French
DeutschViola (instrument) – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Klasyfikacja naukowa | |
| 321.322-71 | |
| Klasyfikacja popularna | |
| instrument smyczkowy | |
| Podobne instrumenty | |
.jpg)
Viola (też wiola) – rodzina dawnych instrumentów muzycznych z grupy chordofonów smyczkowych, popularnych w renesansie i baroku.
Viole były znane w Europie już w późnym średniowieczu, jednak nie miały wtedy jeszcze jednolitej budowy ani stroju. Dopiero na przełomie XV i XVI wieku ukształtowały się ich typowe formy, dające początek trzem rodzinom instrumentów: lirom da braccio, violom da braccio i violom da gamba[2][3].
Instrumenty te były używane do gry solowej i zespołowej. Różniły się budową, wielkością pudła rezonansowego, liczbą strun, strojem oraz sposobem trzymania – da braccio (z wł. ramię) trzymano na ramieniu, da gamba (z wł. noga) na kolanach lub między nimi[2][3].
Viole da gamba wcześniej niż viole da braccio uformowały odrębną klasę instrumentów. Jednak ich rozwój został zarzucony i jedynie kontrabasowa viola da gamba stała się prototypem dzisiejszego kontrabasu[2][4], pozostałe są dziś określane jako wiole lub gamby i wykorzystywane głównie w muzyce dawnej[5]. Natomiast odmiany violi da braccio dały podstawę współczesnemu instrumentarium smyczkowemu – skrzypcom, altówkom i wiolonczelom[2][4][5].
| viole da gamba | viole da braccio |
|---|---|
| płyta spodnia plaska | płyta spodnia wypukła |
| płyta spodnia w górnej części nachylona ku szyjce (tzw. daszek) | płyta spodnia bez nachylenia |
| boczki wysokie | boczki niskie |
| górne boczki spadziste w stosunku do szyjki | górne boczki prostopadle w stosunku do szyjki |
| krawędzie płyt nie wystające poza boczki | krawędzie płyt wystające poza boczki |
| wewnątrz instrumentu poprzeczki wzmacniające | wewnątrz instrumentu podłużna belka basowa |
| otwory rezonansowe w kształcie litery „C” lub płomieniste | otwory w kształcie stylizowanej litery „f” (tzw. efy) |
| szeroka szyjka | wąska szyjka |
| progi jelitowe zawiązywane wokół szyjki i podstrunnicy | szyjka bez progów |
| sześć lub siedem cienkich strun | cztery grube struny |
| brzmienie nikłe i płaskie | brzmienie pełne i soczyste |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Janina Kochanowska, Organy katedry w Kamieniu Pomorskim, Mikołaj Szczęsny, Grzegorz Wejman, Szczecin: Zamek Książąt Pomorskich, 1996, ISBN 83-906184-3-5.
- ↑ a b c d Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Warszawa: PWN, 1995, s. 934-935, ISBN 83-01-11390-1.
- ↑ a b viol, [w:] Gordon Campbell, The Oxford Dictionary of the Renaissance, Oxford University Press, 2006, ISBN 978-0-19-172779-5, via Oxford Reference [dostęp 2020-11-24] (ang.).
- ↑ a b Mieczysław Drobner, Instrumentoznawstwo i akustyka, Kraków: PWM, 1986, s. 44-46, ISBN 83-224-0259-7 (pol.).
- ↑ a b c Curt Sachs, Historia instrumentów muzycznych, Kraków: PWM, 1989, s. 324-328, ISBN 83-224-0324-0 (pol.).
- ↑ Ulrich Michels, Atlas muzyki, t. I, Warszawa: Pruszyński i S-ka, 2002, s. 38-39, ISBN 83-7255-085-9 (pol.).