French
DeutschTicino – Wikipedia, wolna encyklopedia
| kanton | |||||
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania | 1803 | ||||
| Kod ISO 3166-2 | CH-TI | ||||
| Powierzchnia | 2812,16 km² | ||||
| Populacja (31 grudnia 2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 125 os./km² | ||||
| Języki urzędowe | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
 | |||||
| Liczba okręgów | 8 | ||||
| Liczba powiatów | 38 | ||||
| Liczba gmin | 106 | ||||
Położenie na mapie Szwajcarii | |||||
| 46°17′N 8°47′E/46,283333 8,783333 | |||||
| Strona internetowa | |||||
Ticino (niem. Tessin; lmo. Tesín, Tisín; fr. Tessin; rm. Tessin) – najdalej wysunięty na południe kanton Szwajcarii. Tereny Ticino zostały zajęte przez Szwajcarów w XV i na początku XVI wieku, w 1803 kanton przystąpił do Konfederacji Szwajcarskiej jako pełnoprawny członek. Jego stolicą jest miasto Bellinzona. Językiem urzędowym kantonu jest język włoski, natomiast językiem mówionym jest język lombardzki - wyjątkiem jest gmina Bosco/Gurin, gdzie mówi się po alemańsku. W kantonie wykształciła się kuchnia Ticino, która ma wpływy włoskie.
Na terenie Ticino znajduje się włoska enklawa Campione d’Italia. Razem z częścią kantonu Gryzonia, Ticino tworzy tzw. Svizzera Italiana (pol. Szwajcarię włoskojęzyczną). Dialekty lombardzkie (koiné uçidentala) są wciąż szeroko używane, ale nie mają oficjalnego statusu. Najważniejsze miasta to Lugano, Locarno i stolica kantonu Bellinzona.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Oficjalną nazwą kantonu jest nazwa włoska Ticino (endonim), pochodząca od łacińskiej nazwy Ticinum. Polonia szwajcarska używa również nazwy Tessyn. Polskie publikacje encyklopedyczne w zdecydowanej większości używają nazwy Ticino. KSNG nie wypowiedziała się w tej sprawie, co zgodnie z praktyką i rekomendacjami ONZ oznacza, że zaleca jako poprawną formę endonim, czyli Ticino.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Językiem urzędowym kantonu jest język włoski. Językami z najwyższym odsetkiem użytkowników są:
- język włoski – 87,7%,
- język niemiecki – 10,8%,
- język francuski – 5,1%%[1].
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Kanton dzieli się na osiem okręgów (distretto), 38 powiatów (circolo) oraz 106 gmin (comune).
| Nazwa okręgu | Liczba mieszkańców 31 grudnia 2021 | Powierzchnia km² | Liczba powiatów (Circolo) | Liczba gmin (Comune) |
|---|---|---|---|---|
| Bellinzona | 56 371 | 226,33 | 3 | 6 |
| Blenio | 5 634 | 360,58 | 3 | 3 |
| Leventina | 8 718 | 479,55 | 4 | 10 |
| Locarno | 64 159 | 550,57 | 7 | 19 |
| Lugano | 151 242 | 307,94 | 12 | 47 |
| Mendrisio | 49 778 | 100,75 | 5 | 11 |
| Riviera | 10 354 | 145,60 | 1 | 2 |
| Vallemaggia | 5 925 | 569,37 | 3 | 8 |
Kultura i nauka[edytuj | edytuj kod]
Z Ticino pochodziło wielu architektów renesansu i baroku: Francesco Borromini, Matteo Castelli, Giovanni Catenazzi, rodzina Fontana, Carlo Maderna, Giovanni Battista di Quadro, Giovanni Trevano, komaskowie.
Z Ticino pochodzi również wielu wybitnych architektów neomodernizmu: Rino Tami, Tita Carloni, Peppo Brivio, Luigi Snozzi, Livio Vacchini, Aurelio Galfetti, Mario Botta.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Siedziba kantonu: Bellinzona
- Stolica: Berno (Bern)
| Kanton niem. Kanton, fr. canton, wł. cantone, rom. chantuns |
|
|---|
