Ufficio Primo – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ufficio Primo
Biurowiec Prezydium Rządu
Symbol zabytku nr rej. A-1290 z 19.03.2015
Ilustracja
Widok na budynek od strony południowo-wschodniej z powietrza, wzdłuż ulicy Wspólnej. Widoczne świetliki na dachu
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Wspólna 62

Typ budynku

biurowiec

Styl architektoniczny

modernistyczny historyzm

Architekt

Marek Leykam

Kondygnacje

6

Powierzchnia użytkowa

ok. 6 tys. m²

Ukończenie budowy

1952

Ważniejsze przebudowy

2012

Właściciel

Euro Invest sp. z o.o.

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ufficio Primo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ufficio Primo”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ufficio Primo”
Ziemia52°13′36″N 21°00′33″E/52,226667 21,009167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Ufficio Primo, dawniej Biurowiec Prezydium Rządu[1][2][3] – zabytkowy budynek biurowy znajdujący się przy ulicy Wspólnej 62 w Warszawie. Reprezentuje modernistyczny historyzm, nawiązuje do włoskiego renesansu.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Budynek zaprojektował Marek Leykam[1], za konstrukcję odpowiadał J. Dowgiałło[4]. Projekt zaprezentowano na wystawie w Zachęcie w 1950 roku[5]. Budynek miał stanowić część planowanej dzielnicy ministerstw[6] jako „pałac władzy”[7]. Widokowo miał się łączyć z byłym Dworcem Głównym (potem: Warszawa Śródmieście)[7].

Biurowiec został wybudowany ok. 1952 roku[8], z przeznaczeniem na siedzibę Prezydium Rządu Bolesława Bieruta[6][9]. Pełnił jednak tę funkcję tylko przez kilka posiedzeń, do 1953 roku[10]. Potem mieściły się tam biura projektowe przemysłu samochodowego, obronnego[10] i siedziby zjednoczeń, m.in. Zjednoczenia Przemysłu Budowy Urządzeń Chemicznych „Chemak”[11][12].

Od 1990 roku budynek znajdował się we władaniu FSO[1], a następnie spółki Euro Invest sp. z o.o. z grupy Kulczyk Holding[13].

W latach 1993–2008 w podziemiach budynku mieścił się klub muzyczny „Ground Zero”[14][15], w którym koncertowały m.in. U2, Eiffel 65[16] oraz Bob Geldof[14]. Wcześniej w tym miejscu działało kino „Barbara”, założone po 1956 roku[9][16][17].

Budynek znalazł się na opracowanej w 2003 roku przez Stowarzyszenie Architektów Polskich liście dóbr kultury współczesnej Warszawy z lat 1945–1989 ze względu na wszystkie analizowane wówczas kryteria[18]. Od lipca 2012 roku znajduje się w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy (ID: SRO10857)[19], a w 2015 roku został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego (nr rejestru A-1290 z 19 marca 2015 roku)[3].

W latach 2010–2012 przeprowadzono generalny remont budynku, którego celem było doprowadzenie go do standardu A+[9]. Po remoncie, który objął m.in. restaurację krużganków, kolumn i dębowych drzwi, powierzchnia najmu łącznie z salą konferencyjną wynosi ponad 6000 m²[20]. Za projekt rewitalizacji odpowiadały zespoły architektów: O&O (W. Olko, A. Nurczewski, Ł. Engel, Ł. Kwietniewski, G. Bajorek) i Pracownia B’ART (B. Biełyszew, A. Skopiński, A. Chrulski, M. Szydłowska)[21]. Koszt przebudowy wyniósł ponad 15 milionów euro[16][22]. Ufficio Primo otrzymał III nagrodę w I edycji (za lata 2001–2014) Nagrody Architektonicznej Prezydenta m.st. Warszawy w kategorii „architektura zrewitalizowana”[21]. Nowa nazwa handlowa biurowca nawiązuje do florenckiej Galerii Uffizi[9][16].

