Rzęśniki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Rzęśniki
osada leśna
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

piski

Gmina

Orzysz

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

12-250[2]

Tablice rejestracyjne

NPI

SIMC

0763927

Położenie na mapie gminy Orzysz
Mapa konturowa gminy Orzysz, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Rzęśniki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Rzęśniki”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Rzęśniki”
Położenie na mapie powiatu piskiego
Mapa konturowa powiatu piskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rzęśniki”
Ziemia53°50′33″N 21°58′59″E/53,842500 21,983056[1]

Rzęśniki (niem. Rzesniken[3], 1938–1945 Försterei Nickelsberg) – osada leśna w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

W dokumentach krzyżackich Resczniki[4], Reßnicken[5], Rzeßnicken[6], później Rzesniken, Rszesnicken[7].
Na mapie Districtus Reinensis (1663) Józefa Naronowicza-Narońskiego - Rzeznikien[8].
W 1938 roku w miejsce nazwy Rzesniken wprowadzono nazwę Försterei Nickelsberg[3].
Zarządzeniem Ministra Administracji Publicznej z 17 października 1949 roku o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości nadano nazwę Rzeźniki[9].
Obecnie obowiązuje nazwa Rzęśniki.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Za początek osady młynarskiej, zwanej później Rzeźnikami, należy uznać powstanie młyna, na budowę którego wydano pozwolenie w przywileju Pianek (Pianken). Według rachunków krzyżackich z 1517 roku młyn ten określano jako młyn w Sumkach (Sumbken), tak samo jak w wykazie z 1539 roku. W spisie z 1540 roku użyto już nazwy Rzeßnicken[6], co świadczy, że wówczas w jego posiadaniu była już rodzina Rzeźników. W 1552 roku książę Albrecht sprzedał na prawie magdeburskim (odnowienie przywileju na 2 łany)[4] 4 łany przy młynie oraz dwa ostrowy na jeziorze Orzysz braciom Janowi i Stańkowi Rzeźnikom (Jan i Stanck Resnicken)[5]. Młyn w Rzeźnikach obciążony był czynszem w wysokości 6 grzywien i 8 kur. Za 2 łany nadwyżki młynarze płacili 2 grzywny Freygeldu, a nadto oddawali korzec żyta i korzec pszenicy na zamek w Rynie oraz 2 tłuste gęsi na dwór w Orzyszu. Rzęśniki należały do rewiru w Grzegorzach i parafii w Orzyszu.
W październiku 1656 roku Tatarzy uprowadzili w jasyr 5 kobiet z rzeźnickiego młyna.
Według danych opublikowanych w 1823 roku w Rzeźnikach mieszkało 9 osób[10]. W 1857 roku nadal istniał w Rzeźnikach młyn wodny, którego właścicielem był Carl Migeod. W tym czasie majątek zamieszkiwały 34 osoby[7]. Według danych opublikowanych w 1871 roku właścicielem majątku o powierzchni 1141 mórg zarządzał Weinberger[11]. W 1879 roku właścicielem dóbr był Ferdinand Plath, majątek miał wielkość 291 hektarów[12].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków:

  • Dawny cmentarz ewangelicki, założony w połowie XIX wieku[13].

Najstarszy zachowany nagrobek: Gustav Nithack †1863. Na cmentarzu znajduje się kwatera wojenna z okresu I wojny światowej. Według zachowanych inskrypcji, to mogiła nieznanego żołnierza armii rosyjskiej †1914/15.[14]

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Przez Rzęśniki przebiegają trzy szlaki rowerowe:

Tak zachwalał w okresie międzywojennym walory turystyczne okolic leśniczówki Rzeźniki Mieczysław Orłowicz:

Rzeźniki (...) przystanek obok ładnie położonej leśniczówki. Stąd polecenia godny spacer w głąb t. zw. Szwajcarji Orzeskiej. Niedaleko romantyczne jezioro Rzeźnickie (Rzesnicker See) otoczone zalesionymi pagórkami, za nim szereg mniejszych jeziorek, a nad najmniejszem z nich młyn Sucha w idylicznem położeniu.

[18]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Grzegorz Białuński: Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1996, s. 254. ISSN 0585-3893.
  • Wojciech Kętrzyński: O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich.... Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1882, s. 653.
  • Barkowski, Otto. Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein.Altpreussische Forschunge. 11. Jahrgang, H. 1, s. 197–224, 1934.
  • R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba, Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska, Orzysz, 2004, str. 135, ISBN 83-914508-0-5
  • Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany Przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmji z 85 ilustracjami w tekście. Lwów, Warszawa: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, 1923, s. 294.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119931
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1145 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ a b GenWiki
  4. ↑ a b Wojciech Kętrzyński O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich... Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1882, s. 481.
  5. ↑ a b Otto Barkowski Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein.Altpreussische Forschungen, 11. Jahrgang 1934, H. 1, s. 212.
  6. ↑ a b Grzegorz Białuński Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn, 1996, str. 131.
  7. ↑ a b Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen. Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg, 1857 s. 302.
  8. ↑ Jan Szeliga Rękopiśmienne mapy Prus Książęcych Józefa Naronowicza-Narońskiego z drugiej połowy XVII wieku. Biblioteka Narodowa, Warszawa, 1997, ilustracja nr 2.
  9. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 17 października 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1949 r. nr 92, poz. 1105).
  10. ↑ Dr. Leopold Krug, Alexander August Mützell Neues Topographisch-Statistisch-Geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. Vierter Band P-S. Karl August Kümmel, Halle, 1823, s. 195.
  11. ↑ General-Adressbuch der Ritterguts- und Gutsbesitzer. Fr. Calsow, Berlin, 1871, s. 632, 633
  12. ↑ Handbuch des Grundbesitzes im Deutschen Reiche. I. Das Königreich Preussen. III. Lieferung. Die Provinz Ostpreussen Berlin, 1879, s. 204, 205
  13. ↑ Karta zabytku
  14. ↑ [OSR] I Wojna Światowa (1914-18r.) : Rzęśniki [online], www.rowery.olsztyn.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
  15. ↑ R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska. AFW Mazury, Orzysz, 2004, str. 50.
  16. ↑ R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska. AFW Mazury, Orzysz, 2004, str. 75.
  17. ↑ R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska. AFW Mazury, Orzysz, 2004, str. 112.
  18. ↑ Mieczysław Orłowicz Ilustrowany Przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmji z 85 ilustracjami w tekście Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów, Warszawa 1923, s. 104.
Gmina Orzysz
Miasto
Części miasta
  • Działy Orzyskie
  • Grądy Podmiejskie
Wsie
Części wsi
Kolonia
Osady
Osady leśne
Inne
miejscowości

Gmina Orzysz

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rzęśniki&oldid=72587912”