Batı karşıtlığı - Vikipedi

Amerikan karşıtlığı ile karıştırılmamalıdır.
Samuel P. Huntington, Medeniyetler Çatışması kuramında Soğuk Savaş'ın ardından dünyanın çeşitli medeniyetlere ayrıldığını savunur.[1]

Batı karşıtlığı veya Atlantik karşıtlığı, Batı kültürü ve Batı dünyası ile ilişkili kurumlara karşı olumsuz bir tutumdur.[2][3]

Tanım ve kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Anti emperyalizm birçok durumda Batı karşıtlığının itici gücü olmaktadır. Dahası Batı karşıtlığı, başta Hollanda, Almanya ve Birleşik Krallık olmak üzere Batı ülkelerinde ortaya çıkabilmektedir. İslam dünyasında ise özellikle Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı bir Batı karşıtlığından söz edilebilir. ABD'ye olan nefret, İsrail'e verdiği destek, Irak'ın işgali ve İran'a karşı yaptırımlarından kaynaklanmaktadır.[4]

Soğuk Savaş'ın ardından Samuel P. Huntington, ekonomi-politik (Liberalizm-Komünizm) çatışmaların yerini kültür çatışmalarının alacağını savunmuştur. Huntington, İslam dünyasının giderek radikalleşeceğini ve bununla birlikte Batılılaşmayı reddeceğini düşünmektedir.

Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin[değiştir | kaynağı değiştir]

Komünist Çin'de Batı karşıtı tutum Çinli gençler arasında 1990'ların başında gelişmiştir.[5] Batı karşıtlığında bir kırılım noktaları olarak Amerika Birleşik Devletleri'nin Çin'in Belgrad Büyükelçiliği'ni bombalaması,[6] Olimpiyat meşalesinin taşınması sırasında yaşanan protestolar[7] ve Mart 2008 Tibet gösterileri sayılabilir.[8][9] Çin'de yapılan araştırmalar halkın ABD'ye karşı herhangi bir ön yargıya sahip olmadığını gösterse de[10] Batı'ya karşı Aşağılanma yüzyılı ile başlayan aşağılık kompleksi etkisini korumaktadır.[11] Aşağılık kompleksi Komünist Parti'nin "Yurtsever Eğitim Kampanyası" ile pekiştirilmektedir.[12]

Japonya[değiştir | kaynağı değiştir]

Japonya'da Batı kültürüne karşı eleştiri geleneği söz konusudur.[13]

Hindistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Hindistan, bir dominyon olduğu sırada gelişen Hindistan Bağımsızlık Hareketi, temelini Batı karşıtlığından almıştır.[14]

Singapur[değiştir | kaynağı değiştir]

Singapur'un eski başbakanı Lee Kuan Yew, Doğu Asya ülkeleri Komünist Çin, Japonya, Kore ve Vietnam gibi "Asya değerleri" üzerine eğilmesi gerekliliğini tartıştı.[15] Asyanın Dört Kaplanı liberal demokrasi gibi toplumsal kurumları kabul etmeden Batı tarzı yaşam biçimini benimsemelidir.

Orta Doğu[değiştir | kaynağı değiştir]

İslamcılık[değiştir | kaynağı değiştir]

İslamcılar Batı eleştirilerinde Alexis Carrel, Oswald Spengler, Arnold Joseph Toynbee ve Arthur Koestler gibi düşünürlerden yararlanır.[16]

El-Kaide ve Irak ve Şam İslam Devleti gibi radikal dinci gruplar Batı karşıtlığından beslenir ve "kafir" olarak gördükleri Batı ülkelerinde çeşitli terör eylemleri gerçekleştirmektedirler.[17]

Arap dünyası[değiştir | kaynağı değiştir]

Arap dünyasında, Arap Baharı ile gelen sözde özgürleşme hareketleri sosyalizm, laiklik veya milliyetçilik gibi çağdaş Batılı değerleri doğuramamıştır.[18]

Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Hollanda[değiştir | kaynağı değiştir]

Amsterdam'da Fas kökenli öğrencilerin yaklaşık yarısı kendini Hollanda'ya ait hissetmemektedir. bu öğrenciler kendilerini 'Müslüman' olarak tanımlamakta ve Batı karşıtlığını dile getirmektedir. Ancak, kendi ülkelerine dönmeyi de düşünmemektedirler.[19]

Rusya[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya'da Batılılaşma yanlıları ile Slavcılar arasındaki tartışmaların kökeni 19. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Batıcılar, Rusya'yı geri kalmış bir Batı ülkesi olarak görürken ikinci grup bu iddiaları yadsıdı ve Batı'yı bir kötülük simgesi olarak gördü. III. Aleksandr döneminde Batı karşıtlığının en önemli figürü eski bir liberal olan Konstantin Pobedonotsev'di.

