French
DeutschStanisław Niemczyk – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Stanisław Niemczyk przy kościele św. Franciszka z Asyżu i św. Klary w Tychach (2012) | |
| Data i miejsce urodzenia | 19 września 1943 |
|---|---|
| Data śmierci | 13 maja 2019 |
| Alma mater | |
| Nagrody | |
| Praca | |
| Styl | postmodernizm |
| Budynki | Kościół Ducha Świętego w Tychach |
| Odznaczenia | |
    | |
Stanisław Niemczyk (ur. 19 września 1943 w Czechowicach-Dziedzicach[1], zm. 13 maja 2019) – polski architekt, autor oryginalnych projektów architektury sakralnej, nazywany „polskim Gaudím”[1]. Laureat Honorowej Nagrody SARP w 1998.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1968 ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, pisząc pracę dyplomową u prof. Włodzimierza Gruszczyńskiego. Jego praca dyplomowa obejmowała stworzenie obiektów rekreacyjnych dla Poronina, Murzasichla i Bukowiny, w czym mieściły się m.in. wyciągi, kolejki, wagoniki, ruchome chodniki, baseny itp.[1][2]
Od 1968 pracował w państwowym biurze architektonicznym Miastoprojekt Tychy, gdzie wyróżnił się projektowaniem obiektów nietypowych i jednocześnie wyprzedzających swój czas[2]. Autor budynków handlowych, usługowych, mieszkalnych i sakralnych[3].
Architekt mieszkał w Tychach, gdzie po 1989 prowadził własne biuro. Za projekty kościołów nie pobierał tantiem, czego przykładami są realizacja kościoła pw. Ducha Świętego w Tychach Żwakowie[4] i kościoła z klasztorem dla zakonu Braci Mniejszych o.o. Franciszkanów, wznoszonego również w Tychach. Przy projektowaniu budowli nadawał wyraźną preferencję odręcznie wykonanym rysunkom i projektom. Twórczość autorska Stanisława Niemczyka inspirowała architektów na Górnym Śląsku[5]. Tworzył do samego końca[2]. Ostatnim dziełem, które stworzył, jest rzeźba Matki Bożej na ścianie kościoła pw. Miłosierdzia Bożego w Krakowie – została ona nazwana M.B. Zwycięską[2].
Określany architektem postmodernistycznym, choć jego architektura wymyka się podporządkowaniom stylistycznym, nawiązując do przeszłości, w tym bezpośrednio do średniowiecza i gotyku[6][3]. Krytyk modernizmu w architekturze i idei Karty Ateńskiej, który w swoich projektach całkowicie pomijał dorobek tej epoki[6].
Zmarł 13 maja 2019 roku. Uroczystości żałobne odbyły się 18 maja 2019 roku w parafii pw. Jezusa Chrystusa Odkupiciela w Czechowicach-Dziedzicach, w kościele jego projektu. Został pochowany na cmentarzu w Miedźnej k. Pszczyny[7][8].
Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- 1973 – Nagroda Ministerstwa Budownictwa i Gospodarki Przestrzennej (za zespół podmiejskiej zabudowy rekreacyjnej, Tychy-Paprocany[6]
- 1983 – Nagroda Roku Stowarzyszenia Architektów Polskich (za kościół Św. Ducha w Tychach)
- 1986 – Srebrna Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych”[9]
- 1988 – Nagroda Błogosławionego Brata Alberta (za kościół Św. Ducha w Tychach)
- 1988 – Nagroda im. doc. Tadeusza Jodkiewicza przyznana przez Komisję Episkopatu Polski, za udaną architekturę sakralną
- 1998 – Honorowa Nagroda SARP za całokształt twórczości
- 2000 – Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice przyznany przez Jana Pawła II[10]
- 2000 – Nagroda specjalna konkursu Życie w Architekturze: Nagroda Krajowego Duszpasterza Środowisk Twórczych za obiekt o charakterze sakralnym, za Kościół Miłosierdzia Bożego w Krakowie (wspólnie z Markiem Kuszewskim)[11]
- 2011 – Medal Per Artem ad Deum (Przez sztukę do Boga) – medal Papieskiej Rady ds. Kultury za zasługi dla budownictwa sakralnego[12]
- 2013 – Order Ecce Homo[10]
- 2013 – Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[9]
- 2014 – Nagroda TOTUS Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia w kategorii „Osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej”
- 2018 – Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”
- 2019 – Medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości nadany przez Prezesa Rady Ministrów[13]
Główne dzieła[edytuj | edytuj kod]
- zespół podmiejskiej zabudowy rekreacyjnej, Tychy-Paprocany, projekt 1969, realizacja 1972–1973
- pawilon handlowo-usługowy, Tychy – osiedle M, projekt 1972, realizacja 1973,
- zespół mieszkaniowy „Glinka” – osiedle „H-7”, Tychy, projekt 1979, realizacja 1980–1984,
- zespół mieszkaniowy „Nad Jamną”, Mikołów, projekt 1983, realizacja 1983–1986,
- Kościół Ducha Świętego w Tychach, projekt 1978, realizacja 1978–1982,
- kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, Pawłowice,
- Kościół Bożego Miłosierdzia w Krakowie (os. Oficerskie), Kraków, projekt 1991, realizacja 1991–1994[14],
- szkoła podstawowa wraz z zespołem sportowym, Katowice – Giszowiec, projekt 1990–1993, realizacja 1993–2002,
- Kościół pw. Jezusa Chrystusa Odkupiciela w Czechowicach-Dziedzicach, Czechowice-Dziedzice, projekt 1995, realizacja 1995–1998[15],
- Kościół św. Franciszka z Asyżu i św. Klary w Tychach, projekt 2000, realizacja od 2000,
- neoromański kościół pw. św. Jana Pawła II w Pszczynie (w budowie),
- kościół neoromański pw. św. Ojca Pio w Tychach-Mąkołowcu (w budowie, projekt 2009)[16],
- kaplica Matki Bożej Żółkiewskiej (2006 roku) kościół dominikanów na warszawskim Służewie[17],
- kościół pw. św. Michała Archanioła we Lwowie (os. Sichów)[18],
- ołtarz na Światowe Dni Młodzieży 2016, Kraków Błonia,
- dostosowanie prezbiterium do wymogów świątyni katedralnej w katedrze św. Mikołaja w Bielsku-Białej, realizacja 1998[19],
- przebudowa banku spółdzielczego w Czechowicach-Dziedzicach w latach 1999–2003[13],
- projekt kościoła Chrystusa Króla Wszechświata w Rawie Mazowieckiej[20], osiedle Sójcze. Przekazany Annie Niemczyk Wojteckiej i Robertowi Wojteckiemu - odpowiedzialnym za przebieg realizacji obiektu[21].
