Rzeżyca – Wikipedia, wolna encyklopedia

Rzeżyca
Rēzekne
Ilustracja
Rzeżyca, widok katedry z ruin zamkowych
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Łotwa

Region

Rzeżyca

Prawa miejskie

1773 r.

Mer

Aleksejs Stecs

Populacja (2012)
• liczba ludności


34 460

Kod pocztowy

LV-4601, LV-4604, LV-4605, LV-4606

Położenie na mapie Łotwy
Mapa konturowa Łotwy, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Rzeżyca”
Ziemia56°30′N 27°19′E/56,500000 27,316667
Strona internetowa

Rzeżyca (łot. Rēzekne, niem. Rositten, ros. Резекне, przed 1917 Режица; jid. ‏רעזשיצע‎, Reżice) – miejscowość (miasto wydzielone) we wschodniej części Łotwy. Liczy 37 200 mieszkańców, głównie Łotyszy (45%) i Rosjan (44,3%). Rzeżycę zamieszkuje również niewielka społeczność polska – około 1000 osób (2,7% ludności). Jest węzłem komunikacyjnym oraz centrum gospodarczym i kulturalnym środkowej części Łatgalii, .

Zarys historii[edytuj | edytuj kod]

Rzeżyca powstała na początku XIV wieku przy twierdzy krzyżackiej jako osada o nazwie Rositten. Po sekularyzacji zakonu inflanckiego przypadła Rzeczypospolitej, do której należała przez ponad 200 lat. Obok Dyneburga największe miasto w Inflantach Polskich. Od XVI wieku do rozbiorów była starostwem Rzeczypospolitej. Prawa miejskie otrzymała w 1773 (w rok po przyłączeniu Łatgalii do Rosji). Do rozwoju miasta przyczyniła się budowa traktu do Dyneburga i Wilna (1836) oraz uruchomienie Kolei Warszawsko-Petersburskiej (1836) i MoskwaWindawa (1861).

Podczas I wojny światowej Rzeżyca wraz z Łatgalią znalazła się pod kontrolą wojsk niemieckich. 30 listopada 1918 roku niemiecka rada żołnierska przekazała miasto Armii Czerwonej, rozpoczynającej ofensywę przeciwko proklamowanej kilkanaście dni wcześniej niepodległej Republice Łotewskiej[1]. W końcu maja 1919 roku, gdy bolszewicy zostali wyparci z Rygi przez wojska niemieckie wspierające rząd łotewski, Rzeżyca stała się faktyczną stolicą Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej i siedzibą jej władz[2]. Rząd radzieckiej Łotwy przebywał tu do 12 stycznia 1920 roku, gdy do Rzeżycy podeszły jednostki łotewskie i polskie, wspólnie dążące do usunięcia bolszewików z Łatgalii i przyłączenia jej do niepodległej Łotwy. 21 stycznia bitwa pod Rzeżycą zakończyła się zwycięstwem łotewsko-polskim, a wycofanie się bolszewików z Rzeżycy oznaczało faktyczny koniec Łotewskiej SRR[3][4].

II wojna światowa przyniosła olbrzymie straty – radzieckie bombardowania w 1944 doprowadziły do zniszczenia kolei i ponad 65% budynków użyteczności publicznej.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3000 osób. 24 września 1941 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano na cmenatrzu Totanskoe w lesie przy drodze do Bauska. Sprawcami zbrodni byli żołnierze Landesschützen

Battalion 868 oraz kompania miejscowej łotewskiej „samoobrony”[5].

W 1902 w Rzeżycy urodził się Tadeusz Manteuffel – polski historyk, mediewista, żołnierz AK, twórca i pierwszy dyrektor m.in. Instytutu Historii PAN, w 1904 jego brat Leon Manteuffel-Szoege – polski chirurg, twórca polskiej szkoły chirurgii klatki piersiowej i serca, a w 1908 najmłodszy z braci Edward Manteuffel-Szoege – artysta malarz i grafik.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

  • Akademia Technologiczna w Rzeżyce (była Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa)

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1921, Bellona, Warszawa 1999, s. 133
  2. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1921, Bellona, Warszawa 1999, s. 283-284.
  3. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1921, Bellona, Warszawa 1999, s. 332-334.
  4. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1921, Bellona, Warszawa 1999, s. 332-334.
  5. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1018.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]