Sąd Konstytucyjny (Albania) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sąd Konstytucyjny

Gjykata Kushtetuese

Obszar właściwości	Republika Albanii
Podstawa prawna	Konstytucja Albanii
Organizacja wewnętrzna
Skład	9 sędziów
Funkcjonowanie
Siedziba	Tirana
Strona internetowa
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Albania Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Albanii Ustrój polityczny Ustrój polityczny Albanii Konstytucja Konstytucja Władza ustawodawcza Zgromadzenie (Lista) Władza wykonawcza Prezydent Premier (Lista) Rząd Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Najwyższa Rada Sprawiedliwości Sąd Konstytucyjny Sąd Najwyższy Prokurator Generalny Kontrola państwowa Najwyższy Urząd Kontroli Finanse Bank Albanii Samorząd terytorialny Podział administracyjny Albanii Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne w Albanii Demokratyczna Partia Albanii Socjalistyczna Partia Albanii Republikańska Partia Albanii Socjaldemokratyczna Partia Albanii Partia Sprawiedliwości i Integracji Partia Unii na rzecz Praw Człowieka Partia Wolności Wybory Wybory parlamentarne: 2017 Wybory samorządowe: 2015 Referenda: 1998 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Albanii Wikiprojekt Polityka

Sąd Konstytucyjny w Albanii (sq.Gjykata Kushtetuese) jest najwyższym organem państwowym, który zapewnia zgodność obowiązujących aktów prawnych, przestrzeganie Konstytucji Albanii z 21 października 1998 roku oraz dokonuje ostatecznej jej wykładni. Dodatkowo gwarantuje przestrzeganie praw i wolności wszystkich obywateli Albanii. Sąd Konstytucyjny podlega jedynie Konstytucji. Funkcjonowanie Sądu Konstytucyjnego reguluje ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 10 lutego 2000 r^[1].

Pozycja ustrojowa[edytuj | edytuj kod]

Sąd Konstytucyjny jest najwyższym organem, która zapewnia zgodność obowiązujących aktów prawnych, przestrzeganie Konstytucji Albanii z 21 października 1998 roku oraz dokonuje ostatecznej jej wykładni^[2]. Dodatkowo gwarantuje przestrzeganie praw i wolności wszystkich obywateli Albanii. Sąd Konstytucyjny podlega jedynie Konstytucji. Ma pełną organizacyjną, administracyjną i finansową niezależność do wykonywania konkretnych zadań przewidzianych w Konstytucji i ustawie. Sąd Konstytucyjny zarządza własnym budżetem, który w ramach budżetu państwa jest opracowywany przez sam Sąd i przedstawiany do zatwierdzenia przez Zgromadzenie Republiki Albanii. Działalność Sądu Konstytucyjnego jest nadzorowana i organizowana przez jej przewodniczącego lub w przypadku jego nieobecności, przez jednego z sędziów wyznaczonych przez Prezydenta.^{[potrzebny przypis]}

Podstawy prawne[edytuj | edytuj kod]

Regulacje dotyczące funkcjonowania Sądu Konstytucyjnego określone są w Konstytucji Albanii^[3] z 1998 r. oraz w ustawie o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii” z 2000 r^[4].

Kompetencje[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z art. 131 Konstytucji Albanii orzeka o^[5]:

• zgodności ustawy z Konstytucją lub z umowami międzynarodowymi
• zgodności umów międzynarodowych z Konstytucją przed ich ratyfikowaniem
• zgodności aktów normatywnych organów centralnych i lokalnych z Konstytucją i z umowami międzynarodowymi
• sporach kompetencyjnych między władzami, jak i między władzą centralną a samorządem terytorialnym
• konstytucyjności partii i innych organizacji politycznych, jak też o ich działalności
• odwołaniu z urzędu Prezydenta Republiki i potwierdzeniu niemożności wypełniania przez niego obowiązków
• w sprawach związanych z wyborem i zakazem łączenia funkcji Prezydenta Republiki i deputowanych, jak i z potwierdzeniem ich wyboru konstytucyjności referendum i potwierdzenia jego wyników
• ostatecznym rozstrzygnięciu skarg indywidualnych o naruszenie praw konstytucyjnych do zgodnego z prawem postępowania sądowego, po uprzednim wyczerpaniu wszystkich środków prawnych dla obrony tych praw^[6].

Skład[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie art. 125 Konstytucji Albanii^[7]

• składa się z dziewięciu członków, których powołuje Prezydent Republiki za zgodą Zgromadzenia^[8];
• Sędziowie powoływani są na dziewięć lat, bez prawa ponownego powołania;
• Sędziowie są wybierani spośród prawników o wysokich kwalifikacjach i z doświadczeniem nie mniejszym niż 15 lat pracy w zawodzie;
• Jedna trzecia członkostwa jest odnawiana co trzy lata w jednej trzeciej, zgodnie z trybem określonym w ustawie „Dotyczącej organizacji i działania Sądu Konstytucyjnego Albanii”;
• Przewodniczący Sądu powoływany jest mianowany ze swego grona przez Prezydenta Republiki za zgodą Zgromadzenia na trzyletnią kadencję;
• Mandat sędziego rozpoczyna się w dniu ślubowania i kończy się tego samego dnia tego samego miesiąca, chyba że Konstytucja stanowi inaczej;
• Sędzia służy dalej, dopóki nie zostanie wyznaczony następca;
• Stanowiska sędziego nie można łączyć z żadną inną działalnością państwową, polityczną lub prywatną;
• Wynagrodzenie sędziego jest równe wynagrodzeniu Prezesa Sądu Najwyższego.

