Abdülvehhâb Havmad - Vikipedi

Abdülvehhâb Havmad
Arapça: عَبْد الْوَهَّاب حَوْمَد
Havmad, 1957
Suriye Eğitim Bakanı
Görev süresi
Eylül 1955 - Haziran 1956
Başbakan Said el-Gazi
Görev süresi
Ağustos 1951 - Kasım 1951
Başbakan Hasan el-Hekim
Suriye Maliye Bakanı
Görev süresi
9 Mart 1963 - 11 Mayıs 1963
Başbakan Selahaddin el-Bitar
Yerine gelen Mustafa eş-Şemma
Görev süresi
Haziran 1956 - Aralık 1956
Başbakan Sabri el-Aseli
Planlamadan Sorumlu Devlet Bakanı
Görev süresi
16 Ağustos 1958 - 20 Eylül 1961
Başbakan Nureddin Kahala
Abdülhamid es-Serrac
Kişisel bilgiler
Doğum 1915
Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm Şubat 2002 (86-87 yaşlarında)
Suriye
Milliyeti Suriyeli
Partisi Halk Partisi (1947-1958)
Ulusal Birlik (1958-1961)
Birleşik Arap Cephesi (1962-1963)

Abdülvehhâb Havmad (Arapça: عَبْد الْوَهَّاب حَوْمَد) (1915 - Şubat 2002) Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör.[1]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Havmad, 1915 yılında Halep'te babası Mahmud Havmad'ın oğlu olarak dünyaya geldi.[1][2] Havmad siyasete atılmadan önce avukat olarak çalıştı[3] ve kriminoloji alanında uzmanlaştı. Paris Üniversitesinden hukuk doktorası ve ceza adaleti diploması ile mezun oldu.[1] Ayrıca üniversitede Arap edebiyatı okudu. Suriye'ye döndüğünde Havmad Şam Üniversitesinde profesör olarak da çalıştı.[1]

Siyasi kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]

Halk Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Suriye'nin Fransız Mandası'ndan bağımsızlığını kazanmasından bir yıl sonra Havmad, 1947'de Halk Partisinin sol kanadının kurucu üyesi oldu. Partinin platformu Suriye demokrasisini güçlendirmek, büyük ölçüde Şam merkezli politikacıların elinde toplanan siyasi gücü ülke geneline yaymak ve komşu Irak ile birleşmek üzerine kuruluydu. Hem Irak hem de Ürdün'de iktidarda olan Haşimiler tarafından destekleniyor ve finanse ediliyordu. Aynı yıl Havmad, Suriye Parlamentosunda Halep'i temsil eden bir sandalye kazandı ve 1951'e kadar bu koltuğu korudu. Anayasa Meclisinde bir sandalye kazandı ve Suriye'nin 1949 anayasasının yazımında yer aldı. Devlet Başkanı Haşim el-Etasi daha sonra Havmad'ı çabalarından dolayı Suriye Cumhuriyeti Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendirdi.[2]

Parlamentodan ayrıldıktan sonra Başbakan Hasan el-Hekim'in hükûmetinde eğitim bakanı olarak görev aldı. Havmad, eğitim bakanı olarak Suriye tarihindeki en büyük yabancı burs programını başlatarak 300 öğrenciyi Amerika ve Avrupa üniversitelerine gönderdi.[2] Askeri darbeyle iktidara gelen Devlet Başkanı Edib Çiçekli, ülkedeki muhalefeti durdurmaya yönelik daha büyük bir kampanyanın parçası olarak Havmad'ı partisinin görüşleri nedeniyle tutuklattı. Çiçekli Şubat 1954'te ülkeden kaçınca Havmad da serbest bırakıldı.[4]

