French
DeutschWojcieszów – Wikipedia, wolna encyklopedia
| miasto i gmina | |||
.jpg) Panorama Wojcieszowa | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Prawa miejskie | |||
| Burmistrz | Sławomir Maciejczyk | ||
| Powierzchnia | 32,18 km² | ||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna | +48 75 | ||
| Kod pocztowy | 59-550 | ||
| Tablice rejestracyjne | DZL | ||
Położenie na mapie powiatu złotoryjskiego  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
 50°57′17″N 15°55′23″E/50,954722 15,923056 | |||
| TERC (TERYT) | 0226011 | ||
| SIMC | 0936517 | ||
Urząd miejski ul. Pocztowa 159-550 Wojcieszów | |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Wojcieszów (niem. Kauffung[2]) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie złotoryjskim, położone nad rzeką Kaczawą, w Górach Kaczawskich w Sudetach Zachodnich.
Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 3470 mieszkańców[1] (679. miejsce w kraju).
Lokalny ośrodek usługowo-turystyczny. Zakłady wapiennicze, przemysł drzewny i spożywczy. W Wojcieszowie znajdują się trzy kościoły, dwie stacje kolejowe (zamknięte dla ruchu pasażerskiego), szkoła podstawowa i gimnazjum, dom kultury, biblioteka miejska, ruiny zamku, ruiny szubienicy, 5 pałaców oraz zespół dworski.
Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 328 i nieczynna linia kolejowa Legnica – Złotoryja – Marciszów – Kamienna Góra.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miasto znajduje się w województwie dolnośląskim, w południowej części powiatu złotoryjskiego. Gmina miejska jest położona nad rzeką Kaczawą, w Górach Kaczawskich, w Sudetach Zachodnich.
Sąsiednie gminy: Bolków, Janowice Wielkie, Świerzawa.
Według danych z roku 2023 Wojcieszów ma obszar 32,18km²[1] (169. miejsce w kraju), w tym: użytki rolne 38%, użytki leśne 46%[3].
Miasto stanowi 5,59% powierzchni powiatu.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego imienia Wojciech. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest jako Woycechdorf, czyli wieś Wojciecha[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W jaskiniach góry Połom stwierdzono ślady działalności człowieka paleolitycznego m.in. narzędzia, kości zwierząt (niedźwiedzia jaskiniowego). Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z XIII w. Miejscowość stanowiła własność Piastów śląskich do 1392. Następnie, po upadku ostatniego niezależnego księstwa piastowskiego, przeszła pod koronę czeską. W 1526, miejscowość przeszła pod koronę Habsburgów (Austrii). Na skutek wojen śląskich, w 1742 Wojcieszów włączony został do Królestwa Prus. Po II wojnie światowej, w 1945 Wojcieszów przeszedł pod jurysdykcję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W mieście działały Wojcieszowskie Zakłady Przemysłu Wapienniczego oraz rozlewnia wód stołowych Wojcieszowianka, która czerpała wodę ze zdroju wody mineralnej Miłek[5]. Od 1989 r. Wojcieszów należy do Rzeczypospolitej Polskiej.
W latach 1956–1973 Wojcieszów był osiedlem typu miejskiego. W 1973 uzyskał status miasta.
W latach 1955–1958 zbudowano osiedle mieszkaniowe w rejonie ulic Kochanowskiego i Żeromskiego (Wojcieszów Górny). Autorami projektu byli: Marianna Rostkowska, Stanisław Ryniak i Jan Kalinowski z Wojewódzkiego Biura Projektów we Wrocławiu[6].
2 lipca 2017 odbyło się kolejne (po 1999) referendum lokalne w sprawie przyłączenia Wojcieszowa do powiatu jeleniogórskiego, w którym za taką zmianą opowiedziało się 838 głosujących, przy 43 głosach przeciwnych i 11 nieważnych. Ze względu na zbyt niską frekwencję wyborczą (29,4%) wynik referendum pozostał nieważny (dla uzyskania ważności zabrakło 19 głosów)[7][8][9].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[10]:
- Kościół WNMP, parafialny, pierwotnie wzniesiony w XIII w., przebudowywany w XVI w., XVIII w. i w 1913 r., restaurowany w 1964; gotyckie, renesansowe i barokowe płyty nagrobne w posadzce prezbiterium, otoczony murem, obok plebania z XVIII w. Wewnątrz gotyckie rzeźby m.in. Madonna z ok. 1500, barokowy ołtarz główny. W południowym murze zewnętrznym późnorenesansowe epitafia:
- Kattariny von Seidlitz (zm. 1604) z dwoma rzędami herbów:
- Christoffa von Seidlitz (zm. 21 sierpnia 1609) w pozycji klęczącej, wykonany z czerwonego marmuru z dwoma rzędami herbów:
- górny, od lewej von: Seydlitz, Tschirnhaus, Üchtritz, Zedlitz;
- dolny od lewej von: Liebenthal, Mesenau, Metzrade, Schellendorf[14].
- kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. pomocniczy pw. bł. Piotra Jerzego Frassati, z lat 1742-45, 1754 r., z wieżą z 1912 r. na murach renesansowe epitafia.
