Norrbotten – Wikipédia, a enciclopédia livre

 Nota: Para outros significados, veja Norrbotten (desambiguação).
 Nota: Este artigo é sobre a província histórica de Norrbotten. Para o condado de Norrbotten, veja Norrbotten (condado).
Suécia Norrbotten

Bótnia Setentrional

 
  Província  
Símbolos
Brasão de armas de Norrbotten
Brasão de armas
Localização
Região Norlândia
Condado Norrbotten
Características geográficas
Área total 97 239 km²
População total (2022) 195 796 hab.
Altitude máxima Vitberget
594 m
Outras informações
Flor Rubus arcticus
Animal Gaio-siberiano
Peixe Coregonus Albula
O rio Torne älv visto do lado finlandês. Ao fundo à direita a localidade sueca de Övertorneå.
O lago Puostijärvino vale de Torne.
A igreja de Edefors perto da cidade de Boden.
A cidade antiga de Gammelstadem em Luleå.
A igreja de Långträsk.
A quinta (fazenda) de Englundsgården em Kalix.
A estação ferroviária de Bodträsk.

Norrbotten (em sueco: Norrbotten; ouça a pronúncia), Norbótnia[1] ou Bótnia Setentrional [2] é uma província histórica (landskap) da Suécia, localizada no norte da região histórica (landsdel) da Norlândia, junto à baía de Bótnia e fazendo fronteira com a Finlândia. [3] [4] [5] [6]

É a terceira maior província da Suécia, depois da Lapónia e da Jämtland. Ocupa 6,5% da superfície do país (97 239 km²) e tem uma população de 195 796 habitantes (2022). [4] [7]

É predominantemente de terra baixa, subindo ligeiramente para noroeste, e coberta de florestas de pinheiros e abetos. É atravessada por três dos maiores rios suecos, vindos da Lapónia e desembocando no Báltico. O Círculo Polar Ártico passa no norte da província, dando-lhe algum carácter ártico, embora o clima seja fundamentalmente temperado continental, devido à Corrente do Golfo.[8]

Ao contrário do resto da Suécia, a identidade regional dos habitantes das províncias históricas da Lapónia, Norrbotten e Västerbotten não está focada nessas províncias mas sim nos condados atuais de Norrbotten e Västerbotten.[9]

Como província histórica, não possui hoje funções administrativas, nem significado político, mas é todavia usada em contextos históricos, culturais, escolares, turísticos e desportivos.[10]

Etimologia e uso[editar | editar código-fonte]

O topônimo Norrbotten deriva do sueco antigo Norra butn, em alusão à "baía a norte do estreito de Kvarken". O termo é composto pelas palavras norr (norte, indicando aqui o lado oeste) e botten (em alusão à Baía de Bótnia).
Na língua cotidiana, ao contrário do resto da Suécia, as palavras Västerbotten e Norrbotten referem-se geralmente aos condados de Västerbotten e Norrbotten, e não às províncias históricas de Västerbotten e Norrbotten.
A região está mencionada em documentos em latim por Norrabutn (1361) e Butnin (1374), tendo adquirido o seu nome oficial Norrbotten quando foi elevada a província em 1801.[5][11][12]
Em textos em português,costuma ser usada a forma original Norrbotten. [13] [14]

Província histórica e Condado atual[editar | editar código-fonte]

A província histórica de Norrbotten forma juntamente com o norte da província histórica da Lapónia (Lappland) o atual condado de Norrbotten. [9]

Geografia[editar | editar código-fonte]

A província forma junto com o norte da província da Lapónia o atual condado de Norrbotten.[15] Está situada no extremo nordeste da Suécia, sendo limitado a leste pela Finlândia e pela baía de Bótnia, a oeste pela Lapónia e a sul por Västerbotten. A fronteira com a Finlândia é delineada pelo rio Torne, um dos quatro grandes rios selvagens sem barragens hidroelétricas da Suécia; os dois lados do rio formam o Vale de Torne, onde um solo fértil permite uma rica agricultura durante o curto verão ártico. Além do Torne, é atravessada pelos rios Pite, Lule (no qual há uma usina) e Cálix, todos representados em seu brasão.[16][17][18][19]

Dado o Círculo Polar Ártico atravessá-la, o sol nunca desaparece no verão por 30 dias, e nunca aparece no inverno, igualmente por 30 dias. Apesar da proximidade do Báltico, tem um clima temperado continental, com verões quentes e invernos frios. Tal como Västerbotten, é constituída por uma faixa costeira de 30-100 quilômetros de terras baixas, e uma zona interior mais elevada e coberta por florestas de pinheiros e abetos. A maior parte da população vive junto aos grandes rios, estando principalmente concentrada na costa da província. Junto a costa estão as cidades de Luleå (44 208 habitantes), Piteå (23 350), Kalix (7 487), Haparanda (6 715) e Gammelstad (5 010), e um pouco para o interior Boden (16 816 habitantes) e Älvsbyn (5 010).[5][15][17][20][21][22]

Economia[editar | editar código-fonte]

A economia está tradicionalmente baseada na produção de papel, ferro e aço. A abundância de floresta oferece matéria-prima para fazer pasta de papel e papel de embalagens em Piteå e componentes de casas de madeira em Älvsbyn. O ferro extraído nas minas da Lapónia é usado para fazer aço em Luleå. Esse aço é transportado para o resto da Suécia ou exportado através do porto de Luleå.[23][24]

Comunicações[editar | editar código-fonte]

