Turnej – Wikipedia, wolna encyklopedia WikiZero

System	Oddział	Piętro	Wiek (mln lat)
Perm	Cisural	Assel	młodsze
Karbon	Pensylwan	Gżel	299,0–303,9
		Kasimow	303,9–306,5
		Moskow	306,5–311,7
		Baszkir	311,7–318,1
	Missisip	Serpuchow	318,1–328,3
		Wizen	328,3–345,3
		Turnej	345,3–359,2
Dewon	Górny	Famen	starsze
Podział według IUGS, lipiec 2009

Turnej (ang. Tournaisian)

w sensie geochronologicznym – pierwszy wiek missisipu (starszy karbon), trwający około 14 milionów lat (od 359,2 ± 2,5 do 345,3 ± 2,1 mln lat temu). Turnej jest młodszy od famenu (dewon), a starszy od wizenu.

w sensie chronostratygraficznym – najniższe piętro mississipu, leżące powyżej famenu, a poniżej wizenu. Nazwa pochodzi od miasta Tournai (zachodnia Belgia). Stratotyp dolnej granicy turneju i zarazem międzynarodowy stratotyp granicy dewon/karbon znajduje się na wzgórzu La Serre (około 10 km na W od miejscowości Paulhan, region Montagne Noire, południowa Francja). Granica oparta jest na pierwszym pojawieniu się konodonta Siphonodella sulcata (Huddle, 1934).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

International Commission on Stratigraphy (ang.)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

tabela stratygraficzna

Geologiczna historia Ziemi

Prekambr (nieformalny; 4,567 mld lat temu – 538,8 mln lat temu)

W lewych kolumnach znajdują się eony; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są ery; zwykłym tekstem zaznaczone są okresy
Hadeik (4,567 – 4,0 mld lat temu)
Archaik (4,0 – 2,5 mld lat temu)	Eoarchaik (4 – 3,6 mld lat temu) Paleoarchaik (3,6 – 3,2 mld lat temu) Mezoarchaik (3,2 – 2,8 mld lat temu) Neoarchaik (2,8 – 2,5 mld lat temu)
Proterozoik (2,5 mld lat temu – 538,8 mln lat temu)	Paleoproterozoik (2,5 – 1,6 mld lat temu) Sider (2,5 – 2,3 mld lat temu) Riak (2,3 – 2,05 mld lat temu) Orosir (2,05 – 1,8 mld lat temu) Stater (1,8 – 1,6 mld lat temu) Mezoproterozoik (1,6 – 1 mld lat temu) Kalim (1,6 – 1,4 mld lat temu) Ektas (1,4 – 1,2 mld lat temu) Sten (1,2 – 1 mld lat temu) Neoproterozoik (1 mld lat temu – 542 mln lat temu) Ton (1 mld lat temu – 720 mln lat temu) Kriogen (720 – 635 mln lat temu) Ediakar (635 – 538,8 mln lat temu)

Fanerozoik (538,8 mln lat temu – dziś)

Poziomo zaznaczono ery; W lewych kolumnach znajdują się okresy; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są epoki; zwykłym tekstem zaznaczone są wieki

Paleozoik (538,8 – 251,9 mln lat temu)