Komünist Rusya'da Batı, 'kapitalist dünya' ile aynı anlama sahipti ve 'Batı'nın yozlaştırıcı etkisi' bir klişe haline gelmişti.

Soğuk Savaş'tan sonra Batı karşıtlığını açıkça dillendirilen kesim muhafazakarlar oldu.

Vladimir Jirinovski gibi aşırı milliyetçi kişiler hem komünizm hem de Batı etkisine karşıydılar.

Vladimir Putin'in de küreselcilik ve neoliberalizme karşı çıkışları bulunmaktadır.[20] Rusya'da özellikle milliyetçiler LGBT haklarını Batı özentiliği görüyor ve Rusya'nın bu alanda geri kalması konusunda hükûmet politikalarını destekliyor.[21]

Türkiye[değiştir | kaynağı değiştir]

Altıncı Filo'yu Protesto Olayları sırasında Türk protestocular tarafından denize fırlatılmış Amerikan askerlerinin sudan çıkarılması.

Türkiye'de Batı karşıtlığının uzun bir tarihi vardır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde batı karşıtlığı ülkede bir gelenek haline gelmiş, 2003 Irak askerî müdahalesi sonrası ise çoğu kesimde batı karşıtlığı önemli derecede yükselmiştir. Osmanlı döneminde ülkedeki Batı karşıtlığı genellikle İngiliz karşıtlığı ve Fransız karşıtlığı temelli olsa da günümüzde Batı karşıtlığı çoğunlukla Amerikan karşıtlığı temellidir.[22][23] 2014'te BBC tarafından yapılan bir ankete göre, Türkiye halkının %30'u Birleşik Krallık'a karşı olumsuz görüşler beslemektedir. Aynı ankete göre Fransa'ya karşı beslenen olumsuz görüşlerin oranı %29, Almanya'ya karşı beslenen olumsuz görüşlerin oranı ise %24'tür.[24] 2017'de yapılan başka bir ankete göre ise Türkiye halkının %67'si Amerikanlara karşı olumsuz görüşlere sahip olduğunu belirtti ve Türk katılımcıların %82'si ülkelerinde Amerikan fikirlerinin ve geleneklerinin yayılmasını onaylamadığını söyledi. Anketin yapıldığı bütün milletler arasında Amerikanlara karşı en olumsuz olan millet Türkler idi.[25]

Amerikan 6. Filo'nun 1967-1969 yılları arasındaki İstanbul'u ziyaretine karşı girişilen eylemler sırasında özellikle Beyoğlu'nda Amerikan askerlerine karşı birçok saldırı gerçekleşti. Amerikan askerlerinin başlarından keplerini kapmak, üstlerine kırmızı boya atmak, üniformalarını jiletlemek ya da kıstırıp hırpalamakla başlayan eylemler askerlerin denize atılmasına kadar vardı.[26][27]

Mart 2009'da, ABD başkanı Barack Obama'nın Türkiye'ye ziyareti sırasında Amerikan karşıtı protestocular üzerinde "Dünya halklarının düşmanı Amerikan emperyalizminin yeni başkanı Obama, senin de ellerin kanlıdır. Ülkemizden defol." yazılı pankartlar açtılar.[28] Protestocular ayrıca "Obama ülkemizden defol", "Katil ABD işbirlikçi MGK" ve "Yankee go home" gibi diğer Amerikan karşıtı sloganlar kullandılar.[29][30]

Kasım 2014'te Türkiye Gençlik Birliği (TGB) üyesi 20 kişilik bir grup, ellerinde Türk bayrakları ile Eminönü’ndeki iskele meydanında bulunan üç Amerikan askerine kırmızı boya atarak başlarına çuval geçirmeye çalıştı.[31] TGB İstanbul İl Başkanı Uğur Aytaç daha sonra olayın 2003'teki Çuval Olayı'na karşılık olarak gerçekleştirildiğini belirtti ve ABD askerlerinin "Türkiye’de rahat gezemeyeceğini" söyledi.[32]