Wygaśnięcie mandatu sędziego[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z art. 127 Konstytucji Albanii mandat sędziego Sądu Konstytucyjnego wygasa, jeśli sędzia^[9]:

• • popełnił przestępstwo;
  • nie stawił się do służby bez powodu dłużej niż 6 miesięcy;
  • osiąga wiek 70 lat;
  • rezygnuje;
  • uznany jest za niezdolnego do działania w drodze ostatecznej decyzji sądu^[10].
• Wygaśnięcie mandatu sędziego stwierdza Sąd Konstytucyjny i ogłoszone jest orzeczeniem Sądu Konstytucyjnego.
• Wniosek o wypowiedzenie mandatu sędziego składa Prezes Sądu Konstytucyjnego.
• Jeżeli stanowisko sędziego jest nieobsadzone, Prezydent Rzeczypospolitej, za zgodą Zgromadzenia, wyznacza w ciągu miesiąca nowego sędziego, który pozostaje na stanowisku do końca mandatu zmarłego sędziego.
• Sędzia Sądu Konstytucyjnego może zostać odwołany ze stanowiska przez Zgromadzenie przez dwie trzecie jego członków za naruszenie Konstytucji, popełnienie przestępstwa, niezdolności umysłowej lub fizycznej, lub działania i zachowanie, które poważnie dyskredytuje uczciwość i reputację sądową i osobę sędziego. Uchwała Zgromadzenia jest rozpatrywana przez Sąd Konstytucyjny, który po ustaleniu zaistnienia jednego z powyższych powodów stwierdza odwołanie sędziego Sądu Konstytucyjnego.

Odpowiedzialność sędziów[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z art. 128 Konstytucji Albanii^[9]

• Sędziowie cieszą się nienaruszalnością w wykonywaniu swoich czynności, mianowicie mają immunitet.
• Sędziowie nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności prawnej za opinie i głosy za rozpatrywane sprawy.
• Sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sądu Konstytucyjnego.
• Sędzia może być zatrzymany lub aresztowany jedynie w razie ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa lub bezpośrednio po jego popełnieniu.
• Właściwy organ powiadamia niezwłocznie Sąd Konstytucyjny.
• Jeżeli Sąd Konstytucyjny w ciągu 24 godzin nie wyrazi zgody na postawienie przed sądem aresztowanego sędziego, właściwy organ jest zobowiązany do jego uwolnienia.
• Decyzja Trybunału jest podejmowana większością głosów i musi być uzasadniona. Sędzia, od którego wymagana jest zgoda [do wniesienia oskarżenia], zostaje wysłuchany, ale nie bierze udziału w głosowaniu.

Składanie skargi do trybunału[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z art. 134 Konstytucji Albanii

• Liczbę sędziów decydujących o przyjęciu skargi indywidualnej do rozpatrzenia określa ustawa.
• Sąd Konstytucyjny orzeka większością wszystkich swoich członków.
• Postępowanie przed Sądem Konstytucyjnym rozpoczyna się jedynie na wniosek:
  • Prezydenta Republiki;
  • Prezesa Rady Ministrów;
  • nie mniej niż jednej piątej deputowanych;
  • Przewodniczącego Najwyższej Kontroli Państwa;
  • każdego sądu zgodnie z art. 145 ust. 2 Konstytucji;
  • Adwokata Ludu;
  • organów samorządu terytorialnego;
  • organów wspólnot religijnych;
  • partii politycznych i innych organizacji,
  • osób indywidualnych.

Adwokat Ludu, organy samorządu terytorialnego, organy wspólnot religijnych oraz osoby indywidualne mogą przedstawiać wnioski jedynie w sprawach, które wiążą się z ich interesami^[11].

Orzeczenia Sądu i ich publikacja[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z art. 132 Konstytucji Albanii

• Sąd Konstytucyjny orzeka wspólnie. Decyzje podejmują tylko sędziowie, którzy uczestniczą w rozprawie.
• Orzeczenia mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne^[12].
• Sąd Konstytucyjny ma prawo uchylania tylko tych aktów, które są przedmiotem jego badania.
• Orzeczenia wchodzą w życie w dniu ich opublikowania.

Stanowisko Sekretarza Generalnego[edytuj | edytuj kod]

Art. 14 ustawy o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 2000 r. stanowi, iż Sekretarz Generalny jest najwyższym urzędnikiem Sądu Konstytucyjnego, mianowanym przez Zgromadzenie Sędziów Sądu Konstytucyjnego spośród doświadczonych prawników^[13]. Prowadzi działalność administracyjną Trybunału Konstytucyjnego, z upoważnienia jego przewodniczącego. Jego prawa i obowiązki są określone w niniejszej ustawie i regulaminie wewnętrznym.

Siedziba[edytuj | edytuj kod]

Siedziba Trybunału Konstytucyjnego znajduje się w stolicy Republiki Albanii w Tiranie.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• konstytucjonalizm
• konstytucja Albanii
• ustrój polityczny Albanii

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Konstytucja Republiki Albanii z 1998 r. art. 124 - art. 134
• Ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 2000 r.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Konstytucja Republiki Albanii z 21 października 1998 r.
• Ustawa o organizacji i działaniu Sądu Konstytucyjnego Albanii z 10 lutego 2000 r. (ang.)
• Skład sędziowski (ang.)
• Strona Internetowa Sądu Konstytucyjnego (ang.)
• Court's Decision (ang.)