Trzebież – Wikipedia, wolna encyklopedia

Trzebież
wieś
Ilustracja
Trzebież (widok z lotu ptaka)
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

policki

Gmina

Police

Liczba ludności (2011)

2136

Strefa numeracyjna

91

Kod pocztowy

72-020[2]

Tablice rejestracyjne

ZPL

SIMC

0781173

Położenie na mapie gminy Police
Mapa konturowa gminy Police, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Trzebież”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Trzebież”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Trzebież”
Położenie na mapie powiatu polickiego
Mapa konturowa powiatu polickiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Trzebież”
Ziemia53°39′26″N 14°30′38″E/53,657222 14,510556[1]
Strona internetowa

Trzebież (do 1945 niem. Ziegenort) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, w gminie Police. Należy do aglomeracji szczecińskiej.

W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Trzebież.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Pod względem fizycznogeograficznym wieś położona jest na Równinie Polickiej w Dolinie Dolnej Odry nad brzegiem Zalewu Szczecińskiego, na skraju Puszczy Wkrzańskiej, ok. 35 km na północ od centrum Szczecina, 14 km od centrum Polic (Rynek Starego Miasta w Policach, plac Chrobrego, droga wojewódzka nr 114) i ok. 14 km na wschód od granicy z Niemcami.

Wieś znajduje się u ujścia Odry do Zalewu Szczecińskiego (tzw. Roztoka Odrzańska) oraz w bliskim sąsiedztwie Puszczy Wkrzańskiej, stała się ośrodkiem wypoczynkowym.

W Trzebieży zlokalizowany jest największy polski port nad Zalewem Szczecińskim. W rejonie Trzebieży przebiega tor wodny Świnoujście–Szczecin. Na północny wschód od portu znajdują się sztuczna wyspa Chełminek, powstała podczas pogłębiania toru wodnego, oraz Wyspa Refulacyjna, powstała podczas budowy i pogłębiania portu oraz torów podejściowych do Trzebieży.

Wieś składa się z 2 części: starszej południowo-wschodniej, zwanej Trzebieżą Wielką, i nowszej po stronie północno-zachodniej – Trzebieży Małej, gdzie znajdują się plaże.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Trzebież, przydrożny krzyż we wsi
Trzebież, ul. Portowa

Pierwsze kronikarskie wzmianki o Trzebieży pochodzą z ok. 1280 r., kiedy to ks. pomorski Bogusław IV nadał wieś mieszczaninowi ze Szczecina. Osada poniosła duże straty w czasie wojen trzydziestoletniej i siedmioletniej. W następnych wiekach Trzebież rozwijała się jako typowa osada nad Zalewem Szczecińskim. W XVIII w. wieś uzyskała własny samorząd. W końcu XIX w. powstały tu porty żeglugi pasażerskiej oraz tranzytowy, a także stocznia. Po roku 1898 Trzebież uzyskała połączenie kolejowe z Policami, a w 1910 r. uruchomiono regularne połączenie pasażerskie. Do 1930 r. wody zalewu odsłoniły plażę o czystym piasku. Zapoczątkowało to rozwój ruchu turystycznego.

W czasie II wojny światowej osada ucierpiała w ok. 40% pod względem zabudowy (głównie port oraz tartak). Istniał tu także przejściowy obóz dla polskich robotników przymusowych[3]. Trzebież została zajęta 27 kwietnia 1945 r. przez wojska radzieckie (2 Front Białoruski2 Armia Uderzeniowa) i polskie, a została oddana pod administrację polską we wrześniu 1946 r. po likwidacji tzw. Enklawy Polickiej[3].

Przez kilka powojennych miesięcy miejscowość była nazywana przez pierwszych polskich osadników Zatoką[3]. W 1946 powstał tu Zarząd Lasów Zaodrzańskich, przekształcony później w Nadleśnictwo Trzebież. Do 1948 r. uruchomiono ponownie port, stocznie, tartak, powstała spółdzielnia rybacka „Certa”. Osada zaczęła się rozwijać dynamicznie. Największy rozkwit Trzebieży przypada na lata 70. XX wieku[3], był to wówczas największy polski port nad Zalewem Szczecińskim[4].

24 listopada 2018 w wyniku podpalenia spłonęła kilkusetmetrowa drewniana promenada spacerowa nad Zalewem Szczecińskim[5].