- pałac Niemitz, przy ul. Chrobrego 167, z 1816 r., przebudowany w l. 1863-64 r., neogotycki, z ogrodem i zabudowaniami gospodarczymi
- Wojcieszów Dolny
- zespół pałacowy, ul. Bolesława Chrobrego 251:
- Wojcieszów Górny
- zespół pałacowy „Lestgut”, ul. Chrobrego 11 (ul. Miedziana 1):
- pałac, z 1870 r., zabudowania gospodarcze
- park krajobrazowy, z drugiej połowy XIX w.,
- zespół pałacowy, ul. Bolesława Chrobrego 48, z 1596 r., XVII w., przebudowany w 1880 r. i 1930 r., XIX/XX w.:
- pałac
- park
- zespół pałacowy, ul. Targowa 4, z XVIII/XIX w.:
- pałac
- park
inne zabytki:
- zespół dworski, przy ul. Chrobrego 98, z przełomu XIX i XX w., z zabudowaniami gospodarczymi
- ruiny zamku z XIV w., zniszczonego w czasie wojen husyckich
- ruiny szubienicy
- piece do wypalania wapna z XVIII/XIX wieku
- kościół Matki Bożej Królowej Polski z lat 80. XX w.
Budowa geologiczna i bogactwa mineralne[edytuj | edytuj kod]
 | Ten artykuł od 2017-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Wojcieszów położony jest w obrębie metamorfiku kaczawskiego. Wzniesienia wokół niego zbudowane są ze staropaleozoicznych skał metamorficznych facji zieleńcowej. Są to zieleńce i łupki zieleńcowe, fyllity, łupki serycytowe, łupki kwarcowe, wapienie krystaliczne, porfiroidy. Są one silnie zaangażowane tektonicznie – zafałdowane oraz poprzecinane uskokami i żyłami kwarcowymi.
Niektóre z nich były w przeszłości eksploatowane. Zieleńce, łupki i fyllity na lokalne potrzeby, natomiast wapienie krystaliczne na skalę przemysłową. Wapienie wojcieszowskie początkowo eksploatowano jako kamienie budowlane i ozdobne, później jako surowiec dla przemysłu wapienniczego.
Ponadto, od średniowiecza w rejonie Wojcieszowa wydobywano rudy miedzi z różnymi dodatkami, a w latach 40. i 50. XX w. prowadzono poszukiwania rud uranu.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
_-_Grzegorz_Saczy%C5%82o.jpg)
Na obszarze gminy znajduje się rezerwat przyrody Góra Miłek chroniący charakterystyczny dla Sudetów fragment regla dolnego na podłożu wapiennym z występującymi naturalnymi zespołami roślinnymi i bogatą fauną bezkręgowców[16].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według danych z 31 grudnia 2016 r. miasto miało 3742 mieszkańców. Gminę miejską zamieszkiwało 8,4% ludności powiatu[17]. Gęstość zaludnienia wynosi 116,3 osoby na km².
Dane z 31 grudnia 2016 r.[17]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 3742 | 100 | 1904 | 50,88 | 1838 | 49,12 |
Piramida wieku mieszkańców Wojcieszowa w 2014 roku[18]. 
Zagospodarowanie turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- hotel „Agat”
- Dom Gościnny „U Barbary”
- camping z basenem
- Żółty szlak turystyczny na Przełęcz Komarnicką i do Komarna oraz przez Radzimowice do Mysłowa.
- cztery szlaki rowerowe
- dwie ścieżki dydaktyczne.
- Dwór, Pałac dolny w Wojcieszowie. palacdolnywojcieszow.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-27)].
Religia[edytuj | edytuj kod]
- Parafia rzymskokatolicka Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
- Parafia rzymskokatolicka Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
- Parafia starokatolicka Zmartwychwstania Pańskiego
.JPG)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-15] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online.
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 394.
- ↑ Dwadzieścia pięć lat architektury we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku, SARP, Wrocław 1973, s. 16.
- ↑ Przemek Kaczałko: Referendum w Wojcieszowie – zabrakło 19 głosów!
- ↑ Przemek Kaczałko: Wojcieszów do powiatu jeleniogórskiego?
- ↑ Protokół Miejskiej Komisji do spraw Referendum w Wojcieszowie ustalający wynik referendum lokalnego w sprawach istotnych dla wspólnoty lokalnej, zarządzonego na dzień 2 lipca 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2017 r. poz. 3160).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Wojcieszów (Kauffung). [dostęp 2023-09-02]. (pol.).
- ↑ ...Epitafium Kattariny z domu Ratzkin von Getersdorf.. [dostęp 2023-09-02]. (pol.).
- ↑ Epitafium Kattariny z domu Ratzkin von Getersdorf.. [dostęp 2023-09-02]. (pol.).
- ↑ Płyta nagrobna na ścianie kościoła.. [dostęp 2023-09-01]. (pol.).
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 420.
- ↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa dolnośląskiego, RDOŚ stan na 18 czerwca 2013. [dostęp 2014-01-27].
- ↑ a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 30 maja 2017, ISSN 2451-2087.
- ↑ Wojcieszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Miasto Wojcieszów. bip.wojcieszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-11-22)].
- Mapa topograficzna 1913
