Çuvaşistan - Vikipedi

Çuvaşistan
Чувашская Республика
Чăваш Республики
	Çuvaşistan; Чувашская Республика; Чăваш Республики
Bayrak	Arma
	Milli Marş: Çuvaşistan Cumhuriyeti Milli Marşı
	Konum
	ÇuvaşistanÇuvaşistan
	Yönetim
Ülke:	Rusya
Federâl Bölge:	Volga
Ekonomik Bölge:	Volga-Vyatka
Başkent:	Çeboksarı
Cumhurbaşkanı:	Oleg Nikolayev
	Genel bilgiler
Yüzölçüm:	18.300 km² (7.066 sq mi)
- Rusya içinde:	74.
Nüfus:	1.250.000 (04/2009)
- Rusya içinde:	35.
- Yoğunluk:	68 /km² (177 /sq mi)
	Diğer bilgiler
Dili:	Çuvaşça, Rusça
Kuruluş tarihi:	24 Haziran 1920
Kodu:	96
ISO 3166-2:RU:	RU-CU
Resmî; İnternet sayfası:	http://www.cap.ru

Çuvaşistan veya Çuvaş Cumhuriyeti (Çuvaşça: Чăваш Республики, Çävaş Respubliki, چأۋاش رەسپوپلېكې), (Rusça: Чувашская Республика, Чувашия), Rusya'nın içinde yer alan federe cumhuriyettir. Cumhuriyetin adını aldığı Çuvaşlar, Türk halklarından biridir. Çuvaşistan, Rusya’nın orta kesiminde yer alır ve Haziran 1920’de kurulmuştur. Yüzölçümü 18.300 km²'dir. Nüfusu yaklaşık 1.350.000'dir. Başkenti Çeboksarı'dır.

Çuvaşların, 10.-16. yüzyıllarda eski Türk boylarının (İdil Bulgar'nın) karışmasından meydana geldikleri yazılmıştır. Ayrıca Çuvaşların Suvar ya da Suvaz adlı Türk adından geldiği de öne sürülmektedir. Çuvaşların %15'i Başkurt ve Tatar bölgesindedir.

Çuvaşların yaşadığı bölge 16. yüzyılda Rusların eline geçmiş, bölgede 1920'de özerk yönetim birimi oluşmuş, Nisan 1925'te de özerk Cumhuriyet haline gelmiştir. SSCB'nin dağılmasından sonra da (1991) Çuvaşistan Özerk Cumhuriyeti adını almıştır.

Çuvaşlar Orta Volga bölgesinde, kapalı bir toplum olarak yaşarlar. Cumhuriyetin yüzölçümü 18.300 km² dir. Ülkenin üçte biri ormanlarla kaplıdır. Çuvaşistan'nın ülke nüfusu 1.500.000'dir. Nüfusun %60'ı şehirlerde yaşamaktadır.

Bu nüfusa, Rusya'ya bağlı diğer federasyon ülkelerinde yaşayan çuvaşlar da eklenirse, tüm Rusya Federasyonlarındaki Çuvaş halkının nüfusu 2.500.000 civarındadır.

Zaman dilimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çuvaşistan Moskova Zaman Dilimindedir. (MSK/MSD). UTC'e göre saat farkı +0300 (MSK)/+0400 (MSD). Türkiye -0300

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Çuvaş Cumhuriyeti, Avrupa Rusya'nın merkezinde, Volga-vyatka ekonomik bölgesinin kalbinde, çoğunlukla Volga Nehri'nin batısında, Volga Yaylası'nda yer almaktadır. Kuzeyde Mari El Cumhuriyeti, batıda Nizhny Novgorod Oblastı, güneybatıda Mordovya Cumhuriyeti, güneyde Ulyanovsk Oblastı ve Doğu ve güneydoğuda Tataristan Cumhuriyeti ile sınırlanmıştır. Cumhuriyette iki binden fazla nehir —en önemlileri Volga, sura ve Tsivil—ve dört yüz göl vardır. Volga Nehri Vadisi rezervuarlarının bir kısmı Cumhuriyetin kuzeyindedir ve Sura Nehri, Cumhuriyetin Batı sınırı boyunca Volga'ya doğru akar.

