Büyük Arnavutluk - Vikipedi

Büyük Arnavutluk, 1912 Arnavut İsyanı sonrası kararlaştırıldığı gibi Prizren İttifakı'nin 4 "Arnavut vilayetini" içeren önerisidir.

Büyük Arnavutluk, irredentist[1] ve milliyetçi bir kavramdır, Arnavutların kendi ulusal vatanları olduklarının düşündükleri toprakları birleştirmeyi amaçlar.[2] Arnavut nüfusunun bu bölgelerdeki günümüzdeki veya tarihsel varlığına ilişkin iddialara dayanmaktadır. Mevcut Arnavutluk'a ek olarak, terim komşu ülkelerdeki bölgelere ilişkin iddiaları içermektedir, alanlar arasında Kosova,[a] Sırbistan'ın Preşova Vadisi, güney Karadağ'daki bölgeler, kuzeybatı Yunanistan (Yunanistan'ın bölgesel birimleri olan Sesprotya ve Preveze, Arnavutlar tarafından Çamlık bölgesi olarak adlandırılan ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde Yanya Vilayeti'nin bir parçası olan diğer bölgeler),[3][4][5][6][7] ve Kuzey Makedonya'nın bir batı kısmı yer alır.

Arnavutların yaşadığı toprakları (ve çoğunlukla Makedonya ve Epirus bölgeleri) Osmanlı İmparatorluğu içinde tek bir özerk Vilâyet-i Arnavud[8] birleştirmeyi amaçlayan ve bunu de jure Eylül 1912'de başarmış olan 19. yüzyıldan kalma bir örgüt olan Prizren İttifakı tarafından daha da büyük bir alanın Arnavut yönetimi altında tek bir toprakta birleştirilmesi teorik olarak tasarlanmıştı. 1913 sınırları içinde Arnavutluk'tan daha büyük olduğu gibi Büyük Arnavutluk kavramı, İtalyan ve II. Dünya Savaşı sırasında Balkanlar'ın Nazi Alman işgali sırasında yerleştirilmiştir.[9] Birleşme fikrinin kökleri, ağırlıklı olarak Arnavut topraklarının kabaca %50'sinin ve nüfusun %40'ının yeni ülkenin sınırlarının dışında bırakıldığı 1913 Londra Antlaşması olaylarında yatmaktadır.[10]

Terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük Arnavutluk, çoğunlukla Batılı bilim adamları ve siyasetçileri tarafından kullanılır, Arnavut milliyetçileri "Büyük Arnavutluk" ifadesinden hoşlanmaz ve "Etnik Arnavutluk" terimini kullanmayı tercih ederler.[11] Etnik Arnavutluk (Arnavutça: Shqipëria Etnike), Arnavut olmayanların da yaşadığı bu topraklara rağmen, etnik Arnavutların geleneksel vatanı olarak iddia edilen bölgeleri belirtmek için öncelikle Arnavut milliyetçileri tarafından kullanılan bir terimdir.[12] Bu terimi kullananlar, dört Osmanlı vilayetinden daha küçük bir alanı ifade ederler ancak hala Arnavutluk, Kosova, batı Kuzey Makedonya, Güney Sırbistan'ın Arnavut nüfuslu bölgeleri ve Kuzey Yunanistan'ın tarihi bir yerli Arnavut nüfusu olan Çamlık bölgesini kapsar.[11] Arnavut milliyetçileri, bu bölgelerde çok sayıda Arnavut olmayanın da bulunduğunu görmezden gelirler.[11] Arnavutlar tarafından kullanılan bir başka terim de "Arnavut ulusal yeniden birleşmesi" (Arnavutça: Ribashkimi kombëtar shqiptar) dir.[13]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu yönetimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Prizren İttifakı

20. yüzyılın başlarındaki Balkan Savaşları'ndan önce Arnavutlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun tebaasıydı. Arnavut bağımsızlık hareketi, 1878'de, amacı etnik Arnavutlar için Osmanlı İmparatorluğu çerçevesinde kültürel ve siyasi özerklik olan Prizren İttifakı (Kosova merkezli bir konsey) ile ortaya çıktı. Ancak Osmanlılar, İttifakın taleplerini kabul etmeye hazır değildi. Birliğin kültürel hedeflerine Osmanlı muhalefeti, sonunda onun bir Arnavut ulusal hareketine dönüşmesine yardımcı oldu.

Genel olarak Arnavut milliyetçiliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun kademeli olarak parçalanmasına bir tepki ve çoğunlukla Müslüman olan Arnavut nüfusa tehdit oluşturan Balkan ve Hristiyan ulusal hareketlerine bir tepkiydi.[14] Arnavut nüfusu olan vilayetlerin Osmanlı devleti içindeki daha büyük bir üniter Arnavut özerk eyaletine dahil edilmesi için çaba gösterilirken, Büyük Arnavutluk bir öncelik olarak görülmedi.[14][15][16] Arnavut milliyetçileri bağımsız bir Büyük Arnavutluk tasavvur etseler de, geç Osmanlı döneminde Arnavut milliyetçiliği, bir Arnavut ulus-devleti yaratmayı amaçlayan ayrılıkçılıkla dolu değildi.[6][14][17] Arnavut milliyetçileri temel olarak belirli bir yönetim biçimine bağlı olmaksızın mevcut ülkelerde sosyokültürel, tarihi ve dilsel hakları savunmaya odaklandılar.[14][15]

Balkan Savaşları ve Arnavut bağımsızlığı (1912–1913)[değiştir | kaynağı değiştir]

Balkan savaşları sırasında askeri yenilgi yoluyla Osmanlı yönetiminin çökmesinin yakınlığı, İsmail Kemal tarafından temsil edilen Arnavutları Avlonya'da Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlık ilan etmeye (28 Kasım 1912) itti.[18] Bağımsızlığın ana motivasyonu, Balkan Arnavutlarının yaşadığı toprakların Yunanistan ve Sırbistan tarafından ilhak edilmesini önlemekti.[18][19] İtalya ve Avusturya-Macaristan, Arnavut kıyılarına sahip Sırbistan'ın Adriyatik Denizi'nde rakip bir güç olacağı ve müttefiki Rusya'nın etkisine açık olacağı endişeleri nedeniyle Arnavut bağımsızlığını destekledi.[20][21][22][23][24][25][26][27] Jeopolitik çıkarların yanı sıra, bazı Büyük güçler, Avrupa'daki tek Müslüman egemen devlet olacağı endişeleri nedeniyle, Osmanlı Balkan Arnavutlarının yaşadığı toprakları Arnavutluk'a dahil etmeye isteksizdi.[28] Rus-Fransız teklifleri, ağırlıklı olarak Müslüman bir nüfusa sahip, merkezi Arnavutluk'a dayanan ve yalnızca Müslümanların yalnızca Arnavut olabileceğini düşünen Sırbistan ve Yunanistan tarafından da desteklenen, küçültülmüş bir Arnavutluk içindi.[29] Daha fazla Arnavut, Sırp ve Yunan devletlerinin bir parçası haline geldikçe, milliyetçi bakış açılarına sahip Arnavut bilim adamları, bağımsızlık ilanını Arnavut milliyetçi hareketi için kısmi bir zafer olarak yorumladılar.[30]

II. Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Arnavutluk Krallığı (1939-1943) ve II. Dünya Savaşı'nda Arnavut direnişi

7 Nisan 1939'da, iki savaş arası dönemde uzun süreli ilgi ve kapsamlı etki alanının ardından Benito Mussolini başkanlığındaki İtalya, Arnavutluk'u işgal etti.[31] Kont Galeazzo Ciano gibi İtalyan faşist rejim üyeleri, Arnavutlar arasında İtalyan desteğini kazanacağı görüşüyle Arnavut irredantizmini sürdürürken, aynı zamanda bu siyaset Balkanların fethinde İtalyan savaş amaçlarıyla da örtüşüyordu.[32] İtalya'nın Kosova'yı Arnavutluk'a ilhakı, her iki bölgedeki Arnavutlar tarafından sevilen bir eylem olarak kabul edildi.[33] Kuzey Makedonya'nın batı kısmı da İtalya tarafından Arnavutluk İtalyan Protektorası'na bağlandı.[34][35] Yeni edinilen topraklarda, Arnavut olmayanlar, faşizmin yanında milliyetçiliği de içeren bir müfredatı öğreten ve adları ve soyadları için Arnavut biçimlerini benimsemeleri için yapılan Arnavut okullarına gitmek zorunda kaldılar.[36] Toprak sahibi seçkinlerin üyeleri, komünizme karşı olan liberal milliyetçiler, Arnavutluk'ta toplumun diğer kesimleriyle birlikte Balli Kombëtar örgütünü ve İtalyanlar altında işbirlikçi hükûmeti kurmaya geldiler ve bu hükûmet, milliyetçiler olarak Büyük Arnavutluk'u korumaya çalıştılar.[36][37][38]

Arnavutluk İtalyan Protektorası, İtalya tarafından Ağustos 1941'de kuruldu.

Pek çok Kosovalı Arnavut, başta el konulan Arnavut malları üzerine yerleşen 1919 sonrası Sırp ve Karadağlı sömürgeciler olmak üzere, Sırp topluluğunu kovmakla meşguldüler.[39][40] Arnavutlar Sırp ve Yugoslav yönetimini yabancı olarak gördüler[40] ve Ramet'e göre Sırp makamları altında yaşadıkları şovenizm, yolsuzluk, idari hegemonyacılık ve sömürüden daha iyi bir şey olacağını hissettiler.[41] Arnavutlar, kendilerine Büyük Arnavutluk sözü vermiş olan Mihver işgalcileriyle geniş çapta işbirliği yaptılar.[40] Yugoslav yönetiminin çöküşü, Arnavutlar tarafından üstlenilen intikam eylemleriyle sonuçlandı, bazıları Sırp yerleşimlerini yakan ve Sırpları öldüren yerel Vulnetari milislerine katılırken, iki savaş arası Sırp ve Karadağlı yerleşimciler Sırbistan'daki Askeri Komutanlık Bölgesine kovuldu.[35][42][43] Bu eylemlerin amacı homojen bir Büyük Arnavut devleti yaratmaktı.[43] Kosova'daki İtalyan makamları, Arnavut dilinin okullarda, üniversite eğitiminde ve idaresinde kullanılmasına izin verdi.[44] Arnavutlar arasında, Kosova ve Arnavutlarının genişlemiş bir devlete eklenmesini memnuniyetle karşılayan aynı milliyetçi duygular, Arnavutluk'ta yabancı işgal giderek reddedilirken İtalyanların aleyhine de çalıştı.[45] Kosovalı Arnavutların direnişe katılması için bir girişim, kuzey Arnavutluk Bujan'da (1943–1944),Balli Kombëtar üyeleri ile Arnavut komünistler arasında ortak mücadele ve yeni genişletilen sınırların korunmasını kabul eden bir toplantı yapıldı.[46] Anlaşmaya Yugoslav partizanları karşı çıktı ve daha sonra iptal edildi ve bu da sınırlı sayıda Kosovalı Arnavutun katılmasına izin verilmesine neden oldu.[46] Şaban Polluzha gibi bazı Balli Kombëtar üyeleri, Kosova'nın Arnavutluk'un bir parçası olacağı görüşüyle partizan oldular.[47] Savaşın sona ermesiyle, bu Kosovalı Arnavutlardan bazıları Yugoslav yönetiminin geri dönüşüyle ihanete uğradıklarını hissettiler ve Kosova'daki Arnavut milliyetçileri birkaç yıl boyunca hem partizanlara hem de daha sonra yeni Yugoslav ordusuna direndiler.[47][48][49] Arnavut milliyetçileri Yugoslavya'ya dahil edilmelerini bir işgal olarak gördüler.[50]

Arnavut Faşist Partisi, 1939'da Arnavutluk İtalyan Protektorası'nun iktidar partisi oldu ve başbakan Şevket Vërlaci, Arnavutluk ve İtalya'nın olası idari birliğini onayladı, çünkü Kosova, Çamlık ve diğer "Arnavut irredentizmi" birliğini Büyük Arnavutluk için elde etmek için İtalyan desteğini istiyordu. Nitekim bu birleşme, 1941 baharından itibaren Yugoslavya ve Yunanistan'ın Mihver işgali sonrasında gerçekleşti. Arnavut faşistleri, Mayıs 1941'de, Arnavut nüfuslu bölgelerin neredeyse tamamının Arnavutluk'ta birleştiğini iddia ettiler.[9][51]

Mayıs 1941 ile Eylül 1943 arasında, Benito Mussolini, etnik Arnavutların yaşadığı neredeyse tüm toprakları bir Arnavut iş birlikçi hükûmetinin yetkisi altına yerleştirdi. Bu, Kosova bölgesinin bazı kısımlarını, Vardar Makedonya'nın bazı kısımlarını ve Karadağ'ın bazı küçük sınır bölgelerini içeriyordu. Batı Yunan Epirus'unda (Arnavutlar tarafından Çamlık olarak adlandırılır) bir Arnavut yüksek komiser olan Cemil Dino, İtalyanlar tarafından atandı, ancak bölge Atina'daki İtalyan askeri komutanlığının kontrolü altında kaldı ve bu nedenle teknik olarak Yunanistan'ın bir bölgesi olarak kaldı.

