Róża Rock – Wikipedia, wolna encyklopedia

Róża Rock
Data i miejsce urodzenia

27 maja 1881
Kraków

Data i miejsce śmierci

25 listopada 1926
Wiedeń

Zawód, zajęcie

działaczka społeczna, filantropka

Róża Rock, także Róża Rockowa (ur. 27 maja 1881 w Krakowie, zm. 25 listopada 1926 w Wiedniu) – prezeska Domu Sierot Żydowskich w Krakowie w latach 1918–1926, działaczka społeczna i filantropka pochodzenia żydowskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w 27 maja[1] 1881[1][2] roku w Krakowie, w żydowskiej rodzinie Grossmanów[1]. Studia obejmujące wiedzę z zakresu prowadzenia zakładów dla sierót odbyła w Niemczech, m.in. we Frankfurcie[3].

Była żoną Łazarza Rocka, radnego miasta Krakowa, który pracował także jako budowniczy i architekt[3]. Udzielała się społecznie, m.in. wspierając akcje gromadzenia odzieży i obuwia dla uchodźców i ofiar I wojny światowej, czy opiekę nad sierotami z Nikolsburga[3]. W 1918 roku zaczęła kierować Stowarzyszeniem Krakowskich Kobiet Izraelickich dla Ochrony i Wychowania Sierot „Megadle Jesomim”[4], pełniąc tę funkcję aż do śmierci[5]. W 1922 roku organizacja zmieniła nazwę na Stowarzyszenie Zakładu Wychowawczego Sierot Izraelickich w Krakowie „Bet Megadle Jesomim”[4]. 25 października 1918 roku Rock objęła po Cyporze Horowitz stanowisko prezesa Domu Sierot Żydowskich, mieszczącego się przy ulicy Dietla 64[6]. Dzięki poświęceniu i intensywnej działalności Róża Rock stała się rozpoznawalna wśród krakowskich działaczek[3]. Jej celem było polepszenie warunków dzieci mieszkających w różnych placówkach wychowawczych w Krakowie[7]. Po objęciu kierownictwa Domu Sierot Żydowskich znacząco odmieniła placówkę[8]. Nazywano ją „matką sierot żydowskich”[2][4].

W latach 1922–1923 zainicjowała gruntowny remont oraz przebudowę Domu Sierot Żydowskich[5][6] do postaci, którą budynek zachował do dziś[9]. Autorem projektu był Łazarz Rock, który również nadzorował prace budowlane[5]. Pieniądze na odnowę ośrodka zapewnił Komitet Pomocy Żydów Polskich[9]. Małżeństwo Rocków także wsparło finansowo rozbudowę placówki[9][6]. Odnowiony sierociniec uroczyście otwarto 26 października 1924 roku[6]. W wydarzeniu uczestniczył m.in. wiceprezydent Krakowa Karol Rolle, który w przemowie podkreślił zasługi Rock dla całkowitej odmiany placówki[10]. Powstały budynek o klasycystycznej elewacji cechował się znaczną liczbą okien o dużych wymiarach, które miały odpowiednio oświetlić pokoje[5].

W listopadzie 1924 roku Rock została skarbniczką Związku Opieki nad Sierotami Żydowskimi dla Małopolski Zachodniej – inicjatywy, której celem było zorganizowanie struktury lokalnej samopomocy w miejsce wsparcia American Jewish Joint Distribution Committee[11]. Związkowi podlegało 37 lokalny komitetów, które prowadziły 69 sierocińców[11]. W 1926 roku Róża Rock zgłosiła Związkowi możliwość rozszerzenia opieki Domu Sierot Żydowskich na cały teren miasta, po czym zmieniono status jej placówki, by obejmowała opiekę pozazakładową i nadzór nad wszystkimi krakowskimi placówkami opiekującymi się sierotami[12].

Nadal kierując Domem Sierot Żydowskich, Rock zainicjowała powstanie Bursy Sierot Żydowskich Stowarzyszenia Rękodzielników Żydowskich Szomer Umonim[13]. W 1926 roku pozyskała środki na budowę dzięki zbiórkom, które sama organizowała[14], oraz wsparciu American Jewish Joint Distribution Committee[12].

Zmarła 25 listopada 1926 roku w Wiedniu[3], na skutek komplikacji po operacji nowotworu[4][14], nie doczekawszy realizacji projektu[12]. Budynek placówki powstał w latach 1929–1930 przy ul. Podbrzezie 6[2]. Przebudową w 1930 roku kierował Bernard Birkenfeld[13]. Bursę zamieszkiwali byli podopieczni Domu Sierot Żydowskich w wieku 14–18 lat, którzy pobierali nauki do egzaminów czeladniczych[13].

Różę Rock pochowano ją na cmentarzu żydowskim przy ul. Miodowej[15]. Jej nekrolog pojawił się na pierwszej stronie „Nowego Dziennika”[14]. Domowi Sierot Żydowskich nadano jej imię[15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Pieczek 2011 ↓, s. 211.
  2. ↑ a b c Bursa Sierot Żydowskich Stowarzyszenia Szomer Umonim (ul. Podbrzezie 6) [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2021-08-22].
  3. ↑ a b c d e Pieczek 2011 ↓, s. 212.
  4. ↑ a b c d Róża Rock [online], Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie [dostęp 2021-08-22] (pol.).
  5. ↑ a b c d Koźlik 2014 ↓, s. 297.
  6. ↑ a b c d Pieczek 2011 ↓, s. 213.
  7. ↑ Pieczek 2011 ↓, s. 212-213.
  8. ↑ Pieczek 2011 ↓, s. 213-215.
  9. ↑ a b c Koźlik ↓, s. 297.
  10. ↑ Pieczek 2011 ↓, s. 214.
  11. ↑ a b Łapot 2005 ↓, s. 50.
  12. ↑ a b c Łapot 2005 ↓, s. 66.
  13. ↑ a b c Koźlik 2014 ↓, s. 304.
  14. ↑ a b c Pieczek 2011 ↓, s. 216.
  15. ↑ a b Pieczek 2011 ↓, s. 217.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Andrzej Koźlik: Obiekty socjalne społeczności żydowskiej w Krakowie na początku XX wieku. W: Habitaty – architektura socjalna. Habitats – Social Architecture. Zbigniew Bać (red.). Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2014. ISBN 978-83-7493-840-2.
  • Mirosław Łapot. Opieka nad żydowskim dzieckiem sierocym w Małopolsce Zachodniej w okresie międzywojennym. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Pedagogika”. 14, 2005. Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie. 
  • Urszula Pieczek: Róża Rock. Matka sierot żydowskich. W: Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek. Ewa Furgał (red.). T. III. Kraków: Fundacja Przestrzeń Kobiet, 2011. ISBN 978-83-928639-6-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Róża_Rock&oldid=73189945”