Robert Vaughn – Wikipedia, wolna encyklopedia

Robert Vaughn
Ilustracja
Robert Vaughn (lata 60.)
Imię i nazwisko

Robert Francis Vaughn

Data i miejsce urodzenia

22 listopada 1932
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

11 listopada 2016
Ridgefield

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta

Współmałżonek

Linda Staab (1974–2016; jego śmierć)

Lata aktywności

1955–2016

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Robert Francis Vaughn (ur. 22 listopada 1932 w Nowym Jorku, zm. 11 listopada 2016 w Ridgefield w stanie Connecticut[1]) – amerykański aktor filmowy, teatralny, telewizyjny, radiowy i głosowy, także reżyser telewizyjny (Sierżant Anderson, Obrońcy).

27 lipca 1998 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6633 Hollywood Boulevard[2][3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Nowym Jorku jako syn Marcelli Frances (z domu Gaudel), aktorki teatralnej, i Geralda Waltera Vaughna, aktora radiowego[4][5]. Jego rodzina była pochodzenia francuskiego, niemieckiego, irlandzkiego i walijskiego[6]. Jego rodzice rozwiedli się, a Vaughn mieszkał z dziadkami w Minneapolis, podczas gdy jego matka podróżowała i występowała.

Po ukończeniu North High School w Minneapolis zapisał się na studia dziennikarskie na Uniwersytet Minnesoty[7]. Jednak po roku zrezygnował i przeprowadził się z matką do Los Angeles. Studiował w Los Angeles City College[7], a następnie przeniósł się do Los Angeles State College of Applied Arts and Sciences, uzyskując tytuł magistra sztuk teatralnych[7]. Po ukończeniu college’u Vaughn został powołany do wojska, służąc jako sierżant musztry. W 1970 uzyskał tytuł doktora w komunikacji z Uniwersytetu Południowej Kalifornii[7]. W 1972 opublikował swoją rozprawę doktorską jako książkę Tylko ofiary: studium czarnej listy show-biznesu (Only Victims: A Study of Show Business Blacklisting)[8].

Kariera[edytuj | edytuj kod]

W 1955 wystąpił na scenie Pilgrimage Theater w Hollywood jako Judasz Iskariota w sztuce Johna Fletchera The Pilgrim[9]. Zadebiutował w telewizji 21 listopada 1955 w odcinku Czarny piątek (Black Friday) serialu medycznego NBC Medic jako dr Charles A. Leale z Richardem Boone. W biblijnym filmie Cecila B. DeMille’a Dziesięcioro przykazań (1956) pojawił się jako bałwochwalca złotego cielca, widoczny również w scenie w rydwanie za rydwanem Yula Brynnera. W seryjnym westernie CBS Gunsmoke gościł w dwóch odcinkach - Cooter (1956) jako dzieciak i Romeo (1957) jako Andy Bowers u boku Barbary Eden. Za kreację weterana wojennego Chestera A. Gwynna w filmie Młodzi Filadelfijczycy (1959) otrzymał w 1960 jedyną w karierze nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego i Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego.

W 1964 grał tytułowego duńskiego księcia w Hamlecie[10] na scenie Pasadena Playhouse w Pasadenie. Rozpoznawalność przyniosła mu rola uprzejmego szpiega Napoleona Solo w serialu NBC Człowiek z UNCLE (1964–1968) i bogatego detektywa Harry’ego Rule w serialu Obrońcy (1972–1974)[11]. Jako Frank Flaherty w miniserialu ABC Waszyngton za zamkniętymi drzwiemi (Washington: Behind Closed Doors, 1977) otrzymał nagrodę Emmy dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu dramatycznym[12].

Jego role telewizyjne obejmują postać generała Hunta Stockwella w ostatnich 13 odcinkach serialu NBC Drużyna A (1986-1987), szulera Alberta Strollera w brytyjskim serialu kryminalnym BBC One Przekręt (2004–2012), z wyjątkiem jednego z 48 odcinków, i Miltona Fanshawa w operze mydlanej ITV Coronation Street (2012).

Stworzył szereg pamiętnych ról drugoplanowych, w tym cichego i płochliwego bandytę Lee w westernie Johna Sturgesa Siedmiu wspaniałych (1960), bogatego i wpływowego senatora USA Waltera Chalmersa z podejrzanymi powiązaniami z mafią w sensacyjnym dramacie kryminalnym Petera Yatesa Bullitt (1968), majora Paula Kruegera w dramacie wojennym Johna Guillermina Most na Renie (1969), senatora USA Gary’ego Parkera w dramacie katastroficznym Johna Guillermina Płonący wieżowiec (1974), Rossa Webstera w przygodowej komedii fantastycznonaukowej Richarda Lestera Superman III (1983) czy generała Woodbridge w sensacyjnym dramacie przygodowym Menahema Golana Oddział Delta (1986)[13]. Użyczył głosu jako komputerowy czarny charakter Prometeusz IV w horrorze fantastycznonaukowym Diabelskie nasienie (1977). W sumie zagrał w ponad 100 filmach, jednak wiele z nich to mało znane filmy telewizyjne lub nieudane produkcje tzw. klasy B.

Grał na Broadwayu jako Andrew Makepiece Ladd III w A.R. Gurneya Love Letters (1990)[14] z Polly Bergen i w produkcji off-broadwayowskiej The Exonerated (2002)[15]. Ponadto występował gościnnie w serialach telewizyjnych, m.in.: Zorro, Bonanza, Statek miłości, Columbo, Diagnoza morderstwo, Napisała: Morderstwo, Pomoc domowa i Prawo i porządek[16].

Zmarł na 11 dni przed 84. urodzinami w swoim domu w Ridgefield w stanie Connecticut, w następstwie ostrej odmiany białaczki[17].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Filmy:

Robert Vaughn (2009)

Seriale TV:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Actor Robert Vaughn dies aged 83. BBC, 2016-11-11. [dostęp 2016-11-11]. (ang.).
  2. ↑ Robert Vaughn. Walk of Fame. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  3. ↑ Nicky Loomis: Hollywood Star Walk: Robert Vaughn. „Los Angeles Times”, 2010-07-06. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  4. ↑ Robert Vaughn Biography (1932-). Film Reference. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  5. ↑ Genealogy: Robert Francis Vaughn (1932-2016). Geni.com. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  6. ↑ Robert Vaughn – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2021-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-14)]. (ang.).
  7. ↑ a b c d Robert Vaughn Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  8. ↑ Robert Vaughn: Only Victims: A Study of Show Business Blacklisting. Hal Leonard Corporation, 1972. ISBN 978-0879100810.
  9. ↑ Brian Baxter: Robert Vaughn obituary. „The Guardian”, 11 listopada 2016. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  10. ↑ Sarah Ewing: Robert Vaughn has the last word on nude football players, Hamlet and PhDs. „Daily Express”, 6 kwietnia 2013. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  11. ↑ Hal Erickson: Robert Vaughn Biography. AllMovie. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  12. ↑ Robert Vaughn Awards. AllMovie. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  13. ↑ Robert Vaughn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  14. ↑ Robert Vaughn. Internet Broadway Database. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  15. ↑ Robert Vaughn. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  16. ↑ Louis du Mort: Robert Vaughn (1932–2016). Find a Grave. [dostęp 2021-07-14]. (ang.).
  17. ↑ Robert Vaughn Dies: ‘Man From U.N.C.L.E’ Star Was 83. Deadline.com, 2016-11-11. [dostęp 2016-11-11]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Robert Vaughn. T. 43: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., grudzień 2010, s. 9. ISBN 978-83-252-1127-1.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert_Vaughn&oldid=72921124”