Eylül 1955 ve Haziran 1956 arasında Başbakan Said el-Gazi'nin kabinesinde maliye bakanı olarak görev yapan Havmad, Haziran ve Aralık 1956 arasında Başbakan Sabri el-Aseli'nin kabinesinde ise eğitim bakanı olarak görev yaptı. Maaruf el-Devalibi, Faydi el-Etasi ve Ahmed Kanber ile birlikte Havmad, Suriye'nin Sovyetler Birliği ile ilişkilerini tehlikeye atmamak için sözde Batı yanlısı partinin Soğuk Savaş'ta tarafsızlığı benimsemesini savundu. Birlikte, iktidardaki Halk Partisinin Batı yanlısı kampla aynı çizgiye gelmesini engellemeyi başardılar.[5]

Nasırcılık[değiştir | kaynağı değiştir]

1950'lerin sonlarında Havmad, Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın pan-Arap liderliğini destekleyen sadık bir Nasırcı oldu. Havmad için bu durum, Nasır'ın o dönemdeki başlıca Arap rakipleri olan Haşimilere verdiği önceki desteğinden bir değişimdi. Suriye ve Mısır'ın 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) olarak birleşmesini destekledi[4] ve BAC'nin Kuzey Bölgesi (Suriye) kabinesinde görev alan tek Halk Partisi üyesi oldu (birliğin kurulmasının ardından tüm partiler feshedildi).[6] 16 Ağustos'ta planlamadan sorumlu devlet bakanı olarak atandı ve merkezi Kahire'deydi.[7]

BAC'nin feshedilmesinin ardından 23 Ekim 1961'de Şam'a döndü.[8] Eski çalışma arkadaşı Nazım el-Kudsi, Suriye'de BAC'yi sona erdiren darbenin ardından devlet başkanı oldu. Havmad Halk Partisine katılmadı ve ayrılıkçı hükûmete karşı çıkarak açıkça BAC'nin yeniden kurulması çağrısında bulundu.[4] Halk Partisinden eski bir meslektaşı olan ve BAC hükûmetinde de görev yapan Nahid el-Kasım ile birlikte, ayrılıktan sonra ortaya çıkan bir dizi Nasırcı partiden biri olan Birleşik Arap Cephesini kurdu.[9] 1962'de kimliği belirsiz suikastçılar Havmad'ın otomobiline patlayıcılar yerleştirerek başarısız bir öldürme girişiminde bulundular.[4]

8 Mart 1963'te Baasçı, Nasırcı ve bağımsız Arap milliyetçisi subaylardan oluşan bir koalisyon, Kudsi hükûmetini deviren bir darbe gerçekleştirdi. Baasçı olan yeni başbakan Selahaddin el-Bitar, Havmad ve Kasım'i kabinesine atadı. Havmad maliye bakanı olarak görev yaptı.[4] Ancak Baasçıların hâkim olduğu Askeri Komite - Suriye'yi fiilen kontrol eden gizli cunta - Nisan ve Mayıs aylarında düzinelerce Nasırcıyı subay kadrosundan tasfiye edince, Havmad ve diğer dört Nasırcı bakan görevlerinden istifa ettiler.[10]

Sonraki yaşam ve ölüm[değiştir | kaynağı değiştir]

İstifasının ardından Suriye'de kalan Havmad, avukatlık mesleğini ve Şam Üniversitesindeki profesörlüğünü sürdürdü. Sami Moubayed'e göre "Arap dili ve edebiyatı alanında en yüksek uluslararası bilimsel otorite" olan Arap Dili Asamblesine 1991 yılında seçildi. Suriye'den gelen akademik araştırmaları denetledi ve Şubat 2002'de ölene kadar kuruluşun aktif bir üyesi oldu.[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d Simon, Mattar, Bulliet, 1996, p. 787.
  2. ^ a b c Moubayed, 2006, p. 251.
  3. ^ Rabinovich, 1972, p. 236.
  4. ^ a b c d e f Moubayed, 2006, p. 252.
  5. ^ Ginat, 2010, p. 60.
  6. ^ Podeh, 1999, p. 52.
  7. ^ Oron, 1961, p. 595.
  8. ^ Oron, 1961, p. 163.
  9. ^ Rabinovich, 1972, p. 60.
  10. ^ Mufti, 1996, p. 153.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdülvehhâb_Havmad&oldid=29557467" sayfasından alınmıştır