Almanlar bölgeyi işgal edip İtalyanların yerine geçtiğinde, Mussolini tarafından oluşturulan sınırları korudular, ancak II. Dünya Savaşı'ndan sonra Arnavut sınırları, Müttefik Devletler tarafından savaş öncesi durumuna geri döndürüldü.

Yugoslav Savaşları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana maddeler: Kosovo çatışması (1992-1998), Kosova Savaşı, Preşova Vadisi'ndeki çatışmalar ve 2001 Makedonya çatışması

Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK), 1990'larda Kosova'nın Yugoslavya'dan ayrılmasını ve nihayetinde Kosova, Arnavutluk ve komşu Kuzey Makedonya'nın etnik Arnavut azınlığını kapsayan bir Büyük Arnavutluk yaratılmasını amaçlayan etnik-Arnavut paramiliter bir örgüttü. UÇK, Arnavut diasporası arasında büyük bir manevi ve mali destek buldu.[52][53][54][55][56]

UÇK Komutanı Süleyman Selimi bu konudaki ısrar etti:[57]

1998'de UÇK'nun operasyonları önemli bir silahlı ayaklanmaya dönüştü. ABD Mülteciler ve Göçmenler Komitesi'nin raporuna göre, "Kosova Kurtuluş Ordusu ... saldırıları Kosova'yı etnik Sırp nüfusundan 'temizlemeye' çalışmayı amaçlıyor." Komite, çoğu Kosova Sırpları olan Karadağ ve Merkez Sırbistan'a kaçan 55.000 mülteci olarak tahmin etmektedir.[58]

Yugoslav güvenlik güçlerine, polise, devlet memurlarına ve etnik Sırp köylerine karşı yürüttüğü kampanya, 1998-1999 Kosova Savaşı'na yol açan büyük bir Yugoslav askeri baskısını hızlandırdı. Slobodan Milošević liderliğindeki Yugoslav güvenlik güçlerinin ve Kosova içindeki Sırp paramiliterlerin askeri müdahalesi, Kosovalı Arnavutların göçüne ve nihayetinde NATO'nun devam eden bir etnik temizlik kampanyası olarak tanımlanan şeyi durdurmak için askeri olarak müdahale etmesine neden olan bir mülteci krizine yol açtı.[59][60]

Savaş, Yugoslav güçlerinin uluslararası bir varlığa yol açmak için Kosova'dan çekilmeyi kabul etmesiyle Kumanovo Antlaşması ile sona erdi.[61][62] Kosova Kurtuluş Ordusu bundan kısa bir süre sonra dağıldı, bazı üyeleri Preşova Vadisi'nde UÇPMB için savaşmaya devam ederken[63] Diğerleri, Makedonya'daki silahlı etnik çatışma sırasında Ulusal Kurtuluş Ordusu (UÇK) ve Arnavut Ulusal Ordusu'na (AKSh) katımışlardır.[64]

2000ler–günümüz[değiştir | kaynağı değiştir]

Arnavutluk ve komşu ülkelerdeki Arnavutlar.
Balkanlarda Arnavutların dağılımı.

2000'li yıllarda Arnavutluk'ta Büyük Arnavutluk'u savunan ve savaşmaya istekli siyasi partiler ortaya çıktı.[65] Arnavutların Ulusal Kurtuluş Cephesi (KKCMTSH) ve Ulusal Birlik Partisi (PUK), 2002 yılında Birleşik Ulusal Arnavut Cephesi'ni (FBKSh) oluşturmak üzere birleşti, yeni oluşum, Arnavutluk Ulusal Ordusu (AKSh) militan grubu için siyasi örgüt olarak hareket etti ve bazı hoşnutsuz KLA ve NLA üyelerinden oluşuyordu.[65][66] Uluslararası alanda terörist olarak kabul edilen örgüt hem yeraltına indi hem de üyeleri 2000'li yıllarda Kosova, Sırbistan ve Makedonya'da çeşitli şiddet olaylarına karıştı.[66][67][68] 2000'lerin başında, Çamerya Kurtuluş Ordusu (UÇÇ), Yunanistan'ın kuzeyindeki Epirus bölgesinde faaliyet göstermeyi planlayan bir paramiliter oluşumdu.[69][70] Sadece siyaset sahnesinde aktif olan ve milliyetçi bir bakış açısına sahip siyasi partiler, monarşist Yasallık Hareketi Partisi (PLL), Ulusal Birlik Partisi (PBKSh) ve seçim barajını geçen ve parlamentoya giren Balli Kombëtar'dır.[65][71] Bazıları Büyük Arnavutluk'u savunan bu siyasi partiler, esas olarak siyaset sahnesinde önemsiz ve kenarlarında kalmışlardır.[71] Kosova sorunu, genel olarak, sınırların yeniden çizilmesini ve Büyük Arnavutluk'un kurulmasını savunan partileri seçmekle ilgilenmeyen Arnavut seçmenler arasında sınırlı bir çekiciliğe sahiptir.[65] 2012'deki yüzüncü yıl Arnavut bağımsızlık kutlamaları, siyasi seçkinler arasında milliyetçi yorumlara yol açtı, başbakan Sali Berisha'nın Arnavut topraklarının kuzey Yunanistan Preveze'ye ile güney Sırbistan Preşova'ya kadar uzandığını belirttiği yorumu Arnavutluk'un komşularını kızdırmıştır.[72] Kosova'da, Balkanlar'da daha yakın Kosova-Arnavutluk ilişkileri ve pan-Arnavutluk kendi kaderini tayin etmeyi savunan siyasi parti Vetëvendosje (Kendi Kaderini Tayin Hareketi) dönüşen önde gelen sol kanat milliyetçi bir hareket ortaya çıktı.[73][74] Daha küçük bir milliyetçi parti olan Balli Kombetar Kosovë (BKK), kendisini Kosova'nın bağımsızlığını ve pan-Arnavut birliğini destekleyen orijinal II. Dünya Savaşı örgütünün varisi olarak görmektedir.[65] Büyük Arnavutluk, esas olarak siyasi söylem alanında kalmaya devam etmektedir ve genel olarak Balkan Arnavutları, AB entegrasyonunu suç, zayıf yönetim, sivil toplum ve farklı Arnavut nüfuslarını bir araya getirmenin bir çözümü olarak görmektedir.[71][75]