W 2015 roku przed wejściami do budynku ustawiono cztery rzeźby autorstwa Barbary Falender o wspólnym tytule „Strażnicy” przedstawiające Tyche, Hermesa, Fortunę i Merkurego[23]. W tym samym roku do Ufficio Primo swoją siedzibę przeniosło notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych przedsiębiorstwo Ciech S.A.[24]

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Budynek ma 6 kondygnacji nadziemnych i dwie podziemne[6]. Zbudowany na planie kwadratu[6], ma kształt zbliżony do sześcianu[1]. Elewacja z każdej strony wygląda niemal identycznie[25]. Wewnątrz znajduje się przestronna rotunda o wysokości całego budynku, z galeriami z kolumnami biegnącymi dookoła[1]. Na ostatnich dwóch piętrach kolumny mają podwójną wysokość[25]. Rotundę wieńczy płaska, betonowa kopuła z okrągłymi świetlikami[1]. W podziemiach zaplanowano salę konferencyjną na 400 miejsc z półokrągłym sklepieniem z koncentrycznymi, żelbetowymi żebrami zbiegającymi się przy walcowatym żyrandolu[6]. Wnętrze podziemnej sali konferencyjnej zbliżone jest wyglądem do wnętrza Hali Ludowej we Wrocławiu[6]. Pomieszczenia biurowe mają wysokość przekraczającą 3,5 m[26]. Okna są wąskie i zestawione w pary[6]. Zdobi je boniowanie, zwłaszcza w części cokołowej[25]. Narożniki budynku zajmują okrągłe klatki schodowe z duszą[25]. Zwieńczenie budynku stanowi klasyczny gzyms[25]. Główne wejście zaplanowano od strony ul. Jana Pankiewicza[7].

W podziemiach zaprojektowano schron przeciwatomowy[16][9][25]. Do budowy budynku, według niektórych źródeł, rzekomo użyto materiałów pozyskanych ze zburzonych poniemieckich obiektów na Dolnym Śląsku, a świetliki pochodzić miały z bunkra Adolfa Hitlera[16][27][22].

Styl architektoniczny budynku stanowi syntezę zapożyczeń z różnych epok[2]. Był elementem poszukiwań kompromisu między realizmem socjalistycznym a architekturą narodową, z zapożyczeniami treści zachodnioeuropejskich[8]. Monumentalna bryła biurowca inspirowana była florenckimi pałacami miejskimi okresu quattrocenta z XV w.[1] Kolumnada nawiązuje natomiast do romańskich kolumn z krypty św. Leonarda w katedrze wawelskiej[1]. Galeriowe krużganki mogą być inspirowane krużgankami zamku na Wawelu[6]. Styl budynku, unikalny w czasach socrealizmu, określić można jako modernistyczny historyzm[8].

Architektura budynku była poddawana przez współczesnych krytyce, biurowiec uznawano za „odchylenie kosmopolityczne”[8]. W XXI w. formę budynku uznano za „niezwykłą”[2], a wręcz jako dzieło „wybitne i niepowtarzalne”[6] oraz „wieloznaczne historycznie i kulturowo”[7]. Architektura budynku może być próbą podważenia i wykpienia estetyki socrealizmu, która chciała nawiązywać do przeszłości, jednak bez konkretnie umiejscowionych w czasie odwołań[25]. W tym przypadku skończyło się to nawiązaniem do estetyki związanej z Zachodem i bankowością[25], co można uznać za „obnażenie megalomaństwa zleceniodawcy”[7]. W 2012 roku biurowiec został wpisany do gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy (ID: SRO10857), a w 2015 roku budynek uznano za zabytek podlegający ochronie (nr rej. A-1290 z 19.03.2015)[3].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Wizualizacja projektu budynku opublikowana na łamach „Stolicy” w 1951 roku
    Wizualizacja projektu budynku opublikowana na łamach „Stolicy” w 1951 roku
  • Wewnętrzne okrągłe patio z charakterystyczną kolumnadą
    Wewnętrzne okrągłe patio z charakterystyczną kolumnadą
  • Rzeźby przy wejściu do budynku od strony północnej, umieszczone tam w 2015 roku
    Rzeźby przy wejściu do budynku od strony północnej, umieszczone tam w 2015 roku