Kambr (538,8 – 485,4 mln lat temu)	Terenew (538,8 – 521 mln lat temu) Fortun (538,8 – 529 mln lat temu) wiek 2 (529 – 521 mln lat temu) Epoka 2 (521 – 509 mln lat temu) wiek 3 (521 – 514 mln lat temu) wiek 4 (514 – 509 mln lat temu) Miaoling (509 – 497 mln lat temu) Wuliuan (509 – 504,5 mln lat temu) Drum (504,5 – 500,5 mln lat temu) Gużang (500,5 – 497 mln lat temu) Furong (497 – 485,4 mln lat temu) Paib (497 – 494 mln lat temu) Dziangszan (494 – 489,5 mln lat temu) wiek 10 (489,5 – 485,4 mln lat temu)
Ordowik (485,4 – 443,8 mln lat temu)	Wczesny ordowik (485,4 – 470,0 mln lat temu) Tremadok (485,4 – 477,7 mln lat temu) Flo (477,7 – 470,0 mln lat temu) Ordowik środkowy (470,0 – 458,4 mln lat temu) Daping (470,0 – 467,3 mln lat temu) Darriwil (467,3 – 458,4 mln lat temu) Ordowik późny (458,4 – 443,8 mln lat temu) Sandb (458,4 – 453,0 mln lat temu) Kat (453,0 – 445,2 mln lat temu) Hirnant (445,2 – 443,8 mln lat temu)
Sylur (443,8 – 419,2 mln lat temu)	Landower (443,8 – 433,4 mln lat temu) Ruddan (443,8 – 440,8 mln lat temu) Aeron (440,8 – 438,5 mln lat temu) Telicz (438,5 – 433,4 mln lat temu) Wenlok (433,4 – 427,4 mln lat temu) Szejnwud (433,4 – 430,5 mln lat temu) Homer (430,5 – 427,4 mln lat temu) Ludlow (427,4 – 423,0 mln lat temu) Gorst (427,4 – 425,6 mln lat temu) Ludford (425,6 – 423,0 mln lat temu) Przydol (423,0 – 419,2 mln lat temu)
Dewon (419,2 – 358,9 mln lat temu)	Wczesny dewon (419,2 – 393,3 mln lat temu) Lochkow (419,2 – 410,8 mln lat temu) Prag (410,8 – 407,6 mln lat temu) Ems (407,6 – 393,3 mln lat temu) Dewon środkowy (393,3 – 382,7 mln lat temu) Eifel (393,3 – 387,7 mln lat temu) Żywet (387,7 – 382,7 mln lat temu) Dewon późny (382,7 – 358,9 mln lat temu) Fran (382,7 – 372,2 mln lat temu) Famen (372,2 – 358,9 mln lat temu)
Karbon (358,9 – 298,9 mln lat temu)	Missisip (358,9 – 323,2 mln lat temu) Wczesny missisip/Turnej (358,9 – 346,7 mln lat temu) Środkowy missisip/Wizen (346,7 – 330,9 mln lat temu) Późny missisip/Serpuchow (330,9 – 323,2 mln lat temu) Pensylwan (323,2 – 298,9 mln lat temu) Wczesny pensylwan/Baszkir (323,2 – 315,2 mln lat temu) Środkowy pensylwan/Moskow (315,2 – 307,0 mln lat temu) Późny pensylwan (307,0 – 298,9 mln lat temu): Kasimow (307,0 – 303,7 mln lat temu) Gżel (303,7 – 298,9 mln lat temu)
Perm (298,9 – 251,9 mln lat temu)	Cisural (298,9 – 273,0 mln lat temu) Assel (298,9 – 293,5 mln lat temu) Sakmar (293,5 – 290,1 mln lat temu) Artinsk (290,1 – 283,5 mln lat temu) Kungur (283,5 – 273,0 mln lat temu) Gwadalup (273,0 – 259,5 mln lat temu) Road (273,0 – 266,9 mln lat temu) Word (266,9 – 264,3 mln lat temu) Kapitan (264,3 – 259,5 mln lat temu) Loping (259,5 – 251,9 mln lat temu) Wucziaping (259,5 – 254,1 mln lat temu) Czangsing (254,1 – 251,9 mln lat temu)

Mezozoik (251,9 – 66,0 mln lat temu)

Trias (251,9 – 201,3 mln lat temu)	Wczesny trias (251,9 – 247,2 mln lat temu) Ind (251,9 – 251,2 mln lat temu) Olenek (251,2 – 247,2 mln lat temu) Środkowy trias (247,2 – 235 mln lat temu) Anizyk (247,2 – 242 mln lat temu) Ladyn (242 – 237 mln lat temu) Późny trias (237 – 201,3 mln lat temu) Karnik (237 – 227 mln lat temu) Noryk (227 – 208,5 mln lat temu) Retyk (208,5 – 201,4 mln lat temu)
Jura (201,4 – 145,0 mln lat temu)	Jura wczesna (201,4 – 174,7 mln lat temu) Hettang (201,4 – 199,5 mln lat temu) Synemur (199,5 – 192,9 mln lat temu) Pliensbach (192,9 – 184,2 mln lat temu) Toark (184,2 – 174,7 mln lat temu) Jura środkowa (174,7 – 161,5 mln lat temu) Aalen (174,7 – 170,9 mln lat temu) Bajos (170,9 – 168,2 mln lat temu) Baton (168,2 – 165,3 mln lat temu) Kelowej (165,3 – 161,5 mln lat temu) Jura późna (161,5 – 145,0 mln lat temu) Oksford (161,5 – 154,8 mln lat temu) Kimeryd (154,8 – 149,2 mln lat temu) Tyton (149,2 – 145,0 mln lat temu)
Kreda (145,0 – 66 mln lat temu)	Wczesna kreda (145,0 – 100,5 mln lat temu) Berrias (145,0 – 139,8 mln lat temu) Walanżyn (139,8 – 132,6 mln lat temu) Hoteryw (132,6 – 125,77 mln lat temu) Barrem (125,77 – 121,4 mln lat temu) Apt (121,4 – 113,0 mln lat temu) Alb (113,0 – 100,5 mln lat temu) Późna kreda (100,5 – 66 mln lat temu) Cenoman (100,5 – 93,9 mln lat temu) Turon (93,9 – 89,8 mln lat temu) Koniak (89,8 – 86,3 mln lat temu) Santon (86,3 – 83,6 mln lat temu) Kampan (83,6 – 72,1 mln lat temu) Mastrycht (72,1 – 66 mln lat temu)

