Super Bowl – Wikipedia, wolna encyklopedia

Super Bowl I na Los Angeles Memorial Coliseum (1967)

Super Bowl – finałowy mecz o mistrzostwo w futbolu amerykańskim zawodowej ligi National Football League (NFL), będący najważniejszym sportowym wydarzeniem roku w Stanach Zjednoczonych. Całość ceremonii określana jest jako Super Bowl Sunday w skrócie Super Sunday i stała się nieformalnym amerykańskim świętem narodowym[1][2][3]. Dzień finału jest także drugim (po Święcie Dziękczynienia) dniem z największą ilością spożytego jedzenia w Stanach Zjednoczonych[4].

Przez większość lat kolejne edycje Super Bowl stawały się najchętniej oglądanymi transmisjami w amerykańskiej telewizji; finał Super Bowl XLV w lutym 2011 (pomiędzy Pittsburgh Steelers a Green Bay Packers) miał największą oglądalność w jej historii, gromadząc przed telewizorami 111 milionów widzów[5]. Pobił tym samym rekord, ustanowiony przez Super Bowl XLIV (106,5 mln widzów)[6]. Ponieważ transmisje z rozgrywek Super Bowl przyciągają przed telewizory rzesze widzów, reklamodawcy są gotowi płacić gigantyczne kwoty za minutę czasu reklamowego. W 2008 średnia cena za jeden 30-sekundowy spot reklamowy w trakcie transmisji na antenie stacji Fox wyniosła 2,7 mln dol[7]. Szacuje się, że Fox zarobił z tego tytułu ok. 250 mln dol[8].

Super Bowl jest nie tylko wydarzeniem sportowym, ale także kulturalno-rozrywkowym. W przerwie finału (tzw. half-time show) ma miejsce koncert muzyczny, a udział w nim uważany jest za wyróżnienie dla artysty.

Trofeum[edytuj | edytuj kod]

Trofeum, o które toczy się walka, to Vince Lombardi Trophy, od nazwiska trenera zespołu Green Bay Packers, pierwszego zespołu, który zdobył mistrzostwo. Corocznie też najlepszy zawodnik meczu zdobywa laur MVP (Most Valuable Player), od 1990 roku nazwany Pete Rozelle Trophy od nazwiska wieloletniego commissionera (prezesa) ligi NFL (1960–1989) zmarłego w 1996 roku. Graczami, którzy trzykrotnie zdobyli to wyróżnienie, był Joe Montana, rozgrywający San Francisco 49ers, który był MVP XVI, XIX i XXIV Super Bowl oraz Tom Brady, rozgrywający New England Patriots, który był MVP XXXVI, XXXVIII, XLIX i LI Super Bowl. Tylko raz MVP został gracz drużyny przegranej, był to Chuck Howley w Super Bowl V, gdzie jego Dallas Cowboys przegrało z Baltimore Colts.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy rozgrywki te zorganizowano w 1967 roku jako AFL-NFL World Championship Game, a po roku 1970, kiedy obie ligi (National Football League i American Football League) się połączyły, stały się one Mistrzostwami NFL. Mecz toczy się między zwycięzcą konferencji American Football Conference (AFC) a zwycięzcą konferencji National Football Conference (NFC). Od tego czasu Super Bowl był rozgrywany corocznie po zakończeniu play-offów w połowie stycznia, potem pod koniec stycznia (ostatnia niedziela stycznia), a obecnie na początku lutego (pierwsza niedziela lutego). Rekordzistami w liczbie wygranych – 6 tytułów Super Bowl – są drużyny Pittsburgh Steelers (IX, X, XIII, XIV, XL, XLIII) oraz New England Patriots (XXXVI, XXXVIII, XXXIX, XLIX, LI, LIII). Zespoły, które wygrały ten mecz pięciokrotnie, to San Francisco 49ers (XVI, XIX, XXIII, XXIV, XXIX) i Dallas Cowboys (VI, XII, XXVII, XXVIII, XXX). Dwie drużyny wygrały Super Bowl trzy razy w ciągu czterech lat, są to Dallas Cowboys (XXVII, XXVIII i XXX) oraz New England Patriots (XXXVI, XXXVIII i XXXIX).