9 września 2023 nad zalewem w Trzebieży stanął pomnik podróżnika Aleksandra Doby (1946-1921) , który jako pierwszy na świecie przepłynął kajakiem przez Atlantyk z kontynentu na kontynent.[6]

Pochodzenie nazwy miejscowości[edytuj | edytuj kod]

Nazwa polska wsi pochodzi od do wyrazu trzebić – wycinać, karczować las. Jest to historyczne nawiązanie do istniejącego tutaj od czasów średniowiecznych wytrzebionego uroczyska zwanego dawniej Zerebis, co można odczytać jako Czerebiesz, Trzebież[7].

Niemiecka nazwa wsi Ziegenort pochodzi od niemieckiego słowa Ziege oznaczającego rybę ciosę (Pelecus cultratus), w którą dawniej zasobne były wody Zalewu Szczecińskiego. Dawniej spotykano także formę Zegenort, w ortografii dolnoniemieckiej[8][9].

Przynależność polityczno-administracyjna Trzebieży[edytuj | edytuj kod]

Przynależność polityczno-administracyjna Trzebieży[10][11][12][13]
Okres Jednostki podziału terytorialnego
Związek Niemiecki 1815–1866 Związek Niemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Randow (1815–1826), powiat Uckermünde
Niemcy 1866–1871 Związek Północnoniemiecki, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
Cesarstwo Niemieckie 1871–1918 Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Prus, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
1919–1933 Rzesza Niemiecka (Republika Weimarska), kraj związkowy Prusy, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
III Rzesza 1933–1945 III Rzesza, prowincja Pomorze, rejencja szczecińska, powiat Uckermünde
1945–1946 Enklawa Policka – obszar podległy Armii Czerwonej
1946–1950 Rzeczpospolita Polska (Polska Ludowa), województwo szczecińskie, powiat szczeciński, gmina Jasienica
1950–1957 Polska Rzeczpospolita Ludowa (Polska Ludowa), województwo szczecińskie, powiat szczeciński, gmina Jasienica (do 1954)
1957–1975 Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, powiat szczeciński, gmina Trzebież (1973–1975)
1975–1989 Polska Rzeczpospolita Ludowa, województwo szczecińskie, gmina Police
Polska 1989–1998 Rzeczpospolita Polska, województwo szczecińskie, gmina Police
Polska 1999– teraz Rzeczpospolita Polska, województwo zachodniopomorskie, powiat policki, gmina Police

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Ogólna liczba mieszkańców[10]:

  • 1864 – 1823 mieszk.
  • 1905 – 1808 mieszk.
  • 1925 – 2382 mieszk.
  • 1939 – 2660 mieszk.
  • 1960 – 1897 mieszk.
  • 1972 – 2240 mieszk.
  • 2001 – 2000 mieszk.
  • 2011 – 2136 mieszk.
Trzebież, Kościół parafialny z 1745 r.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • kościół Podwyższenia Świętego Krzyża z 1745 r., wcześniej kościół ewangelicki,
  • pastorówka szachulcowa z początku XIX wieku, obecnie plebania (ul. Rybacka 2),
  • dom szachulcowy z drugiej połowy XVIII wieku (ul. Rybacka 5/4)[14]

Transport[edytuj | edytuj kod]

Trzebież, ul. Wkrzańska (dawniej: ul. WOP), w głębi autobus linii samorządowej
  • Na promenadzie między Małą Trzebieżą a Wielką Trzebieżą znajduje się droga pieszo–rowerowa.
  • Ulice Trzebieży:
    • Boczna
    • Brzozowa
    • Dolna
    • Kopernika
    • Kościuszki (niem. Stettinerstraße / Hindenburgstraße)
    • Kwiatkowskiego (niem. Landwegstraße)
    • Leśna
    • Osadników (niem. Dorfstraße / Hitlerstraße)
    • Piaskowa (powstała w latach 90. XX w.)
    • Plażowa (powstała w latach 90. XX w.)
    • Portowa (niem. Hafenstraße) – [zdjęcie]
    • Rybacka (niem. Strandstraße)
    • Spacerowa (powstała 2006 r.) – [zdjęcie]
    • Wkrzańska (poprzednia nazwa: WOP (Wojsk Ochrony Pogranicza)) (niem. Neuwarperstraße / Bahnhofstraße) – [zdjęcie]
    • Zachodnia (wydzielona w latach 90. XX w. z ul. Kościuszki)

Turystyka i rozrywka[edytuj | edytuj kod]

Plaża i tereny rekreacyjne w Trzebieży

W sezonie letnim Trzebież pełni funkcję wczasowo-wypoczynkową. Mieszczą się tutaj liczne kolonie młodzieży. Miejscowa ludność wynajmuje też letnikom kwatery prywatne.