Trias
(251,9 – 201,3 mln lat temu)

Wczesny trias (251,9 – 247,2 mln lat temu): Ind (251,9 – 251,2 mln lat temu); Olenek (251,2 – 247,2 mln lat temu)

Środkowy trias (247,2 – 235 mln lat temu): Anizyk (247,2 – 242 mln lat temu); Ladyn (242 – 237 mln lat temu)

Późny trias (237 – 201,3 mln lat temu): Karnik (237 – 227 mln lat temu); Noryk (227 – 208,5 mln lat temu); Retyk (208,5 – 201,4 mln lat temu)

Jura
(201,4 – 145,0 mln lat temu)

Jura wczesna (201,4 – 174,7 mln lat temu): Hettang (201,4 – 199,5 mln lat temu); Synemur (199,5 – 192,9 mln lat temu); Pliensbach (192,9 – 184,2 mln lat temu); Toark (184,2 – 174,7 mln lat temu)

Jura środkowa (174,7 – 161,5 mln lat temu): Aalen (174,7 – 170,9 mln lat temu); Bajos (170,9 – 168,2 mln lat temu); Baton (168,2 – 165,3 mln lat temu); Kelowej (165,3 – 161,5 mln lat temu)

Jura późna (161,5 – 145,0 mln lat temu): Oksford (161,5 – 154,8 mln lat temu); Kimeryd (154,8 – 149,2 mln lat temu); Tyton (149,2 – 145,0 mln lat temu)

Kreda
(145,0 – 66 mln lat temu)

Wczesna kreda (145,0 – 100,5 mln lat temu): Berrias (145,0 – 139,8 mln lat temu); Walanżyn (139,8 – 132,6 mln lat temu); Hoteryw (132,6 – 125,77 mln lat temu); Barrem (125,77 – 121,4 mln lat temu); Apt (121,4 – 113,0 mln lat temu); Alb (113,0 – 100,5 mln lat temu)

Późna kreda (100,5 – 66 mln lat temu): Cenoman (100,5 – 93,9 mln lat temu); Turon (93,9 – 89,8 mln lat temu); Koniak (89,8 – 86,3 mln lat temu); Santon (86,3 – 83,6 mln lat temu); Kampan (83,6 – 72,1 mln lat temu); Mastrycht (72,1 – 66 mln lat temu)

Kenozoik (66 mln lat temu – dziś)

Paleogen (66 – 23,03 mln lat temu)	Paleocen (66 – 56 mln lat temu) Dan (66 – 61,6 mln lat temu) Zeland (61,6 – 59,2 mln lat temu) Tanet (59,2 – 56 mln lat temu) Eocen (56 – 33,9 mln lat temu) Iprez (56 – 47,8 mln lat temu) Lutet (47,8 – 41,2 mln lat temu) Barton (41,2 – 37,71 mln lat temu) Priabon (37,71 – 33,9 mln lat temu) Oligocen (33,9 – 23,03 mln lat temu) Rupel (33,9 – 27,82 mln lat temu) Szat (27,82 – 23,03 mln lat temu)
Neogen (23,03 – 2,58 mln lat temu)	Miocen (23,03 – 5,332 mln lat temu) Akwitan (23,03 – 20,44 mln lat temu) Burdygał (20,44 – 15,97 mln lat temu) Lang (15,97 – 13,82 mln lat temu) Serrawal (13,82 – 11,63 mln lat temu) Torton (11,63 – 7,246 mln lat temu) Messyn (7,246 – 5,333 mln lat temu) Pliocen (5,333 – 2,58 mln lat temu) Zankl (5,333 – 3,600 mln lat temu) Piacent (3,600 – 2,58 mln lat temu)
Czwartorzęd (2,58 mln lat temu – dziś)	Plejstocen (2,58 mln lat temu – 11,7 tys. lat temu) Gelas (2,58 – 1,80 mln lat temu) Kalabr (1,80 mln lat temu – 774 tys. lat temu) Chiban (774 – 129 tys. lat temu) Późny plejstocen (129 – 11,7 tys. lat temu) Holocen (11,7 tys. lat temu – dziś) Grenland (11,7 – 8,2 tys. lat temu) Northgrip (8,2 – 4,2 tys. lat temu) Megalaj (4,2 tys. – dziś)

Paleogen
(66 – 23,03 mln lat temu)