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1965−1989. Warszawa: „Arkada” Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 62. ISBN 83-908950-7-2.
  2. ↑ a b c Anna Cymer, Architektura w Polsce 1945–1989, wyd. II poprawione, Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, 2019, s. 50, ISBN 978-83-949185-9-0.
  3. ↑ a b c Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) – stan na 30 września 2022 roku – woj. mazowieckie (Warszawa) – plik PDF, Narodowy Instytut Dziedzictwa, s. 59.
  4. ↑ Jeremi Strachocki, O architekturze dziesięciolecia – na nowo, „Architektura” (111 (1/1957)), Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1957, s. 16, ISSN 0003-8814.
  5. ↑ Pokaz architektury monumentalnej w Zachęcie, „Stolica” (3 (218)), Warszawa, 16 lutego 1951, s. 6, ISSN 0039-1689.
  6. ↑ a b c d e f g h i Jarosław Zieliński, Realizm socjalistyczny w Warszawie. Urbanistyka i architektura (1949–1956), Warszawa: Fundacja Hereditas, 2009, s. 173–176, ISBN 978-83-927791-3-1.
  7. ↑ a b c d e Maria Sołtys, Marek Kuciński, Archimapa. Dziedzictwo Architektury Warszawy lat 1939–1945, Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, Instytut Stefana Starzyńskiego, 2014, ISBN 978-83-60142-93-6.
  8. ↑ a b c d Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: „Arkada” Pracownia Historii Sztuki, 1998, s. 107. ISBN 83-908950-0-5.
  9. ↑ a b c d e Ufficio Primo Warszawa Wspólna 62 [online], urbanity.pl [dostęp 2022-07-16].
  10. ↑ a b Michał Wojtczuk, Siedziba Bieruta zamieniła się w luksusowy biurowiec [online], 5 stycznia 2012 [dostęp 2022-07-17].
  11. ↑ Zjednoczenie Przemysłu Budowy Urządzeń Chemicznych „Chemak” [online], 2022 [dostęp 2022-08-04].
  12. ↑ Ustalenie listy branż (grup wyrobów) objętych koordynacją gospodarczą [online], 2022 [dostęp 2022-08-04].
  13. ↑ Ufficio Primo. Kontakt. [dostęp 2022-07-16].
  14. ↑ a b Matys, Ground Zero-Warszawa [online], 24 marca 2008 [dostęp 2021-07-17].
  15. ↑ Poznań), Ostatnia impreza w Ground Zero Warszawa [online], 18 sierpnia 2008 [dostęp 2022-07-17].
  16. ↑ a b c d e f Piotr Wróblewski, Ufficio Primo. Siedziba rządu, schron atomowy Bieruta, a potem klub w którym grało U2. Dziś ekskluzywne biura podniesione z ruiny [online], 1 kwietnia 2019 [dostęp 2022-07-17].
  17. ↑ Jerzy S. Majewski, Historia warszawskich kin, Dorota Boruszkowska (red.), wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 241, ISBN 978-83-268-2722-8.
  18. ↑ Lista obiektów architektury XX w. z lat 1945–1989 – Stowarzyszenie SARP. [dostęp 2022-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-22)].
  19. ↑ Aktualny wykaz zabytków ujętych w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy [online], 3 lutego 2022 [dostęp 2022-07-16].
  20. ↑ Ufficio Primo. Budynek. [dostęp 2022-07-16].
  21. ↑ a b Ufficio Primo Konkurs – nagroda architektoniczna [online] [dostęp 2022-07-16].
  22. ↑ a b Karol Kobos, Włoski renesans z PRL w centrum Warszawy [online], 18 marca 2011 [dostęp 2022-07-17].
  23. ↑ Culture.pl, Barbara Falender [online] [dostęp 2022-07-17].
  24. ↑ CIECH S.A. zmienia swoją siedzibę [online], 19 października 2015 [dostęp 2022-07-17].
  25. ↑ a b c d e f g h Grzegorz Piątek, Jarosław Trybuś, Archimapa 1949–1956. Warszawa/Warsaw. Socrealizm, Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, Instytut Stefana Starzyńskiego, 2012, ISBN 978-83-60142-49-3.
  26. ↑ Ufficio Primo. Możliwość wynajmu. [dostęp 2022-07-16].
  27. ↑ Ufficio Primo – między historią a nowoczesnością [online], 21 lutego 2011 [dostęp 2022-07-17].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ufficio_Primo&oldid=72019630”