Strofa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Strofa (z łac. stropha), zwrotka – jednostka wierszowa, tworząca zestaw pewnej liczby wersów, wyodrębnionych w całość i oddzielonych przerwą graficzną od innej całości. Stanowi całość znaczeniową, rytmiczną, przeważnie też składniową i intonacyjną[1]. Strofa występuje tylko w utworze lirycznym, pełni istotną funkcję w rytmice i intonacji. Strofy mogą występować w wierszach każdego rodzaju: białym, wolnym, sylabicznym, tonicznym, sylabotonicznym, ale w wierszu wolnym mogą nie mieć charakteru regularnego.

Ze względu na liczbę wersów, które wchodzą w skład strofy, można wyróżnić:

Podział strof pod względem kompozycyjnym:

  • otwarte
  • zamknięte
  • izometryczne – wersy mają ten sam kształt metryczny, tzn. tę samą liczbę sylab, ten sam rytm
  • heterometryczne – poszczególne wersy są układem o różnym rozmiarze (różna liczba sylab)[2]

Wiele strof nosi nazwę od imienia lub nazwiska poety, który ją wynalazł lub szczególnie często stosował: strofa alcejska, strofa saficka, strofa mickiewiczowska, strofa Burnsa. Nazwa strofy stanisławowskiej pochodzi od epoki, w której ją stosowano – panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego[3].

Strofa zamknięta – powstała już w średniowieczu. Stanowi pod jakimś względem wyraźnie zamkniętą całość składniowo-intonacyjną. Wywołuje wrażenie silnego wyodrębnienia w stosunku do strofy, która po niej następuje.

Strofa otwarta – najpopularniejsza od XIX wieku. W XIX wieku strofy liczyły z reguły dwa lub trzy wersy. Strofa otwarta to taka, która nie stanowi całości intonacyjno-składniowej. Łączy się bezpośrednio pod jakimś względem ze strofą, która po niej następuje.

Do kryteriów otwartości bądź zamknięcia strof należą: obraz, temat i myśl.

W wierszu wolnym często zamiast regularnych strof występują strofoidy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Mistrík 1993 ↓, s. 424.
  2. Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988, s. 483.
  3. Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków 2003, s. 139.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]