19 Temmuz 2020'de Arnavut asıllı şarkıcı Dua Lipa, aşırı Arnavut milliyetçiliğini destekleyenler ile bağlantılı bir pankartın görüntüsünü paylaştıktan sonra tepkiyle karşılaştı.[76] Aynı pankart, 2014 Sırbistan-Arnavutluk futbol maçında tartışmalara yol açmıştı.[77] Pankart, Büyük Arnavutluk'un irredentist haritasını tasvir ederken, "otokton" başlığı, Arnavutların kökenine ilişkin İlirya teorisine atıfta bulunmaktadır. Buna karşılık, çoğu Makedon, Yunan, Karadağlı ve Sırp olan Twitter kullanıcıları şarkıcıyı etnik milliyetçilikle suçladı.[78][79] Siyaset bilimci Florian Bieber, Lipa'nın tweet'ini, bir grubun daha önce orada olduğu için daha fazla haklara sahip olduğunu ve ülkeye göçmenlerin daha az layık görülmesi gerektiğini iddia eden göçmen karşıtı bir fikir olarak "aptal milliyetçilik" olarak nitelendirmiştir.[78]

Şubat 2021'de Euronews'e verdiği röportajda, Kosova başbakanı Albin Kurti, Arnavutluk ve Kosova'yı birleştirmek için kişisel olarak oy kullanacağını söylemiştir.[80]

Kamuoyu[değiştir | kaynağı değiştir]

Gallup Balkan Monitor 2010 raporuna göre, Büyük Arnavutluk fikri Arnavutluk'taki (%63), Kosova'daki (%81) ve Makedonya Cumhuriyeti'ndeki (%53) Arnavutların çoğunluğu tarafından desteklenmektedir, ancak aynı raporda Arnavutların çoğu bunun olası olmadığını düşündüğü de kaydedilmiştir.[81][82]

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından Mart 2007'de yayınlanan bir ankette, Kosova'daki Arnavutların sadece %2,5'i Arnavutluk ile birleşmenin Kosova için en iyi çözüm olduğunu düşünmektedir. Yüzde doksan altısı Kosova'nın mevcut sınırları içinde bağımsız olmasını istediğini söylemiştir.[83]

Kavramın siyasi kullanımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Balkan yarımadasındaki Arnavut sorunu, kısmen Batılı güçlerin 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında aldığı kararların sonucudur. Ayastefanos Antlaşması ve 1878 Berlin Antlaşması, Arnavutların yaşadığı bölgeleri diğer devletlere devretti, Prizren İttifakı'nın tepkisi bundandır.[84]

Farklı grupların ne dereceye kadar çalıştıkları ve bu grupların daha büyük bir Arnavutluk elde etmek için ne gibi çabalar sarf ettikleri tartışmalıdır. Birkaç temsili olmayan aşırılık yanlısı grubun bu amaç için çalıştığına dair hiçbir kanıt yok gibi görünüyor; Arnavutların büyük çoğunluğu komşularıyla barış içinde yaşamak istemektedir. Ancak, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Yunanistan'daki Arnavut etnik topluluklarının insan haklarına da saygı gösterilmesini istemektedirler. Mükemmel bir örnek, Karadağ ile Kuzey Makedonya'daki Arnavut nüfusun entegrasyonuna yönelik destek arasındaki dostane ilişkidir.

2000 yılında, zamanın Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı Madeleine Albright, uluslararası toplumun Büyük Arnavutluk'un yaratılmasına yönelik hiçbir çabaya müsamaha göstermeyeceğini söyledi.[85]

2004'te Kosova'nın işlerine yabancı müdahaleye karşı çıkan ve kendi kaderini tayin hakkının bir parçası olarak halkın egemenliği için kampanyalar yürüten Vetëvendosje hareketi Kosova'da kuruldu. Vetëvendosje, Aralık 2010'da yapılan bir seçimde oyların %12,66'sını aldı ve parti manifestosu Arnavutluk ile birlik konusunda referandum çağrısında bulunmaktadır.[86]

2012 yılında, Kırmızı ve Siyah İttifak (Arnavutça: Aleanca Kuq e Zi) Arnavutluk'ta bir siyasi parti olarak kuruldu, programının özü, tüm Arnavutların kendi topraklarında ulusal olarak birleştirilmesidir.[87]

2012 yılında, Arnavutluk Bağımsızlığı'nın 100. Yıl Kutlamaları kapsamında Başbakan Sali Berişa, Yunanistan'ın Preveze kentinden Sırbistan'ın Preşova kentine ve Makedonya'nın başkenti Üsküp'ten Karadağ'ın başkenti Podgorica'ya kadar uzanan Arnavut toprakları olarak söz etmiştir, bu söylem Arnavutluk'un komşularını kızdırmıştır. Açıklamalar, ülkenin 1912'de Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığının ilan edildiği Avlonya kentindeki bir müzede sergilenecek olan bir parşömende de yer aldı.[88]

Diğer ortamlarda kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu kavram, özellikle Ilirida (Kuzey Makedonya'nın önerilen batı bölgesi) ile birlikte, Makedon ve Sırp siyaset çevrelerindeki milliyetçiler tarafından destek toplamak amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır.[89]

Alanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu, yaklaşık toplam nüfus sayıları, Arnavut nüfusu ve alanı ile irredentist iddiaların bir tablosudur.
Devlet/bölge/topluluk Egemenlik Alan (km2) Toplam Nüfus Arnavutlar
Arnavutluk
(Albanian proper) 		 Arnavutluk 28,748 2,821,977[90] 2,312,356
(toplam devlet nüfusunun %82'si.)
(Katılanların %95'i etnik köeknini beyan etmiştir.)
Kosovo
(Kosova Arnavutları) 		 Kosovo[a] 10,908 1,739,825
(2011 nüfus sayımı) 		1,616,869
(toplam devlet nüfusunun %93'ü.)
Güneydoğu ve doğu Karadağ
(Karadağ'da Arnavut topluluğu) 		 Karadağ: Ülgün, Tuz, Gusinye, Plav ve Rožaje belediyeleri 1,173–1,400 620,029[91]
(2011 nüfus sayımı) 		30,439
(toplam devlet nüfusunun %4.9'u.)
Batı Kuzey Makedonya
(Kuzey Makedonya'da Arnavut topluluğu) 		 Kuzey Makedonya: Batı ve kuzey-batı alanlar 2,500–4,500 N/A 509,083 (2002 nüfus sayımı)
Preşova Vadisi
(Orta Sırbistan'da Arnavut topluluğu) 		 Sırbistan: Preşova, Buyanofça ve kısmen Medvece belediyeleri 725–1,249 88,966
(2002 nüfus sayımı verisi) 		57,595
(Preşova Vadisi'nin %65'i)
Epir/Çamlık
(Çam Arnavutları) 		 Yunanistan: Sesprotya ve Preveze (tarihi Epir bölgesinin güneyi) N/A N/A N/A

Kosovo[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana maddeler: Kosova Arnavutları, Kosovo ve Arnavutluk ve Kosova'nın birleşmesi

Kosova, %88 civarında olduğu tahmin edilen ezici bir çoğunlukla Arnavut çoğunluğa sahiptir.[92] 2011 nüfus sayımı, Arnavut halkının daha yüksek bir yüzdeye sahip olduğunu belirtti, ancak Sırp nüfusun çoğunlukta olduğu kuzey Kosova'nın dışlanması ve güney Kosova'daki Roman ve Sırp nüfusun kısmi boykot etmesi nedeniyle bu rakamlar güvenilir değildir.[92]

Karadağ[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Karadağ'daki Arnavutlar

Karadağ'daki irredentist iddialar, Kraja, Ülgün, Tuz (Malisya), Plav ve Gusinye ve Rožaje (Sancak) dahil olmak üzere sınır bölgelerindedir.[93][94] 2011 nüfus sayımına göre, bu belediyelerdeki Arnavut oranı şu şekildedir: Ülgün-14.076 (%70), Tuz-2.383 (%50), Plav- (%19), Rožaje-188 (%2). Arnavut cemaatinin küçük, Boşnak cemaatinin çoğunlukta olduğu Sancak bölgesi üzerindeki iddia, II. Dünya Savaşı'ndaki Arnavut devlet sınırlarına ve geç Osmanlı dönemindeki varlığına dayanmaktadır.

Kuzey Makedonya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Kuzey Makedonya Arnavutları ve 2001 Makedonya çatışması

Kuzey Makedonya'nın batı kısmı, büyük bir etnik Arnavut azınlığın yaşadığı bir bölgedir. Kuzey Makedonya'daki Arnavut nüfusu, 2002 nüfus sayımında 509.083 olan nüfusun %25'ini oluşturuyor.[95][96] Arnavutların çoğunlukta olduğu veya büyük azınlıkların olduğu şehirler arasında Tetovo (Tetova), Gostivar (Gostivari), Struga (Struga) ve Debar (Diber) bulunmaktadır.[97]

1980'lerde Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti'nde, özellikle Vinica, Kicevo, Kalkandelen ve Gostivar'da Arnavut irredentist örgütler ortaya çıktı.[98] 1992'de Struga'daki Arnavut eylemciler, Makedonya içinde özerklik veya federalleşme niyetiyle Ilirida Cumhuriyeti'nin (Arnavutça: Republika e Iliridës)[99] kurulduğunu da ilan ettiler. Bildirgenin yalnızca sembolik bir anlamı vardı ve özerk bir Ilirida Devleti fikri Kuzey Makedonya'daki etnik Arnavut politikacılar tarafından resmi olarak kabul edilmemektedir.[100][101]

Preşova Vadisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sırbistan'daki Arnavutlar

Merkez Sırbistan'daki (Kosova hariç) irredentist iddialar, bir Arnavut topluluğunun bulunduğu Preşova (Arnavutça: Preshevë), Buyanofça (Arnavutça: Bujanoc) ve kısmen Medvece (Arnavutça: Medvegjë) belediyeleri dahil olmak üzere güney Preşova Vadisi'ndedir. 2001 yılında, Arnavutların bölgede 70.000 kişi olduğu tahmin edilmektedir.[102] 2002 nüfus sayımına göre, bu belediyelerdeki Arnavut oranı şu şekildeydi: Preşova–31.098 (%89), Buyanofça–23,681 (%55), Medvece–2.816 (%26).

Kosova Savaşı'nın (1998-99) ardından, Arnavut ayrılıkçı Preşova, Medvece ve Buyanovaç Kurtuluş Ordusu (Arnavutça: Ushtria Çlirimtare e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit, UÇPMB), Preşova Vadisi'ni Kosova'ya bağlamasını amaçlayan Sırp hükûmetine karşı bir isyanla savaştı.[103]

Yunanistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana maddeler: Çamlık (bölge) ve Çam Arnavutları

Yunanistan'daki irredentist iddia, tarihi Yanya Vilayeti'nin Çamlık, Epir'in bir bölümünü içerir.[3][4][5][6][7]

Arnavutlar tarafından Çamëria olarak adlandırılan kuzeybatı Yunanistan'daki Sesprotya kıyı bölgesi bazen Büyük Arnavutluk'a dahil edilir.[12] Yunan devleti tarafından yapılan 1928 nüfus sayımına göre, Sesprotya vilayetinde yaklaşık 20.000 Müslüman Çam Arnavutu vardır. 1941–1944 döneminde büyük bir kısmının Nazilerle işbirliği yapması ve bir dizi suç işlemesi nedeniyle II. Dünya Savaşı'nın sonunda Arnavutluk'a sığınmak zorunda kaldılar.[104] Savaş sonrası ilk nüfus sayımında (1951), bölgede sadece 123 Müslüman Çam Arnavutu kalmıştı. Sürgün edilen Müslüman Çam Arnavutlarının torunlarının (Arnavutluk'ta şu anda 170.000'e kadar yaşadıklarını iddia ediyorlar) birçoğu, II. Dünya Savaşı öncesi Güney Epirus'ta şu anda Yunanistan'ın el koyduğu mülkler için tazminat talep etmek için yasal yollar aramaya çalışmaktadır. Yunanistan için böyle bir sorun "mevcut değildir".[105]