İklim ılıman karasal olup, ortalama sıcaklıklar Ocak ayında -13 °C (9 °F) ile Temmuz ayında +19 °C (66 °F) arasında değişmektedir. Yıllık yağış 450 ila 700 milimetre arasında değişir, ancak her yıl eşit değildir. Doğal kaynaklar arasında alçı, kum, kil, sapropel yatakları, fosforit ve turba bulunur. Petrol ve doğal gaz yatakları vardır, ancak bunların çıkarılması henüz ticari olarak takip edilmemiştir. Ormanlar, çoğunlukla Sura Nehri boyunca güneyde, arazinin yaklaşık %30'unu kaplar.^[4]

İdari bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çuvaş Cumhuriyeti, Orta Volga bölgesindeki en kalabalık ve en verimli ülkedir. Verimli toprakları üzerinde yaprak döken ormanlıklar vardır. Tarımda, buğday ve şeker pancarı, domuz ve sığırlar, tüm bölge için tipik olan çavdar, yulaf, arpa ve süt sığırlarından daha önemli hale gelmiştir. Çuvaş ekonomisi sanayi ve tarıma dayalıdır. Sanayi kolunda makine, dokuma, elektrik, alkol, kâğıt, kereste, kimyadır. Çuvaşistan'da yaklaşık 300 sanayi kuruluşu bulunmaktadır.

Cumhuriyet, Rusya'nın şerbetçi otu yetiştirme merkezidir ve uzun süredir bira demleme tarihi ile ülke çapında ünlüdür. Aynı zamanda, özellikle güç iletimi ve kontrol sistemleri alanında elektrik mühendisliği için önemli bir merkezdir.^[5] Diğer önde gelen endüstriler metal işleme, elektrik üretimi ve kimyasal üretimdir. Shumerlin'de büyük ahşap işleme tesisleri de bulunmaktadır. Bölgedeki en büyük şirketler arasında Khimprom Novocheboksarsk (2017'de 164,55 milyon dolar gelir), Accond (şekerleme üreticisi, 152,55 milyon dolar), Cheboksary Enstrüman Yapma Tesisi (142,27 milyon dolar), NPP EKRA (enerji mühendisliği, 101,13 milyon dolar) bulunuyor.^[6]

Din[değiştir | kaynağı değiştir]

2012 itibarıyla Çuvaşistan'da din (Sreda Arena Atlas)^[7]^[8]

Rus Ortodoks			%54.7
Diğer Ortodoks			%4.2
Diğer Hristiyanlık			%2.7
İslam			%3.5
Slav neopaganizmi ve diğer yerel inançlar			%1.2
Spiritüal fakat dindar değil			%24.2
Ateizm ve dinsizlik			%7.7
Diğerleri ve açıklamayanlar			%1.8

Çuvaş Türkleri çoğunlukla Ortodoks Hristiyandır. 2012 yılında yapılan bir araştırmaya göre^[7] Çuvaşistan nüfusunun %54,7'si Rus Ortodoks Kilisesi'ne, %4'ü herhangi bir kiliseye veya Rus Ortodoks kilisesi üyesi olmayan Ortodoks Hristiyanlığa, %3'ü İslâm'a (çoğunluğu Tatarlar), %3'ü herhangi bir oluşuma bağlı olmayan Hristiyanlardan ve %1'i ise yerel inançlara bağlı insanlardan oluşuyor. Buna ek olarak nüfusun %24'ü "spiritüal fakat belirli bir dine bağlı değil", %1'i ateist ve %2,3'ü diğer dinleri takip ediyor ya da soruya yanıt vermiyor.^[7]

Çuvaşistan'daki okul çocukları için din eğitimi zorunludur. Öğrencilerin yaklaşık %76,9'u Ortodoks Araştırmaları'na, %16,0'ı Laik Araştırmalar'a, %15,7'si Dünya Dinleri Araştırmaları'na ve %1,4'ü ise İslâm Araştırmaları'na kayıtlıdır.^[9]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk olarak 1872'de Çuvaşça yapılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} Çuvaşlarda eğitim düzeyi diğer cumhuriyetlerde olduğu gibi yüksektir.

24 anaokulunda 22.000 öğrenci, 702 ortaokulda 280.000 öğrenci, 3 üniversitede 19.000 öğrenci bulunmakta olup eğitim Çuvaşça ile yapılmaktadır. Halkın %77'si Çuvaşçayı kullanmaktadır. Ayrıca Çuvaşistan'da 801 kütüphane, 1200 kulüp bulunurken yılda 3 milyon kitap basılmakta ve 30 gazete çıkarılmaktadır.

Ulaştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetteki ulaşım ağı, Rusya'nın en gelişmişlerinden biridir. Cumhuriyetin yollar, demiryolları, su yolları ve havaalanları sistemi, bölgeyi Rusya içinde ve dışında başkalarıyla bağlar. Demiryollarırı ve karayolları Moskova, Gorki, Kazan, Ulyanovsk ve başkent Çeboksarı ile bağlantılıdır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Putin dismissed the head of Chuvashia, Mikhail Ignatiev, in connection with a loss of confidence". NewsRU (in Russian). January 29, 2020. Retrieved January 29, 2020.
^ Федеральная служба государственной статистики (Federal State Statistics Service) (May 21, 2004). "Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации (Territory, Number of Districts, Inhabited Localities, and Rural Administration by Federal Subjects of the Russian Federation)". Всероссийская перепись населения 2002 года (All-Russia Population Census of 2002) (in Russian). Federal State Statistics Service. Retrieved November 1, 2011.
^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021.
^ Steven Brown and Olin Lagon (June 2001). "Economic Overview of the Republic of Chuvashia". United States Peace Corps Business Development Volunteers in Chuvashia. Archived from the original on July 4, 2005. Retrieved August 9, 2008.
^ Steven Brown and Olin Lagon (Haziran 2001). "Economic Overview of the Republic of Chuvashia". United States Peace Corps Business Development Volunteers in Chuvashia. 4 Temmuz 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2008.
^ "Arşivlenmiş kopya" Выписки ЕГРЮЛ и ЕГРИП, проверка контрагентов, ИНН и КПП организаций, реквизиты ИП и ООО. СБИС (Rusça). 21 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2018.
^ ^a ^b ^c "Arena: Atlas of Religions and Nationalities in Russia" 6 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sreda, 2012.
^ 2012 Arena Atlas Religion Maps 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Ogonek", № 34 (5243), 27/08/2012. Retrieved 21/04/2017..
^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020.

https://web.archive.org/web/20070927094554/http://www2.omu.edu.tr/ogrenciklupleri/klupler/turkdunyasi/

[1] "Putin dismissed the head of Chuvashia, Mikhail Ignatiev, in connection with a loss of confidence". NewsRU (in Russian). January 29, 2020. Retrieved January 29, 2020.

[2] Федеральная служба государственной статистики (Federal State Statistics Service) (May 21, 2004). "Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации (Territory, Number of Districts, Inhabited Localities, and Rural Administration by Federal Subjects of the Russian Federation)". Всероссийская перепись населения 2002 года (All-Russia Population Census of 2002) (in Russian). Federal State Statistics Service. Retrieved November 1, 2011.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021.

[4] Steven Brown and Olin Lagon (June 2001). "Economic Overview of the Republic of Chuvashia". United States Peace Corps Business Development Volunteers in Chuvashia. Archived from the original on July 4, 2005. Retrieved August 9, 2008.

[USPC-5] Steven Brown and Olin Lagon (Haziran 2001). "Economic Overview of the Republic of Chuvashia". United States Peace Corps Business Development Volunteers in Chuvashia. 4 Temmuz 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2008.

[regioncompanies-6] "Arşivlenmiş kopya" Выписки ЕГРЮЛ и ЕГРИП, проверка контрагентов, ИНН и КПП организаций, реквизиты ИП и ООО. СБИС (Rusça). 21 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2018.

[2012ArenaAtlas-7] "Arena: Atlas of Religions and Nationalities in Russia" 6 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sreda, 2012.

[2012Arena-religion-maps-8] 2012 Arena Atlas Religion Maps 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Ogonek", № 34 (5243), 27/08/2012. Retrieved 21/04/2017..

[9] "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Rusya'nın federal bölümleri
Cumhuriyetler	Adige Altay Başkurdistan Buryatya Çeçenistan Çuvaşistan Dağıstan Hakasya İnguşetya Kabardino-Balkarya Karelya Kırım³ Komi Kalmukya Karaçay-Çerkesya Mari El Mordovya Kuzey Osetya-Alanya Saha Tataristan Tuva Udmurtya
Kraylar	Altay Habarovsk Kamçatka Krasnodar Krasnoyarsk Perm Primorskiy Stavropol Zabaykalskiy
Oblastlar	Amur Arhangelsk Astrahan Belgorod Bryansk Çelyabinsk İrkutsk İvanovo Kaliningrad Kaluga Kemerovo Kirov Kostroma Kurgan Kursk Leningrad Lipetsk Magadan Moskova Murmansk Nijniy Novgorod Novgorod Novosibirsk Omsk Orenburg Oryol Penza Pskov Rostov Ryazan Sahalin Samara Saratov Smolensk Sverdlovsk Tambov Tomsk Tula Tver Tümen Ulyanovsk Vladimir Volgograd Vologda Voronej Yaroslavl
Federal şehirler	Moskova Sankt-Peterburg Sivastopol³
Özerk oblastlar	Yahudi
Özerk okruglar	Çukotka Hantı-Mansi¹ Nenets² Yamalo-Nenets¹
¹Tümen Oblastı'na bağlıdır. ²Arhangelsk Oblastı'na bağlıdır. ³ Kırım'ın ve Sivastopol şehrinin durumu Mart 2014'ten bu yana Rusya ile Ukrayna arasında ihtilaftadır. Ukrayna Kırım'ın kendisinin özerk cumhuriyetlerinden biri, Sivastopol'u ise özel statülü şehir olarak tanımakta, diğer taraftan Rusya ise Kırım'ı kendi federal birimi, Sivastopol'u ise kendi federal şehri olarak tanımaktadır.