Silbannacus – Wikipedia, wolna encyklopedia

Silbannacus
Marcius ? (Marinus ?) Silbannacus
ilustracja
Cesarz rzymski
Okres

253

Silbannacus (Sylbannak, Marcius ?/Marinus ? Silbannacus) – uzurpator rzymski z czasów po panowaniu Treboniana Galla (251–253). Mógł być jednym z dowódców późniejszego cesarza Waleriana.

Utożsamiony na podstawie dwóch przypadkowo znalezionych monet[1] wybitych w mennicy miasta Rzym – dwudenarów (antoninianów) z awersową inskrypcją IMP MAR[2] SILBANNACVS[3] AVG. Pozwalają one ustalić właściwą datę jego niezwykle krótkiego, przypuszczalnie kilkutygodniowego panowania (najpewniej w Wiecznym Mieście[4]) na jesień 253 roku n. e., tj. po śmierci Emiliana, a przed przejęciem władzy przez Waleriana.

Wcześniej uważany za uzurpatora z czasów Filipa Araba (244-249)[5] lub Trajana Decjusza (249–251)[6]. Poza tym postać całkowicie nieznana ze starożytnych źródeł historiograficznych i epigraficznych. Informacja o odnalezieniu trzeciej monety tego władcy[7] nie została dotychczas autorytatywnie potwierdzona.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Pierwsza – podobno w Lotaryngii w okresie przedwojennym (później w zbiorach londyńskiego British Museum, druga – w latach 80. XX wieku w rejonie Paryża (obecnie w kolekcji J.-Ch. Scagnetti). Mimo odmiennego typu (Victoria Augusti i Marti Propugnatori), wybito je tym samym stemplem awersowym wskazującym na ich jednorodne mennicze pochodzenie (Estiot 1996 ↓, s. 105, 111).
  2. ↑ Skrót ten w żadnym razie nie odnosi się do imienia Marcus (Marek) z tradycyjnym skrótem "M" (por. Capelli 1962 ↓, s. 72–78 [wykaz skrótów za cesarstwa]). Nie jest to zresztą imię (praenomen), ale nazwisko (nomen gentile) przed przydomkiem (cognomen). S. Estiot bliższa jest wersja Marius lub Marcius, Ch. Körner opowiada się raczej za Marinus (Kröner 2002 ↓, s. 386) – tu analogia z inskrypcjami na monetach uzurpatora Pakacjana.
  3. ↑ S. Estiot dopuszcza jako możliwą wersję przydomka Silvannacus względnie Silvaniacus (w obu wypadkach łączoną z kultem Sylwana jako bóstwa popularnego wśród legionów na granicy naddunajskiej); por. Estiot 1996 ↓, s. 109n.
  4. ↑ F. Hartmann sytuował tę uzurpację na granicy nadreńskiej, w Germanii Górnej zagrożonej napaściami plemion barbarzyńskich. Według niego Silbannacus (któremu przypisywał celtyckie pochodzenie) mógł być dowódcą tamtejszych wojsk pomocniczych (auxilia); (Hartmann 1982 ↓, s. 63, 82, 94). Celtyckiego rodowodu nie neguje S. Estiot (Estiot 1996 ↓, s. 108n), wnioskując z formy i typologii miana władcy.
  5. ↑ Początkowo tak kwalifikował jego monetę H. Mattingly (Mattingly, Sydenham i Sutherland 1949 ↓, s. 66n).
  6. ↑ Tak u F. Hartmanna (Hartmann 1982 ↓, s. 63; 94) – wyłącznie na podstawie wzmianki u Eutropiusza (Breviarium ab Urbe condita, IX, 4) o trwającej ówcześnie galijskiej wojnie domowej.
  7. ↑ W internetowym serwisie dirtyoldbooks.com: Coins of Roman Emperor Silbannacus. [dostęp 2016-06-06]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Remo Capelli: Manuale di Numismatica. Milano: U. Mursia, 1962, s. 72–78. ISBN 978-8842502777. (wł.).
  • Sylviane Estiot. L'empereur Silbannacus: un second antoninien. „Revue Numismatique”. 151 (6), s. 105–117, tab. XV-XVI, 1996. Paryż. ISSN 0484-8942. 
  • Felix Hartmann: Herrscherwechsel und Reichskrise. Untersuchungen zu den Ursachen und Konsequenzen der Herrschaftwechsel im Imperium Romanum der Soldatenkaiserzeit (3. Jahrhundert n. Chr.). Frankfurt–Bern: Peter Lang, 1982. (niem.).
  • Dietmar Kienast: Römische Kaisertabelle. Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1996, s. 202. ISBN 978-3-534-13289-8. (niem.).
  • Christian Kröner: Philippus Arabs. Ein Soldatenkaiser in der Tradition des antoninisch-severischen Prinzipats. Berlin: Walter de Gruyter, 2002, s. 386. ISBN 3-11-017205-4. (niem.).
  • Harold Mattingly, Edward Allen Sydenham, Carol H. V. Sutherland: Roman Imperial Coinage. T. IV, cz. 3. London: Spink, 1949, s. 66–67; 105, tab. 7.7. OCLC 222487984. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Silbannacus&oldid=72279924”