Zwycięzcy[edytuj | edytuj kod]

AFL-NFL Championships
Nr Data Zwycięzca Drugi finalista Wynik Miejscowość Stadion MVP
I 15 stycznia 1967 Green Bay Packers Kansas City Chiefs 33–10 Los Angeles Memorial Coliseum Bart Starr
II 14 stycznia 1968 Green Bay Packers Oakland Raiders 33–14 Miami Orange Bowl Stadium Bart Starr
III 12 stycznia 1969 New York Jets Baltimore Colts 16–7 Miami Orange Bowl Stadium Joe Namath
IV 11 stycznia 1970 Kansas City Chiefs Minnesota Vikings 23–7 Nowy Orlean Tulane Stadium Len Dawson
Wyniki w ligach: NFL – 2 zwycięstwa, AFL – 2 zwycięstwa.
NFL Championships
Nr Data Zwycięzca Drugi finalista Wynik Miejscowość Stadion MVP
V 17 stycznia 1971 Baltimore Colts Dallas Cowboys 16–13 Miami Orange Bowl Stadium Chuck Howley
VI 16 stycznia 1972 Dallas Cowboys Miami Dolphins 24–3 Nowy Orlean Tulane Stadium Roger Staubach
VII 14 stycznia 1973 Miami Dolphins Washington Redskins 14–7 Los Angeles Memorial Coliseum Jake Scott
VIII 13 stycznia 1974 Miami Dolphins Minnesota Vikings 24–7 Houston Rice Stadium Larry Csonka
IX 12 stycznia 1975 Pittsburgh Steelers Minnesota Vikings 16–6 Nowy Orlean Tulane Stadium Franco Harris
X 18 stycznia 1976 Pittsburgh Steelers Dallas Cowboys 21–17 Miami Orange Bowl Stadium Lynn Swann
XI 9 stycznia 1977 Oakland Raiders Minnesota Vikings 32–14 Pasadena Rose Bowl F. Biletnikoff
XII 15 stycznia 1978 Dallas Cowboys Denver Broncos 27–10 Nowy Orlean Louisiana Superdome Harvey Martin/Randy White
XIII 21 stycznia 1979 Pittsburgh Steelers Dallas Cowboys 35–31 Miami Orange Bowl Stadium Terry Bradshaw
XIV 20 stycznia 1980 Pittsburgh Steelers Los Angeles Rams 31–19 Pasadena Rose Bowl Terry Bradshaw
XV 25 stycznia 1981 Oakland Raiders Philadelphia Eagles 27–10 Nowy Orlean Louisiana Superdome Jim Plunkett
XVI 24 stycznia 1982 San Francisco 49ers Cincinnati Bengals 26–21 Detroit Pontiac Silverdome Joe Montana
XVII 30 stycznia 1983 Washington Redskins Miami Dolphins 27–17 Pasadena Rose Bowl John Riggins
XVIII 22 stycznia 1984 Los Angeles Raiders Washington Redskins 38–9 Tampa Tampa Stadium Marcus Allen
XIX 20 stycznia 1985 San Francisco 49ers Miami Dolphins 38–16 Stanford Stanford Stadium Joe Montana
XX 26 stycznia 1986 Chicago Bears New England Patriots 46–10 Nowy Orlean Louisiana Superdome Richard Dent
XXI 25 stycznia 1987 New York Giants Denver Broncos 39–20 Pasadena Rose Bowl Phil Simms
XXII 31 stycznia 1988 Washington Redskins Denver Broncos 42–10 San Diego Jack Murphy Stadium Doug Williams
XXIII 22 stycznia 1989 San Francisco 49ers Cincinnati Bengals 20–16 Miami Joe Robbie Stadium Jerry Rice
XXIV 28 stycznia 1990 San Francisco 49ers Denver Broncos 55–10 Nowy Orlean Louisiana Superdome Joe Montana
XXV 27 stycznia 1991 New York Giants Buffalo Bills 20–19 Tampa Tampa Stadium Ottis Anderson
XXVI 26 stycznia 1992 Washington Redskins Buffalo Bills 37–24 Minneapolis Metrodome Mark Rypien
XXVII 31 stycznia 1993 Dallas Cowboys Buffalo Bills 52–17 Pasadena Rose Bowl Troy Aikman
XXVIII 30 stycznia 1994 Dallas Cowboys Buffalo Bills 30–13 Atlanta Georgia Dome Emmitt Smith
XXIX 29 stycznia 1995 San Francisco 49ers San Diego Chargers 49–26 Miami Joe Robbie Stadium Steve Young
XXX 28 stycznia 1996 Dallas Cowboys Pittsburgh Steelers 27–17 Tempe Sun Devil Stadium Larry Brown
XXXI 26 stycznia 1997 Green Bay Packers New England Patriots 35–21 Nowy Orlean Louisiana Superdome Desmond Howard
XXXII 25 stycznia 1998 Denver Broncos Green Bay Packers 31–24 San Diego Qualcomm Stadium Terrell Davis
XXXIII 31 stycznia 1999 Denver Broncos Atlanta Falcons 34–19 Miami Pro Player Stadium John Elway
XXXIV 30 stycznia 2000 St. Louis Rams Tennessee Titans 23–16 Atlanta Georgia Dome Kurt Warner
XXXV 28 stycznia 2001 Baltimore Ravens New York Giants 34–7 Tampa Raymond James Stadium Ray Lewis
XXXVI 3 lutego 2002 New England Patriots St. Louis Rams 20–17 Nowy Orlean Louisiana Superdome Tom Brady
XXXVII 26 stycznia 2003 Tampa Bay Buccaneers Oakland Raiders 48–21 San Diego Qualcomm Stadium Dexter Jackson
XXXVIII 1 lutego 2004 New England Patriots Carolina Panthers 32–29 Houston Reliant Stadium Tom Brady
XXXIX 6 lutego 2005 New England Patriots Philadelphia Eagles 24–21 Jacksonville ALLTEL Stadium Deion Branch
XL 5 lutego 2006 Pittsburgh Steelers Seattle Seahawks 21–10 Detroit Ford Field Hines Ward
XLI 4 lutego 2007 Indianapolis Colts Chicago Bears 29–17 Miami Dolphins Stadium Peyton Manning
XLII 3 lutego 2008 New York Giants New England Patriots 17–14 Glendale University of Phoenix Stadium Eli Manning
XLIII 1 lutego 2009 Pittsburgh Steelers Arizona Cardinals 27–23 Tampa Raymond James Stadium Santonio Holmes
XLIV 7 lutego 2010 New Orleans Saints Indianapolis Colts 31–17 Miami Sun Life Stadium Drew Brees
XLV 6 lutego 2011 Green Bay Packers Pittsburgh Steelers 31–25 Arlington Cowboys Stadium Aaron Rodgers
XLVI 5 lutego 2012 New York Giants New England Patriots 21–17 Indianapolis Lucas Oil Stadium Eli Manning
XLVII 3 lutego 2013 Baltimore Ravens San Francisco 49ers 34–31 Nowy Orlean Louisiana Superdome Joe Flacco
XLVIII 2 lutego 2014 Seattle Seahawks Denver Broncos 43–8 East Rutherford MetLife Stadium Malcolm Smith
XLIX 1 lutego 2015 New England Patriots Seattle Seahawks 28–24 Glendale University of Phoenix Stadium Tom Brady
50 7 lutego 2016 Denver Broncos Carolina Panthers 24–10 Santa Clara Levi’s Stadium Von Miller
LI 5 lutego 2017 New England Patriots Atlanta Falcons 34–28 Houston NRG Stadium Tom Brady
LII 4 lutego 2018 Philadelphia Eagles New England Patriots 41–33 Minneapolis U.S. Bank Stadium Nick Foles
LIII 3 lutego 2019 New England Patriots Los Angeles Rams 13–3 Atlanta Mercedes-Benz Stadium Julian Edelman
LIV 2 lutego 2020 Kansas City Chiefs San Francisco 49ers 31–20 Miami Gardens Hard Rock Stadium Patrick Mahomes
LV 7 lutego 2021 Tampa Bay Buccaneers Kansas City Chiefs 31–9 Tampa Raymond James Stadium Tom Brady
LVI 13 lutego 2022 Los Angeles Rams Cincinnati Bengals 23–20 Inglewood SoFi Stadium Cooper Kupp
LVII 12 lutego 2023 Kansas City Chiefs Philadelphia Eagles 38–35 Glendale State Farm Stadium Patrick Mahomes
LVIII 11 lutego 2024 Kansas City Chiefs San Francisco 49ers 25-22 (OT) Paradise Allegiant Stadium Patrick Mahomes