A província é atravessada na orla costeira pela estrada europeia E4, desde a Finlândia até Västerbotten, passando pelas cidades de Haparanda, Kalix, Luleå e Piteå. A estrada europeia E10, liga a Lapónia ao Golfo de Bótnia, aderindo à E4 a alguns quilómetros a norte de Luleå. Várias linhas férreas atravessam a província, com destaque para a ligação Luleå-Umeå e Luleå-Narvik (Linha do Minério). Para os transportes aéreos, Norrbotten dispõe de aeroportos em Luleå e Pajala. Os principais portos estão localizados em Luleå e Piteå.[25][26][27]

Património histórico, cultural e turístico[editar | editar código-fonte]

Referências

  1. Correia, Paulo; Ferreira, José Pedro (Outono de 2021). «Finlândia — ficha de país» (PDF). A Folha - Boletim da língua portuguesa nas instituições europeias. ISSN 1830-7809. Consultado em 11 de janeiro de 2022 
  2. Menini 2020, p. 93.
  3. Editores 1998.
  4. a b Ernby 2001, p. 432.
  5. a b c Werkmäster 2018.
  6. Enciclopédia Norstedts 2008, p. 911.
  7. «Folkmängd i landskapen den 31 december 2022» (em sueco). Instituto Nacional de Estatística da Suécia. Consultado em 4 de maio de 2023 
  8. a b Enciclopédia Nacional Sueca.
  9. a b Rydstedt, Bjarne; Georg Andersson, Torsten Bladh, Per Olof Köhler, Karl-Gustaf Thorén, Mona Larsson (1987). «I nordligaste Sverige». Land och liv 1 (em sueco). Estocolmo: Natur och kultur. p. 190. 216 páginas. ISBN 91-27-62563-X 
  10. Sporrong 2018.
  11. Wahlberg 2003, p. 39.
  12. Hellquist 1922, p. 525.
  13. Gotaas,Thor. «Correr». Livros Google. Consultado em 27 de julho de 2018. Em dezembro de 1939, ele foi mandado para Norrbotten, perto da fronteira com a Finlândia, como recruta 
  14. Wallin, Cláudia Varejão. «Sueco ganha direito de usar nome de mulher». Folha de S.Paulo. Consultado em 27 de julho de 2018. Em uma decisão inédita, o tribunal da região de Norrbotten, no norte da Suécia, determinou a anulação da decisão do fisco sueco. 
  15. a b Rydstedt 1987, p. 199-201; 216.
  16. Magnusson 2004, p. 216.
  17. a b Miranda 2007, p. 697.
  18. Rydstedt 1987, p. 216.
  19. Stålnacke 2000, p. 5.
  20. Stålnacke 2000, p. 5; 18.
  21. SMHI 2008.
  22. SCD 2018.
  23. Stålnacke 2000, p. 16.
  24. Enciclopédia Nacional Sueca (b).
  25. Stålnacke 2000, p. 4.
  26. Åberg 1985, p. 164.
  27. Lidman Production AB (texto) e Matton (fotografia) (2011). «Norrbotten». Libers stora junioratlas (em sueco). Estocolmo: Liber. p. 36. 144 páginas. ISBN 9789147809028 
  28. Enciclopédia Nacional Sueca (a).
  29. Swedish Lapland 2014.
  30. Wedsberg 1995, p. 30-31.
  31. Ottosson 2008, p. 226.
  32. Ottosson 2008, p. 227.

Bibliografia[editar | editar código-fonte]

  • Åberg, Ylva (1985). «Norrbotten». Se Sverige med barnen en reseguide för hela familjen (em sueco). Estocolmo: Bonniers juniorförlag. 379 páginas. ISBN 91-48-51041-6 
  • «Kyrkstad». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • «Gammelstad». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • «Norrland». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • Ernby, Birgitta; Martin Gellerstam, Sven-Göran Malmgren, Per Axelsson, Thomas Fehrm (2001). «Norrbotten». Norstedts första svenska ordbok (em sueco). Estocolmo: Norstedts ordbok. 793 páginas. ISBN 91-7227-186-8 
  • Hellquist, Elof (1922). «Norrbotten». Svensk etymologisk ordbok. Lunda: C. W. K. Gleerups förlag 
  • Magnusson, Thomas; Sjögren, Peter A. (2004). «Lund». Vad varje svensk bör veta (em sueco). Estocolmo: Albert Bonniers Förlag e Publisher Produktion AB. 654 páginas. ISBN 91-0-010680-1 
  • Ottosson, Mats; Ottosson, Åsa (2008). «Uppsala». Upplev Sverige. En guide till upplevelser i hela landet (em sueco). Estocolmo: Wahlström Widstrand. 527 páginas. ISBN 9789146215998 
  • Rydstedt, Bjarne; Andersson, Georg; Bladh, Torsten; Köhler, Per Olof; Thorén, Karl-Gustaf; Larsson, Mona (1987). «Norrbotten». Land och liv 1 (em sueco). Estocolmo: Natur och kultur. 216 páginas. ISBN 91-27-62563-X 
  • Sporrong, Ulf (2018). «Landskap». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
  • Stålnacke, Anna Lena (2000). «Korta fakta». Norrbotten (em sueco). Estocolmo: Natur och Kultur. 24 páginas. ISBN 912750753X 
  • Wahlberg, Mats (2003). «Östergötland». Svenskt ortnamnslexikon (Dicionário das localidades suecas) (em sueco). Upsália: Språk- och folkminnesinstitutet e Institutionen för nordiska språk vid Uppsala universitet. ISBN 91-7229-020-X 
  • Wedsberg, Malin (1995). Sveriges landskap (Províncias da Suécia) (em sueco). Estocolmo: Almqvist & Wiksell. ISBN 91-21-14445-1 
  • Werkmäster, Barbro; et. all. (2018). «Norrbotten». Enciclopédia Nacional Sueca (em sueco). Gotemburgo: Universidade de Gotemburgo 
O Commons possui uma categoria com imagens e outros ficheiros sobre Norrbotten