Uluslararası Kriz Grubu araştırması[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Kriz Grubu (UKG), Pan-Arnavutluk konusunu araştırdı ve Şubat 2004'te "Pan-Arnavutluk: Balkan İstikrarına Ne Kadar Büyük Bir Tehdit?" başlıklı bir rapor yayınladı.[106] Uluslararası Kriz Grubu raporda, Arnavut ve Yunan hükûmetlerine, 1945'te Yunanistan'dan göç ettirilen Çam Arnavutları sorununa aşırı milliyetçiler tarafından kaçırılmadan ve sömürülmeden önce, uzun süredir devam eden sorunu çözmeye çalışmalarını tavsiye etti. Çam Arnavutlarının meşru şikayetleri, diğer ulusal davaları ilerletme mücadelesi içinnde kayboluyor. Ayrıca, UKG bulguları, Arnavutluk'un Kosova ile kültürel ve ekonomik bağları geliştirmek ve ayrı bir devleti sürdürmekle daha fazla ilgilendiğini gösteriyor.[107]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

a.   ^Kosova, Kosova Cumhuriyeti ile Sırbistan Cumhuriyeti arasındaki toprak anlaşmazlığının konusudur. Kosova Cumhuriyeti tek taraflı olarak 17 Şubat 2008'de bağımsızlığını ilan etti ancak Sırbistan, Kosova'yı kendi egemenliğinin bir parçası olarak kabul etmeye devam ediyor. İki hükûmet, Brüksel Anlaşması'nın bir parçası olarak 2013'te ilişkileri normalleştirmeye başladı. Kosova, Birleşmiş Milletler üyesi 193 devletin 97'si tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınmış durumdadır. Toplamda, BM üyesi 112 devlet Kosova'yı bir noktada tanıdı ancak bunlardan 15'i daha sonra tanımalarını geri çekti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel
  1. ^ Dennison I. Rusinow (1978). The Yugoslav Experiment 1948–1974. Los Angeles, California: University of California Press. s. 245. ISBN 978-0-52003-730-4. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  2. ^ Likmeta, Besar (17 Kasım 2010). "Poll Reveals Support for 'Greater Albania'". Balkan Insight. 24 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013. Gallup tarafından Avrupa Balkanlar Fonu ile işbirliği içinde yürütülen anket, Arnavutluk'ta yanıt verenlerin yüzde 62'sinin, Kosova'da yüzde 81'inin ve Makedonya'da yanıt verenlerin yüzde 51,9'unun Büyük Arnavutluk'un oluşumunu desteklediğini gösterdi.. 
  3. ^ a b Merdjanova 2013, s. 147: "1878 Berlin Kongresi, Prizren İttifakı'nın Kosova, İşkodra, Manastır ve Yanya bölgelerini Osmanlı İmparatorluğu içinde tek bir siyasi-idari birim haline getirme talebini reddetti...."
  4. ^ a b Kola 2003, s. 15.
  5. ^ a b Seton-Watson 1917, s. 189: "Arnavut propagandası çok hızlı bir şekilde yayıldı ve 1910'da Arnavutların yaşadığı dört vilayetin bir tür özerk 'Büyük Arnavutluk' olarak birleştirilmesini talep etme aşamasına geldiler."
  6. ^ a b c Austin 2004, s. 237: "[Prizren İttifakı] ayrıca, oldukça büyük bir Arnavut nüfusu olan Yanya, İşkodra, Kosova ve Manastır'a sahip dört vilayet için Osmanlı devleti içinde bir tür idari özerklik çerçevesi oluşturmaya çalıştı."
  7. ^ a b Vaknin 2000, ss. 102–103: "[Prizren İttifakı], Arnavutluk'un dört bölgesini dört vilayette (Kosova, İşkodra, Manastır, Yanya) tek bir siyasi birimde birleştirmeyi amaçlayan geniş bir gündemi hızla benimsedi."
  8. ^ Jelavich 1983, ss. 361–365
  9. ^ a b Zolo 2002, s. 24. "It was under the Italian and German occupation of 1939–1944 that the project of Greater Albania... was conceived."
  10. ^ Bugajski 2002, s. 675."Ağırlıklı olarak Arnavut topraklarının yaklaşık yarısı ve nüfusun %40'ı yeni ülkenin sınırlarının dışında kaldı"
  11. ^ a b c Judah 2008, s. 120.
  12. ^ a b Bogdani & Loughlin 2007, ss. 230.
  13. ^ "Alternativat e ribashkimit kombëtar të shqiptarëve dhe të Shqipërisë Etnike..!". Gazeta Ditore (Arnavutça). 10 Aralık 2012. 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2013. 
  14. ^ a b c d Puto & Maurizio 2015, s. 183."On dokuzuncu yüzyıl Arnavutluğu hiçbir şekilde Osmanlı İmparatorluğu'ndan kopma ve bir ulus devlet yaratma arzusuna dayanan ayrılıkçı bir proje değildi. Özünde Arnavut milliyetçiliği, Osmanlı İmparatorluğu'nun kademeli olarak parçalanmasına ve Hristiyan ve Balkan ulusal hareketlerinin ağırlıklı olarak Müslüman olan bir nüfusa yönelik tehditlerine bir tepkiydi. Bu anlamda asıl amacı, tüm 'Arnavut' vilayetlerini Osmanlı İmparatorluğu içinde özerk bir eyalette toplamaktı. Aslında, İtalya'dan Balkanlar'a kadar çeşitli bölge ve devletlere yayılmış bir nüfusun dilini, tarihini ve kültürünü savunmaya odaklandığı göz önüne alındığında, belirli bir yönetim biçimiyle değil, mevcut devletler içindeki hakların korunmasıyla ilişkilendirildi. Bunun nedeni, kültürel olarak, ilk Arnavut milliyetçilerinin, farklı diller, kültürler ve hatta zaman zaman devletler arasında dengede olmalarına rağmen, evlerinde oldukları bir dünyaya ait olmalarıydı."
  15. ^ a b Shaw & Shaw 1977, s. 288.
  16. ^ Kostov 2010, s. 40. "Bu bilim adamları, Arnavutların İlirya kökenli olduğu fikrini inşa edebilmek için henüz pek çok birincil kaynağa erişime sahip değildi ve Büyük Arnavutluk bir öncelik değildi. Günün amacı, Osmanlı yetkililerini Arnavutların bir millet olduklarına ve İmparatorlukla birlikte bir miktar özerkliği hak ettiklerine ikna etmekti. Aslında, Arnavut tarihçiler ve politikacılar, komşu ülkelerdeki emsallerine kıyasla çok ılımlıydı."
  17. ^ Goldwyn 2016, s. 276.
  18. ^ a b Gawrych 2006, ss. 197–200.
  19. ^ Fischer 2007a, s. 19.
  20. ^ Vickers 2011, ss. 69–76.
  21. ^ Tanner 2014, ss. 168–172.
  22. ^ Despot 2012, s. 137.
  23. ^ Kronenbitter 2006, s. 85.
  24. ^ Ker-Lindsay 2009, ss. 8–9.
  25. ^ Jelavich 1983, ss. 100–103.
  26. ^ Guy 2007, s. 453.
  27. ^ Fischer 2007a, s. 21.
  28. ^ Volkan 2004, s. 237.
