French
DeutschWanda Szuman – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Pełne imię i nazwisko | Wanda Jadwiga Józefa Szuman |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 3 kwietnia 1890 |
| Data i miejsce śmierci | 1 grudnia 1994 |
| Zawód, zajęcie | |
| Rodzice | Leon Szuman, Eugenia Szuman (z domu Gumpert) |
| Krewni i powinowaci | Henryk Antoni Szuman(brat), Stefan Szuman(brat) |
| Odznaczenia | |
      | |
Wanda Szuman (ur. 3 kwietnia 1890 w Toruniu[1], zm. 1 grudnia 1994 tamże[2]) – polska działaczka społeczna, pedagog, pionierka pedagogiki specjalnej, Honorowa Obywatelka Miasta Torunia.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była córką lekarza i działacza społecznego Leona i Eugenii z Gumpertów[1] (zm. 1895)[3], siostrą m.in. Stefana, wieloletniego profesora pedagogicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego[2] oraz Henrykiem, księdzem, rozstrzelanym przez Niemców w Fordonie 2 października 1939 roku[4]. Uczyła się w szkołach średnich w Toruniu, Krakowie i Lwowie[1]. W 1911 roku ukończyła seminarium nauczycielskie[1]. Przed I wojną światową zaangażowała się w pracę pedagogiczną[1]. Uczestniczyła m.in. w tajnym nauczaniu na Pomorzu[5]. Od 1916 roku działała w Komitecie Niesienia Pomocy Ofiarom Wojny w Królestwie Polskim[6].
W okresie międzywojennym zajmowała się działalnością naukową[5]. W latach 1921–1923 studiowała w Państwowym Instytucie Pedagogicznym w Warszawie[7]. W latach 1933–1936 była konsultantką Wojewódzkiego Komitetu Opieki nad Dzieckiem w Poznaniu. W tym samym czasie do 1939 roku kierowała Katolickim Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli w Poznaniu[7].
W czasie II wojny światowej ponownie uczestniczyła w tajnym nauczaniu, działała jednocześnie w Polskim Komitecie Opiekuńczym, zajmując się pomocą dla rodzin więźniów oraz dla osób wysiedlonych po powstaniu warszawskim[8]. Po wojnie kontynuowała pracę pedagogiczną w Toruniu, w Liceum dla Wychowawczyń Przedszkoli (do 1949 roku) oraz w Pogotowiu Opiekuńczym (w latach 1949–1952)[7]. Na emeryturę przeszła w 1952, nie porzucając jednak pracy naukowej[7]. Badała mowę dzieci w żłobkach i w rodzinach zastępczych, zdolności do rysunku dzieci niewidomych[7].
W 1960 roku utworzyła w Toruniu Oddział do Walki z Kalectwem[2].
W lutym 1992 Rada Miasta Torunia nadała jej tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Torunia”[2].
Mieszkała przy ul. Szumana 2. Zmarła 1 grudnia 1994 roku. Została pochowana na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu[2].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[9]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)[10]
- Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1937)[11]
- Medal Papieski Pro Ecclesia et Pontifice (1986)[12]
- Order Uśmiechu (20 czerwca 1986)[10]
- Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża (1969)[10]
- Medal Polskiego Czerwonego Krzyża (1979)[12]
- Odznaka „Za Zasługi dla Województwa Toruńskiego” (1985)[12]
- Odznaka „Zasłużony dla Torunia” (1983)[13]
- Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego „Za Tajne Nauczanie” (1985)[12]
- Złota Odznaka Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem (1971)[10]
- Odznaka Honorowa Polskiego Związku Niewidomych (1966)[10]
- Odznaka „Zasłużony dla Polskiego Towarzystwa Psychologicznego” (1980)[12]
- Srebrny Medal 100-lecia Towarzystwa Naukowego w Toruniu (1975)[12]
- Medal Prezydenta Torunia 750-lecia Miasta Torunia (1983)[12]
- Medal Towarzystwa Miłośników Torunia z okazji 750-lecia Miasta Torunia (1983)[12]
- Medal Złote Astrolabium – Nr 1 (27 lutego 1980)[10][14]
- Odznaka „Bóg zapłać” nadana przez miesięcznik „Powściągliwość i Praca” (3 kwietnia 1988)[10]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Imię Wandy Szuman nosi kilka toruńskich placówek pedagogicznych - Szkoła Podstawowa nr 16[15], Przedszkole Miejskie nr 1 (od 2000 roku)[16], VII Liceum Ogólnokształcące[17], a także organizacje społeczne (Katolickie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Diecezji Toruńskiej oraz Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Dzieci Niewidomych i Słabowidzących)[10]. 1 grudnia 2000 roku w dawnym domu Rodziny Szumanów przy ul. Szumana 2 w Toruniu odsłonięto tablicę pamiątkową[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Zakrzewski 1998 ↓, s. 234.
- ↑ a b c d e Zakrzewski 1998 ↓, s. 236.
- ↑ Leśniewska 2009 ↓, s. 20.
- ↑ Leśniewska 2009 ↓, s. 20–21.
- ↑ a b Łoza 1939 ↓, s. 306.
- ↑ Leśniewska 2009 ↓, s. 21.
- ↑ a b c d e Zakrzewski 1998 ↓, s. 235.
- ↑ Leśniewska 2009 ↓, s. 23.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 30.
- ↑ a b c d e f g h i Wanda Szuman – pedagog specjalny. Szkice do portretu. pedagogika.umk.pl. [dostęp 2024-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-10)].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 117, poz. 177 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ a b c d e f g h Leśniewska 2009 ↓, s. 25.
- ↑ Golon 2002 ↓, s. 180.
- ↑ Golon 2002 ↓, s. 178.
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 16 im. Wandy Szuman w Toruniu. sp16torun.edupage.org. [dostęp 2024-03-12].
- ↑ O przedszkolu. pm1torun.blizej.info. [dostęp 2024-03-12].
- ↑ Nasza patronka. 7lo.torun.pl. [dostęp 2024-03-12].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mirosław Golon. Honorowe Obywatelstwo Miasta Torunia i inne ważne wyróżnienia nadawane przez władze miasta w latach 1945-1989. „Rocznik Toruński”. 29, 2002.
- Elżbieta Leśniewska: Życie Wandy Szuman. W: Beata Borowska-Beszta (red.): Wanda Szuman - pedagog i andragog specjalny- szkice do portretu. Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB, 2009. ISBN 978-83-7204-785-4.
- Szuman Wanda Jadwiga Józefa. W: Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? : uzupełnienia i sprostowania.. Warszawa: 1939. [dostęp 2024-03-12].
- Tadeusz Zakrzewski: Szuman Wanda. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. T. 1. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 1998.