Beyaz Rus Kültür Derneği; Beyaz Rus Kendine Yardım Derneği; ve işçi sendikaları bunlara örnek idi.[7] Konsey, Beyaz Rusçanın okullarda ve kamusal hayatta kullanımını genişletmeyi başardı ve bir üniversitenin açılması üzerinde çalıştı.

Kimi kaynaklar daha önceki Beyaz Rus işbirlikçi örgütlerinin aksine, Beyaz Rusya Merkez Konseyi, Beyaz Rus nüfusunun çıkarlarını Nazilerden korumak için Nazi Almanyası makamlarıyla daha iyi bir konuma sahip olduğunu belirtir.[7]

Din politikası[değiştir | kaynağı değiştir]

SS, Moskova Patriğinden bağımsız olarak, Sovyet Marksist-Leninist ateizmine karşı durmak kullanmak için otosefali Beyaz Rusya Ortodoks Kilisesi'ne izin verdi. Rahiplerin köylülük üzerinde önemli bir etkisi vardı ve 17 Eylül 1939'da Polonya'nın Sovyet işgalinden sonra Batı Beyaz Rusya'da Hristiyanları terörize eden Sovyetler Birliği'nin yenilgisini aktif olarak desteklediler.[9]

Sürgün[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyaz Rusya Merkez Konseyi 1944'te Kızıl Ordu'nun Batı'ya doğru ilerlemesi sonucu Nazilerin Doğu Prusya ve Polonya topraklarına geri çekilmesi ile birlikte Nazi Almanyası'nın kontrolünde tahliye edildi.

Tahliye işleminden birkaç gün önce konsey Minsk'te İkinci Tüm Beyaz Rusya Kongresi adında bir kongre düzenledi. Toplantıda Beyaz Rusya'nın çeşitli bölgelerinden ve Beyaz Rus göçmen örgütlerinden 1039 delege toplandı.[10] Kongre, Beyaz Rusya'nın bağımsızlık ilanını doğruladı ve Belarus Merkez Konseyi'ni Beyaz Rusya'nın en üst düzey temsilci organı ilan etti. Toplantının amacı, konseyin Nazi yönetiminin verdiği bir karardan ziyade "Beyaz Rus toplumunun kararına" dayanarak meşruiyet kazanmaktı. Yöneticiler hem Sovyet partizanlarından hem de Nazilerin provokasyonlarından korkuyorlardı.[10]

Tahliye sonrasında konsey liderliği, yerinden edilmiş kişiler için savaş sonrası kamplarında Beyaz Rusya'nın yeniden örgütlenmesinin temelini oluşturdu.[7]

1945'in sonunda Astroŭski, Nazilerle işbirliği yapmasından kaynaklı suçlamalardan kaçınmak için hükûmeti feshetmeye karar verdi.[7]

25 Mart 1948'de Beyaz Rusya Merkez Konseyi sürgündeki faaliyetlerini yeniledi.[11] 1995'teki fiili feshine kadar Batı'daki Beyaz Rus göçmen topluluğunun ana şemsiye organizasyonlarından biri oldu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ (German) Dallin, Alexander (1958). Deutsche Herrschaft in Russland, 1941-1945: Eine Studie über Besatzungspolitik, pp. 234-236. Droste Verlag GmbH, Düsseldorf.
  2. ^ a b Andrew Wilson (2011). Belarus: The Last European Dictatorship (Google Books preview). Yale University Press. ss. 109, 110, 113. ISBN 0300134355. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2014. 
  3. ^ Christopher R. Browning (1 Mayıs 2007). From War of Destruction to the Final Solution. The Origins of the Final Solution: The Evolution of Nazi Jewish Policy, September 1939-March 1942. U of Nebraska Press. ss. 255-349. ISBN 0803203926. 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2014. 
  4. ^ Alex J. Kay; Jeff Rutherford; David Stahel (2012). Nazi Policy on the Eastern Front, 1941: Total War, Genocide, and Radicalization. University Rochester Press. s. 231. ISBN 1580464076. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  5. ^ Lance Ackerfeld (20 Eylül 2007). "From materials of the Extraordinary Commission (Ch.G.K. USSR)". Yizkor Book Project. Holocaust in Belorussia. JewishGen. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2014. 
  6. ^ "Shoah in Belarus". Death Squads, Massacres, Ghettos. Geni.com. 2015. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  7. ^ a b c d e f g h Hardzijenka, Aleh (Ocak 2004). "ДА ЎГОДКАЎ БЕЛАРУСКАЙ ЦЭНТРАЛЬНАЙ РАДЫ - Развагі маладога гісторыка" [The anniversary of the Belarusian Central Council - ideas from a young historian]. Bielarus.org (Belarusça). Bielarus Newspaper. 5 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017. 
  8. ^ a b Andrew Wilson (2011). "The Traumatic Twentieth Century" (PDF). Belarus: the last European dictatorship. Yale University Press. ss. 109–110. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF file, direct download 16.4 MB) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2014. 
  9. ^ "100(0) Schlüsseldokumente" (facsimile). DE. 20 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2009. .
  10. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  11. ^ Wojciech Roszkowski, Jan Kofman (Hrsg.): Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century. Routledge, Abingdon u. a. 2015, ISBN 978-0-7656-1027-0, s. 39-40.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Belarus_Merkez_Konseyi&oldid=31005220" sayfasından alınmıştır