  29. ^ Guy 2007, s. 454. "Benckendorff ise, Slavlar ve Yunanlar arasındaki ortak görüşe uygun olarak, sadece Müslümanların Arnavut olarak kabul edilebileceği (ve hatta Müslümanların zorunlu olarak kabul edilmeyebileceği) uyarınca, merkezi bir Müslüman egemenliğindeki Arnavutluk'u oluşturmak için yalnızca kesilmiş bir kıyı şeridi önerdi."
  30. ^ Gingeras 2009, s. 31.
  31. ^ Fischer 1999, ss. 5, 21–25.
  32. ^ Fischer 1999, ss. 70–71.
  33. ^ Fischer 1999, ss. 88,260.
  34. ^ Hall 2010, s. 183.
  35. ^ a b Judah 2008, s. 47.
  36. ^ a b Rossos 2013, ss. 185–186.
  37. ^ Fischer 1999, ss. 115–116, 260.
  38. ^ Ramet 2006, ss. 141–142.
  39. ^ Fischer 1999, s. 237.
  40. ^ a b c Denitch 1996, s. 118.
  41. ^ Ramet 2006, s. 114.
  42. ^ Judah 2002, s. 27.
  43. ^ a b Ramón 2015, s. 262.
  44. ^ Fontana 2017, s. 92.
  45. ^ Fischer 1999, s. 260.
  46. ^ a b Judah 2002, ss. 29–30.
  47. ^ a b Judah 2002, ss. 30.
  48. ^ Denitch 1996, s. 118.
  49. ^ Turnock 2004, ss. 447.
  50. ^ Batkovski & Rajkocevski 2014, s. 95.
  51. ^ "see map". transindex.ro. 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  52. ^ State-building in Kosovo. A plural policing perspective. Maklu. 5 Şubat 2015. s. 53. ISBN 9789046607497. 
  53. ^ Liberating Kosovo: Coercive Diplomacy and U. S. Intervention. Belfer Center for Science and International Affairs. 2012. s. 69. ISBN 9780262305129. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  54. ^ Dictionary of Genocide. Greenwood Publishing Group. 2008. s. 249. ISBN 9780313346415. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  55. ^ "Kosovo Liberation Army (KLA)". Encyclopædia Britannica. 14 Eylül 2014. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  56. ^ Karon, Tony (6 Mart 2001). "Albanian Insurgents Keep NATO Forces Busy". Time. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  57. ^ Liberating Kosovo: Coercive Diplomacy and U. S. Intervention. Belfer Center for Science and International Affairs. 2012. s. 69. ISBN 9780262305129. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  58. ^ Allan & Zelizer 2004, s. 178.
  59. ^ UNDER ORDERS: War Crimes in Kosovo – 4. March–June 1999: An Overview 3 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Hrw.org. Retrieved on 14 Mart 2013.
  60. ^ Perlez, Jane (24 Mart 1999). "Conflict in the Balkans: The Overview; Nato Authorizes Bomb Strikes; Primakov, In Air, Skips U.S. Visit". The New York Times. Erişim tarihi: 4 Nisan 2010. 
  61. ^ "Kosovo war chronology". Human Rights Watch. 28 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  62. ^ "The Balkan wars: Reshaping the map of south-eastern Europe". The Economist. 9 Kasım 2012. 4 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2013. 
  63. ^ "Kosovo one year on". BBC. 16 Mart 2000. 20 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2010. 
  64. ^ Huggler, Justin (12 Mart 2001). "KLA veterans linked to latest bout of violence in Macedonia". The Independent. Londra. Erişim tarihi: 4 Nisan 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  65. ^ a b c d e Stojarova 2010, s. 49.
  66. ^ a b Banks, Muller & Overstreet 2010, s. 22.
  67. ^ Schmid 2011, s. 401.
  68. ^ Koktsidis & Dam 2008, s. 180.
  69. ^ Vickers 2002, ss. 12–13.
  70. ^ Stojarová 2016, s. 96.
  71. ^ a b c Austin 2004, s. 246.
  72. ^ Endresen 2016, s. 208.
  73. ^ Schwartz 2014, ss. 111–112.
  74. ^ Venner 2016, s. 75.
  75. ^ Merdjanova 2013, s. 49.
  76. ^ "Dua Lipa sparks controversy with 'Greater Albania' map tweet". BBC. 20 Temmuz 2020. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020. 
  77. ^ Maričić, Slobodan (19 Temmuz 2020). "Dua Lipa, Kosovo i Srbija: O Eplu, granicama i tome ko je prvi došao". BBC (Sırpça). 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020. 
  78. ^ a b Milton, Josh (20 Temmuz 2020). "Absolutely nobody had 'Dua Lipa comes out as an Albanian nationalist' on their 2020 bingo cards, so everyone is confused". PinkNews. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020. 
  79. ^ Savitsky, Shane (20 Temmuz 2020). "Dua Lipa courts controversy with tweet backing Albanian nationalism". AXIOS. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020. 
  80. ^ Crowcroft, Orlando (16 Şubat 2021). "I would vote to unify Albania and Kosovo, says election winner Kurti". euronews (İngilizce). 17 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  81. ^ Gallup Balkan Monitor 27 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2010
  82. ^ Balkan Insight Poll Reveals Support for 'Greater Albania' , 17 Kasım 2010 [1] 24 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  83. ^ "Early Warning Report: Kosovo – Report # 15" (PDF). United Nations Development Programme. October–December 2006. s. 16. 4 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  84. ^ Jelavich 1983, ss. 361.
  85. ^ "Albright warns Albania against expansion". BBC News. 19 Şubat 2000. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  86. ^ "Lëvizja Vetëvendosje" (PDF). Lëvizja Vetëvendosje. 18 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2013. 
  87. ^ "Aleanca Kuq e Zi". 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2013. 
  88. ^ Albania celebrates 100 years of independence, yet angers half its neighbors Associated Press, 28 Kasım 2012.[2][ölü/kırık bağlantı]
  89. ^ "Macedonia: Authorities Allege Existence of New Albanian Rebel Group". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 12 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2020. 