2020 yılında Charlie Hebdo'nun Recep Tayyip Erdoğan karikatürü ve Fransa'nın 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan'a olan yakınlığı sebebiyle Türkiye'de Fransız karşıtlığı gelişmeye başladı.[33][34][35]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Huntington, Samuel P. (1 Haziran 1993). "The Clash of Civilizations?". Foreign Affairs (İngilizce). 31 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  2. ^ "Definition of ANTI-WESTERN". www.merriam-webster.com (İngilizce). 4 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2018. 
  3. ^ "anti-Western | Definition of anti-Western in English by Oxford Dictionaries". Oxford Dictionaries | English. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2018. 
  4. ^ Abdul-Ahad, Ghaith (14 Eylül 2012). "Anti-western violence gripping the Arab world has little to do with a film". the Guardian (İngilizce). 28 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2018. 
  5. ^ "Anti-western sentiment flourishes in China". ABC. 24 Nisan 2008. 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009. 
  6. ^ Peter Hays Gries (July 2001). "Tears of Rage: Chinese Nationalist Reactions to the Belgrade Embassy Bombing". The China Journal. Canberra, Australia: Contemporary China Center, Australian National University. 46 (46): 25-43. doi:10.2307/3182306. ISSN 1324-9347. JSTOR 3182306. OCLC 41170782. 
  7. ^ "Protests against 'Tibet independence' erupt in cities". China Daily. 19 Nisan 2008. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2009. 
  8. ^ "Looking past Western media bias against China". China Daily. 28 Şubat 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2009. 
  9. ^ Bristow, Michael (25 Mart 2008). "China criticises Western media". BBC News. 31 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2009. 
  10. ^ "Hope and Fear: Full report of C-100's Survey on American and Chinese Attitudes Toward Each Other" (PDF). Committee of 100 with assistance from Zogby International and Horizon Research Consultancy Group. 2008. 9 Kasım 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009. 
  11. ^ Peter Ford (17 Nisan 2008). "Chinese vent anti-Western fury online". The Christian Science Monitor. 12 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009. 
  12. ^ Zhao, Suisheng: "A State-led Nationalism: The Patriotic Education Campaign in Post- Tiananmen China", Communist and Post-Communist Studies, Vol. 31, No. 3. 1998. pp. 287–302
  13. ^ Aydin, Cemil (9 July 2007) - The Politics of Anti-Westernism in Asia: Visions of World Order in Pan-Islamic and Pan-Asian Thought 13 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Columbia University Press pp. 1–2 0231510683 part of Columbia Studies in International and Global History Accessed 1 July 2017
  14. ^ "Anti-Western alliance". amp.dw.com. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Human Rights and Asian Values | Carnegie Council for Ethics in International Affairs" (İngilizce). 26 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2018. 
  16. ^ John Calvert, Islamism: A Documentary and Reference Guide, 2008, p. 38
  17. ^ Woodrow Wilson International Center for Scholars - Al Qaeda v ISIS: Ideology & Strategy 16 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Accessed 1 July 2017
  18. ^ "Young Arabs and Fear of Westernization". The Globalist (İngilizce). 17 Ağustos 2003. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2018. 
  19. ^ City of Amsterdam policy document, February 2006. Wij Amsterdammers II: investeren in mensen en grenzen.
  20. ^ Sergei Prozorov, "Russian conservatism in the Putin presidency: The dispersion of a hegemonic discourse." Journal of Political Ideologies 10#2 (2005): 121–143.
  21. ^ "27 Nobel laureates urge Putin to repeal gay propaganda law". RT. 14 Ocak 2014. 15 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2014. 
  22. ^ Aydin, Cemil (9 July 2007) - The Politics of Anti-Westernism in Asia: Visions of World Order in Pan-Islamic and Pan-Asian Thought 13 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Columbia University Press p.2 0231510683 part of Columbia Studies in International and Global History Accessed 1 July 2017
  23. ^ Finkel, Caroline (19 July 2012) Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300-1923 3 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hachette UK, 1848547854 Accessed 1 July 2017
  24. ^ "BBC World Service poll" (PDF). BBC. 3 Haziran 2014. 12 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  25. ^ "The tarnished American brand". Pew Research Center. Pew Research Center. 26 Haziran 2017. s. 2. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2019. 
  26. ^ "ABD karşıtı gösteriye tekbirli saldırı". Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-2000. 3. Cilt (3. bas.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Mayıs 2002. s. 215. 
  27. ^ Karasapan, Ömer. Turkey and US Strategy in the Age of Glasnost. Middle East Report, No. 160, Turkey in the Age of Glasnost (Eylül-Ekim, 1989), s.8.
  28. ^ "Bianet :: Obama Protestoyla Uğurlandı". bianet.org. 27 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  29. ^ "'Obama go home,' protestors say". Swamppolitics.com. 6 April 2009. 7 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012. 
  30. ^ Sullivan, Kevin (6 Nisan 2009). "Hope, Criticism Greet Obama in Turkey". The Washington Post. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2012. 
  31. ^ CNN, Jamie Crawford. "Sailors attacked in Turkey; bags placed over heads - CNNPolitics". CNN. 13 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  32. ^ "İstanbul'da Amerikan Askerlerine 'Çuvallı' Saldırı". Amerika'nin Sesi | Voice of America - Turkish. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  33. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020. 
  34. ^ "Turkey threatens legal action over Charlie Hebdo's caricature of president". The Guardian. 28 Ekim 2020. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020. 
  35. ^ "Anger towards Emmanuel Macron grows in Muslim world". The Guardian. 28 Ekim 2020. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Batı_karşıtlığı&oldid=30267543" sayfasından alınmıştır