- Biuro rachunkowe w Czechowicach-Dziedzicach zwany Ratusz Orłowski[22]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Stanisław Niemczyk [online], Sztuka Architektury [dostęp 2023-06-28] (pol.).
- ↑ a b c d Barbara Siemińska, Ostatnia Droga Architekta, „Gazeta Czechowicka”, 2017, DOI: 10.29315/gm.v4i1.39, ISSN 2184-0628 [dostęp 2020-12-03].
- ↑ a b Irma Kozina, Sztuka Górnego Śląska, „praca zbiorowa”, 39 (2), 2020, s. 53–72, DOI: 10.25167/sth.1360, ISSN 2391-937X [dostęp 2020-10-23].
- ↑ Barbara Siemińska, Franciszek Resiak, Ostatnia Droga Architekta, „Gazeta Czechowicka i kościół na Zapadziu”, 1 (1), 2007, s. 9–12, DOI: 10.1066/s10021060002, ISSN 1895-4723 [dostęp 2020-12-03].
- ↑ Ewa Chojecka i inni, Sztuka Górnego Śląska, „praca zbiorowa”, 39 (2), 2020, s. 53–72, DOI: 10.25167/sth.1360, ISSN 2391-937X [dostęp 2020-10-23].
- ↑ a b c Anna Cymer, Stanisław Niemczyk - postmodernista śreniowieczny, [w:] Lidia Klein (red.), Postmodernizm polski | Antologia tekstów, wyd. 1, Warszawa: 40000 Malarzy, 2013, s. 271-327, ISBN 978-83-936015-4-7.
- ↑ Marcin Zasada: Architekt to za mało: Stanisław Niemczyk, zwany śląskim Gaudim. dziennikzachodni.pl, 2019-05-17.
- ↑ Czechowice-Dziedzice: pogrzeb Stanisława Niemczyka, „polskiego Gaudiego”. ekai.pl, 2019-05-18, [dostęp 2019-05-19].
- ↑ a b In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Stanisław Bronisław Niemczyk [online], archimemory.pl [dostęp 2023-06-26].
- ↑ a b Order Ecce Homo. Nadania 2013. ecce-homo.pl. [dostęp 2017-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-14)].
- ↑ 2000 - Architektura-murator [online], architektura.muratorplus.pl [dostęp 2022-10-25].
- ↑ Niemczyk, czyli polski Gaudi. fronda.pl [dostęp 2011-06-20].
- ↑ a b Zmarł Stanisław Niemczyk. galeriabielska.pl. [dostęp 2020-06-26].
- ↑ Nie żyje Stanisław Niemczyk. Architekt nazywany był „polskim Gaudim”. bryla.pl. [dostęp 2019-05-17]. (pol.).
- ↑ Kościół Chrystusa Odkupiciela w Czechowicach-Dziedzicach. slaskie.travel [dostęp 2019-05-14].
- ↑ Parafia pw. św. Ojca Pio w Tychach – Kalendarium [online], opio-tychy.pl [dostęp 2019-05-17].
- ↑ Cymer, Anna, 1978-, Architektura w Polsce 1945-1989, wyd. I, Warszawa, s. 448, ISBN 978-83-949185-5-2, OCLC 1083292741 [dostęp 2019-05-17].
- ↑ Konsekracja kościoła św. Michała Archanioła we Lwowie. [dostęp 2019-12-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-15)].
- ↑ Historia parafii. katedra.bielsko.pl. [dostęp 2020-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-27)].
- ↑ Instytut Gość Media, Przygotowania do budowy świątyni [online], lowicz.gosc.pl, 27 listopada 2019 [dostęp 2020-10-23].
- ↑ i, Architekci zaprezentowali makietę naszego kościoła (zdjęcia) – Parafia Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata – Rawa Mazowiecka [online], 23 października 2020 [dostęp 2020-10-23].
- ↑ BARBARA PIETRZAK-BILIŃSKA i inni, Gazeta Czechowicka, „Gazeta Czechowicka”, 1 (1), 2007, s. 9–12, DOI: 10.1066/s10021060002, ISSN 1895-4723 [dostęp 2022-06-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Biogram Stanisława Niemczyka. [dostęp 2019-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-14)].
- Czasopismo „Architektura & Biznes” nr 12 z 2002.