Przez wieś i okolice prowadzą szlaki turystyczne[15]:

• czerwony szlak turystyczny czerwony Szlak Puszczy Wkrzańskiej
• czerwony szlak rowerowy czerwony Szlak „Puszcza Wkrzańska”
• czarny szlak rowerowy czarny Szlak Parków i Pomników Przyrody
• zielony szlak rowerowy zielony Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66

Imprezy cykliczne[edytuj | edytuj kod]

  • Dzień Leśnika od 1991 corocznie, lato
  • Trzebieskie Neptunalia od 1996 corocznie, lato
  • Czas na Trzebież, od 2007 corocznie, czerwiec
  • Łarpia Sail Festival w Policach i Trzebieży, corocznie, czerwiec

Sport[edytuj | edytuj kod]

KS Rybak Trzebież[edytuj | edytuj kod]

Boisko Klubu Sportowego "Rybak"

Wieś jest siedzibą klubu piłkarskiego KS Rybak Trzebież, który został założony w 1948 roku jako Ludowy Zespół Sportowy „Rybak”. Aktualnie występuje w A-klasie.

Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]

  • Pełna nazwa: Klub Sportowy Rybak Trzebież
  • Rok założenia: 1948 (reaktywacja 26 czerwca 1992)
  • Barwy klubowe: zielono-czerwono
  • Internet: https://www.facebook.com/profile.php?id=100063883910516
  • Adres: ul. Rybacka 26, 72-020 Trzebież
  • Stadion: Stadion Wiejski przy ul. Rybackiej
wymiary boiska: szer. od 45–90 m, dług. od 90–120 m
oświetlenie: brak
pojemność: bd.

Centralny Ośrodek Żeglarstwa im. Andrzeja Benesza sp. z o.o.[edytuj | edytuj kod]

Marina w Trzebieży. W głębi zabudowania Centralnego Ośrodka Żeglarstwa

W Trzebieży na terenie portu jachtowego Zarząd Główny Polskiego Związku Żeglarskiego powołał 1 stycznia 1959 r. do istnienia Centralny Ośrodek Żeglarstwa Polskiego Związku Żeglarskiego im. Andrzeja Benesza. Obecnie dwa baseny portowe ośrodka mogą pomieścić ok. 90 jachtów. COŻ dysponuje też własnymi jednostkami (jachtami) morskimi (min. STS Kapitan Głowacki, s/y Jurand, s/y Dziwna, s/y Boliński i inne)[16].

Osoby związane z Trzebieżą[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140994
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1311 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. a b c d Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 273. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).
  4. Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 292–293, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
  5. Strażacy i mieszkańcy Trzebieży wstrząśnięci. Ktoś spalił kilkaset metrów pomostów.
  6. Marek Jaszczyński, Pan Olek znowu patrzy w dal. Nad zalewem w Trzebieży stanął pomnik Aleksandra Doby [online], Głos Szczeciński, 9 września 2023 [dostęp 2023-09-25] (pol.).
  7. Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 275. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).
  8. Ernst Bahr, Ziegenort, [w:] Helge Bei der Wieden, Roderich Schmidt (red.), Handbuch der historischen Stätten Deutschlands. Band 12: Mecklenburg / Pommern, Stuttgart: Kröner, 1996, s. 326, ISBN 3-520-31501-7.
  9. Heinrich Berghaus, Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen. Teil II. Band 1, Anklam 1865, s. 1056.
  10. a b Encyklopedia Szczecina. T. Suplement 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2003, s. 272–275. ISBN 83-7241-272-3. (pol.).
  11. Provinz Pommern 1845, s. 1 (de); Provinz Pommern 1849, Neuster Zeitungs Atlas, J. Meyer, 1855, s. 1. (de); Preussische Provinz Pommern 1:600 000, Geographisches Institut, Heinrich Kiepert, Weimar 1856 s. 1 (de); Karte der historischen preussischen Provinz Pommern 1905 1:600 000, Deutsches Verlaghaus Bong & Co, Berlin 1905, s. 1 (de).
  12. Atlas historyczny Polski. Wyd. 12 1993. Warszawa / Wrocław: Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1993. ISBN 83-7000-016-9. (pol.).
  13. Wielki atlas historyczny. Wyd. 3. Warszawa: Demart, 2003. ISBN 83-89239-57-4. (pol.).
  14. Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 112, ISBN 978-83-7495-133-3.
  15. Okolice Szczecina: 1:75 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2007, s. 1–2. ISBN 978-83-601-2096-5. (pol.).
  16. Centralny Ośrodek Żeglarstwa – Trzebież.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Stanisław Janeczko: Trzebież – Perełka Ziemi Polickiej. Police: Janeczko, 1999, s. 27. ISBN 83-910330-3-1. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]