  90. ^ "Population and Housing Census 2011". INSTAT (Albanian Institute of Statistics). 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  91. ^ "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine" [Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011] (PDF) (Basın açıklaması) (Sırp-Hırvatça). Statistical office, Montenegro. 12 Temmuz 2011. 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2021. 
  92. ^ a b CIA. "The World Factbook". 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2010. 
  93. ^ Branko Petranović (2002). The Yugoslav Experience of Serbian National Integration. East European Monographs. ISBN 978-0-88033-484-6. 7 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. ... Arnavutluk ile birleşmek ve Kosova ve Metohija Arnavutlarını, Batı Makedonya ve Karadağ'ın sınır bölgelerini Plav, Gusinye ve Rožaje'den Tuz üzerinden, Karadağ'ın başkenti yakınlarındaki İşkodra Gölü'nün (Krajina) hinterlandından Ülgün'e kadar toplayacak olan Yugoslavya dışında ikinci Arnavut devletini oluşturmak. 
  94. ^ Kenneth Morrison (11 Ocak 2018). Nationalism, Identity and Statehood in Post-Yugoslav Montenegro. Bloomsbury Publishing. s. 36. ISBN 978-1-4742-3520-4. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  95. ^ Macedonian Census (2002), Book 5 – Total population according to the Ethnic Affiliation, Mother Tongue and Religion 27 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The State Statistical Office, Skopje, 2002, p. 62.
  96. ^ "The World Factbook – Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 9 Kasım 2021. 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  97. ^ Unrepresented Nations & Peoples Organization, Yearbook 1995 Page 41 By Mary Kate Simmons 90-411-0223-X
  98. ^ Sabrina P. Ramet (1995). Social Currents in Eastern Europe: The Sources and Consequences of the Great Transformation. Duke University Press. s. 203. ISBN 0-8223-1548-3. 
  99. ^ Ramet 1997, s. 80.
  100. ^ Bugajski 1994, ss. 116.
  101. ^ "Macedonia: Authorities Allege Existence of New Albanian Rebel Group". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 12 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  102. ^ Partos, Gabriel (2 Şubat 2001). "Presevo valley tension". BBC. 23 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2015. Başlangıçta, gerillaların kamuoyunca kabul edilen hedefi, 70.000 kişilik yerel etnik Arnavut nüfusunu Sırp güvenlik güçlerinin baskıcı eylemlerinden korumaktı. 
  103. ^ Rafael Reuveny; William R. Thompson (5 Kasım 2010). Coping with Terrorism: Origins, Escalation, Counterstrategies, and Responses. SUNY Press. s. 185. ISBN 978-1-4384-3313-4. 17 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 
  104. ^ Meyer 2008, s. 702.
  105. ^ "The Cham Issue – Where to Now?" (PDF). 26 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Şubat 2008. Despite the Cham-induced controversy, during a visit to Albania in mid-Ekim 2004, Yunanistan Cumhurbaşkanı Konstandinos Stefanopulos düzenlediği basın toplantısında, Çam sorununun Yunanistan için mevcut olmadığını ve hem Çam halkı hem de Arnavutluk'taki Yunan azınlığın sunduğu mülklerin restorasyonu iddialarının, kapatıldığını düşündüğü geçmiş bir tarihsel döneme ait olduğunu belirtti. "Çamlık sorununa bir çözüm bulmanın gerekli olup olmadığını bilmiyorum, bence çözülmesi gerekmiyor" dedi. "Her iki taraftan da iddialar var, ancak bu konulara dönmemeliyiz. Çamlık mülkleri sorunu yok" dedi. Her iki taraftan da iddialardan bahsederken, Stefanopulos (aynı zamanda) Güney Arnavutluk'un önemli bir bölümünü kapsayan Kuzey Epirus üzerindeki Yunan iddialarına atıfta bulunuyordu. 
  106. ^ "The Cham Issue – Where to Now?" (PDF). 26 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Şubat 2008. Çam Arnavut göstericileri Yunanistan'ı savunma moduna sokmak için yeterliydi. Ülke, Pan-Arnavutluk'un kuzeybatı Yunanistan'a doğru genişlemesi korkusunu akla getiren bir dizi askeri ve diplomatik girişimde bulundu. Sırp ve Makedon basınında çıkan haberlerde, yeni Pan-Arnavut örgütlerinin operasyonlarını kuzeybatı Yunanistan'a genişletmeyi ve bu arada Çamlık'ı "tüm Arnavut topraklarının" birleştirilmesi planlarına dahil etmeyi planladıkları iddia ediliyordu. Uluslararası gözlemciler, Kosovalı politikacıların Çamlık sorunu hakkında spekülasyon yapmaya başlamasından endişe duyuyorlardı. Raporda, "pan-Arnavutluk kavramlarının, basitçe daha büyük bir Arnavutluk veya daha büyük bir Kosova elde etmeye kararlı etnik Arnavutların olağan geniş fırça karakterizasyonlarından çok daha katmanlı ve karmaşık olduğu" gözlemlendi. Ayrıca, rapor Arnavutlar arasında, "Daha büyük bir Arnavutluk ya da herhangi bir sınır değişikliği davasındaki şiddet, ne politik olarak popüler ne de ahlaki olarak haklı" olduğunu belirtmektedir. 
  107. ^ "Pan-Albanianism: How Big a Threat to Balkan Stability?, Europe Report N°153, 25 February 2004". 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
Genel

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Canak, Jovan M. Greater Albania: concepts and possibile [sic] consequences. Belgrade: Institute of Geopolitical Studies, 1998.
  • Jaksic G. and Vuckovic V. Spoljna politika srbije za vlade. Kneza Mihaila, Belgrade, 1963.
  • Dimitrios Triantaphyllou. The Albanian Factor. ELIAMEP, Athens, 2000.
  • Mandelbaum, Michael (1998). The new European diasporas: national minorities and conflict in Eastern Europe. Council on Foreign Relations Press, New York. ISBN 9780876092576. 17 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Büyük_Arnavutluk&oldid=32498518" sayfasından alınmıştır