Bilans klubów[edytuj | edytuj kod]

Liczba zwycięstw Liczba porażek Klub Lata zwycięstw
6 5 New England Patriots 2002, 2004, 2005, 2015, 2017, 2019
6 2 Pittsburgh Steelers 1975, 1976, 1979, 1980, 2006, 2009
5 3 Dallas Cowboys 1972, 1978, 1993, 1994, 1996
5 3 San Francisco 49ers 1982, 1985, 1989, 1990, 1995
4 2 Kansas City Chiefs 1970, 2020, 2023, 2024
4 1 New York Giants 1987, 1991, 2008, 2012
4 1 Green Bay Packers 1967, 1968, 1997, 2011
3 5 Denver Broncos 1998, 1999, 2016
3 2 Washington Commanders 1983, 1988, 1992
3 2 Las Vegas Raiders 1977, 1981, 1984
2 3 Miami Dolphins 1973, 1974
2 3 Los Angeles Rams[a] 2000, 2022
2 2 Indianapolis Colts 1971, 2007
2 0 Tampa Bay Buccaneers 2003, 2021
2 0 Baltimore Ravens 2001, 2013
1 3 Philadelphia Eagles 2018
1 2 Seattle Seahawks 2014
1 1 Chicago Bears 1986
1 0 New Orleans Saints 2010
1 0 New York Jets 1969
0 4 Buffalo Bills
0 4 Minnesota Vikings
0 3 Cincinnati Bengals
0 2 Atlanta Falcons
0 2 Carolina Panthers
0 1 Tennessee Titans
0 1 Los Angeles Chargers
0 1 Arizona Cardinals

Lokalizacja zwycięskich klubów[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Tytuł zdobyty jako Saint Louis Rams.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]