French
DeutschWładysław Eugeniusz Heller – Wikipedia, wolna encyklopedia
 zdjęcie z 1933 | |
 pułkownik dyplomowany pilot | |
| Data i miejsce urodzenia | 27 czerwca 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 18 października 1943 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 4 pułk lotniczy |
| Stanowiska | dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
        | |
.png){kind=small}
.svg){kind=small}
Władysław Eugeniusz Heller (ur. 27 czerwca 1895 w Stanisławowie, zm. 18 października 1943 w Ballycastle) – pułkownik dyplomowany obserwator Wojska Polskiego oraz Polskich Sił Powietrznych we Francji i Wielkiej Brytanii.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Władysław Eugeniusz Heller ukończył siedmioklasową c. k. Wyższą Szkołę Realną w Stanisławowie i w 1912 uzyskał maturę, a na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Lwowskiej zaliczył cztery semestry[1]. W latach 1912–1914 działał w Drużynach Strzeleckich we Lwowie. Podczas I wojny światowej od 1 sierpnia 1914 do 26 października 1918 służył w armii austriackiej. Walczył na frontach: rosyjskim, rumuńskim i włoskim na stanowisku komendanta plutonu i baterii w Pułku Armat Polowych Nr 2 (od 1916 – Pułk Haubic Polowych Nr 5, od 1918 – Pułk Artylerii Polowej Nr 105)[1][2][3][4].
Od 30 października 1918 służył w Wojsku Polskim. Będąc na stanowisku dowódcy baterii brał udział w obronie Przemyśla oraz jako oficer wywiadowczy 1 pułku artylerii polowej w obronie Lwowa. Od 1 maja do 7 czerwca 1919 był słuchaczem II Kursu adiutantów w Warszawie, a od 16 czerwca do 30 listopada 1919 słuchaczem I Kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Pełnił obowiązki szefa wydziału w V oddziale Naczelnego Dowództwa od grudnia 1919 do sierpnia 1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej, a następnie w dowództwie 7 Brygady Rezerwowej był oficerem ds. operacyjnych. 9 września 1920 został zatwierdzony w stopniu kapitana artylerii z dniem 1 kwietnia 1920, w „grupie byłej armii austro-węgierskiej”. 1 czerwca 1921, w stopniu kapitana przydzielonego do Sztabu Generalnego, pełnił służbę w Dowództwie 2 Armii, pozostając na ewidencji 2 pułku artylerii polowej[5]. Kierownik referatu Organizacyjno-Mobilizacyjnego w IV Departamencie Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1921–1922. W latach 1922–1923 był słuchaczem II Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Od 1 marca[6] do 19 października 1924 ukończył Szkołę Pilotów w Bydgoszczy[1].
19 października 1924 został przeniesiony z 1 do 4 pułku lotniczego w Toruniu na stanowisko dowódcy I Dywizjonu Wywiadowczego[7]. Z dniem 19 października 1925 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na stanowisko asystenta[8]. Od 20 stycznia 1930 zastępca dowódcy 6 pułku lotniczego we Lwowie[9]. 28 stycznia 1931 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 4 pułku lotniczego w Toruniu[10]. 21 kwietnia 1934 roku został II zastępcą szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[11], a w listopadzie 1935 objął dowództwo 1 pułku lotniczego w Warszawie. Od sierpnia 1938 do sierpnia 1939 dowódca 1 Grupy Lotniczej w Warszawie[12][13].
W czasie kampanii wrześniowej dowodził Brygadą Bombową[12]. Po kampanii przedostał się przez Rumunię do Francji, gdzie w polskich formacjach we Francji otrzymał przydział do sztabu lotnictwa. Po przedostaniu się do Anglii wstąpił do RAF i otrzymał numer służbowy P-0989[14]. Ukończył w 3 SGA (Raf Squires Gate Anson) kurs strzelców pokładowych. Zginął podczas lotu ćwiczebnego w dniu 18 października 1943[12]. Pochowany w Ballycastle, Drumandley w Irlandii Północnej[12].
Pułkownik Heller był żonaty z Jadwigą, która zmarła 31 maja 1933 w Otwocku, w wieku 25 lat „po długich i ciężkich cierpieniach”[15]. W roku 1934 dokładnie w imieniny Krystyny 24 lipca Władysław Heller wziął ślub z Krystyną Libiszowską ur. 10 grudnia 1912 roku w rodzinie zubożałej szlachty Libiszów herbu Wieniawa. Pani Krystyna, mająca duże zacięcie pisarskie, wydała pamiętniki pt. „Moje złote lata. 1913-1939.” w ramach konkursu miesięcznika „Twój Styl”, w których m.in. dokładnie przybliża sylwetkę męża i środowisko polskiego lotnictwa w przededniu II w. św.[16]
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- chorąży – 1915
- podporucznik – ze starszeństwem z 1 stycznia 1916 w korpusie oficerów rezerwy artylerii polowej i górskiej[17][18][19]
- porucznik – 1918
- kapitan – 1920
- major – 1924
- podpułkownik – 1931
- pułkownik – ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 3. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki (od 1937 korpus oficerów lotnictwa, grupa liniowa)[20][21]
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)[22]
- Medal Lotniczy (dwukrotnie)[23]
- Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)[24][21]
- Medal Niepodległości (24 października 1931)[25]
- Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria, 11 listopada 1937)[26]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej Signum Laudis z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)[4]
- Srebrny Medal Waleczności 2 klasy (Austro-Węgry)[4]
- Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)[4]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Strzałkowski 1990 ↓, s. 771.
- ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 692.
- ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 963.
- ↑ a b c d Ranglisten 1918 ↓, s. 1191.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 280.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 12 lutego 1924 roku, s. 62.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 111 z 19 października 1924 roku, s. 619.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 110 z 23 października 1925 roku, s. 591.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 387.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 17.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 165.
- ↑ a b c d Strzałkowski 1990 ↓, s. 772.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 546.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 221.
- ↑ Nekrolog. „Polska Zbrojna”. 153, s. 2, 1933-06-03. Warszawa..
- ↑ K. Libiszowska-Dobrska, Moje złote lata. 1913-1939, Wydawnictwo Twój Styl, Warszawa 1997
- ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 683.
- ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 869.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 1081.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 337.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 205.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Lista Krzystka ↓.
- ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 251, poz. 335 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 11 listopada 1937 roku, s. 38.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1916. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1917. (niem.).
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Władysław Eugeniusz Heller. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2020-04-22].