Przepisy gry w koszykówkę FIBA – Wikipedia, wolna encyklopedia

Publikacja Naismitha (15 stycznia 1892) przedstawiająca pierwsze w historii reguły gry w koszykówkę

Przepisy gry w koszykówkę FIBA – dokument tworzony i wydawany przez Fédération Internationale de Basketball, zatwierdzony przez Komisję Techniczną FIBA, określający oficjalne zasady gry w koszykówkę, przepisy dotyczące sędziów, trenerów, elementów boiska, protokołów i wszelkich innych szczegółowych procedur i zasad, zawartych również w dokumentach dodatkowych do "Przepisów gry w koszykówkę FIBA". Dotyczy meczów koszykówki odbywających się w ramach federacji FIBA lub na jej zasadach. Przepisy ulegają drobnym zmianom co kilka lat (zazwyczaj co 4 lub 2 lata).

Rola przepisów FIBA w koszykówce[edytuj | edytuj kod]

Przepisy gry w koszykówkę FIBA są jedynymi na świecie przepisami gry w koszykówkę regulującymi rozgrywki międzynarodowe[1]. Według przepisów FIBA gra obecnie 214 narodów[2] (w tym Polska), co daje około 400 milionów zarejestrowanych graczy[2]. Przepisy FIBA nie są jednak jedynymi przepisami gry w koszykówkę – Amerykanie stworzyli własne trzy rodzaje różniących się przepisów gry w koszykówkę: NBA, WNBA oraz NCAA[1][3].

Powstanie koszykówki i pierwsze zasady gry[edytuj | edytuj kod]

 Zobacz więcej w artykule Koszykówka, w sekcji Powstanie i historia koszykówki.

Koszykówkę wymyślił James Naismith w 1891 roku. Podał wtedy 5 podstawowych zasad gry w koszykówkę:

  1. Okrągłą piłką należało grać wyłącznie przy użyciu rąk.
  2. Trzymając piłkę, nie wolno było się z nią przemieszczać – należało ją podawać.
  3. Zawodnicy mieli prawo znajdować się w dowolnym miejscu boiska.
  4. Nie wolno było stosować przemocy fizycznej między zawodnikami.
  5. Niewielka bramka w formie kosza powinna być umieszczona poziomo, wysoko w górze[4][2][5].

Zestaw podstawowych trzynastu reguł gry w koszykówkę opublikował 15 stycznia 1892 roku w magazynie Triangle[2]:

  1. Piłką można rzucać w dowolnym kierunku, jedną lub dwoma rękami[2].
  2. Piłka może zostać odbita w dowolnym kierunku, jedną lub dwoma rękami, lecz nie może być odbita pięścią[2].
  3. Nie wolno biegać z piłką w rękach. Należy ją podać lub rzucić z miejsca w którym zawodnik stoi[2].
  4. Piłkę trzyma się między dłońmi[2].
  5. Nie wolno stosować przemocy fizycznej wobec przeciwnika. Pierwsze naruszenie tej zasady jest liczone jako faul. Drugie jest karane dyskwalifikacją zawodnika do następnego celnego rzutu. Jeśli zawodnik ewidentnie chciał celowo zranić/uszkodzić przeciwnika, zmiana nie jest dozwolona[2].
  6. Faul – to uderzenie w piłkę pięścią lub złamanie zasady 3, 4 lub 5 (jak opisano)[2].
  7. Jeśli drużyna popełni trzy kolejne faule, liczy się to dla drużyny przeciwnej jako celny rzut[2].
  8. Jeśli piłka wyjdzie poza boisko, powinna zostać wrzucona na boisko, a osoba, która pierwsza ją dotknie, może nią grać. W przypadku sporu, sędzia wrzuca piłkę bezpośrednio na boisko. Osoba chcąca wrzucić piłkę na boisko, ma na to 5 sekund. Jeśli nie zdąży tego zrobić w wyznaczonym czasie, piłka trafia do przeciwnika. Jeśli któraś z drużyn będzie opóźniać grę, zostanie to potraktowane jako faul[2].
  9. Sędzia (umpire) powinien notować popełnione faule i zwracać uwagę, gdy zostały popełnione 3 kolejne faule przez jedną drużynę. Ma prawo dyskwalifikować zawodników zgodnie z regułą 5[2].
  10. Sędzia (referee) ocenia kiedy piłka jest w grze, kiedy jest aut, do której drużyny należy oraz pilnuje czasu gry. Decyduje kiedy rzut jest celny oraz liczy punkty[2].
  11. Czas gry to dwie 15-minutowe połowy, z 5-minutową przerwą między nimi[2].
  12. Wygrywa drużyna, która zdobędzie więcej punktów. W przypadku remisu, gra może być, za zgodą kapitanów, kontynuowana do pierwszego celnego rzutu[2].

Naismith miał kontrolę nad przepisami do roku 1896. Od 1896 roku przepisami gry w koszykówkę zarządzała organizacja o nazwie Amateur Sports Federation[2].

Pierwsze w historii zmiany w przepisach były następujące:

  • W 1894 roku wprowadzono rzuty wolne[2].
  • Początkowo wszystkie rzuty były warte 3 punkty. W 1896 roku zdecydowano, że rzuty z gry będą warte 2 punkty, a rzuty wolne – 1 punkt[2].
  • W 1897 roku wprowadzono przepis ustalający, że w jednym momencie na boisku może znajdować się 5 zawodników danej drużyny[2]. Wcześniej liczba zawodników na boisku sięgała nawet do kilkudziesięciu[2]!
  • W 1909/1910 ustalono, że zawodnik popełniający swój czwarty faul osobisty, będzie dyskwalifikowany z dalszej gry[2].

Rozwój przepisów gry w koszykówkę w XX wieku[edytuj | edytuj kod]

1932[edytuj | edytuj kod]

18 czerwca 1932 w Genewie powstała Międzynarodowa Federacja Koszykówki FIBA – Fédération Internationale de Basketball[6][7][5][4].

Ustalono, że reguły będą zmieniane/udoskonalane co około 4 lata[2].

Ustalono, że drużyna (wraz ze zmiennikami) może liczyć maksymalnie 7 zawodników[2].

1934[edytuj | edytuj kod]

Opublikowano pierwsze oficjalne przepisy FIBA[8][9]. Jedną z pierwszych wprowadzonych reguł był zakaz gry na boiskach trawiastych[8][9].

1936[edytuj | edytuj kod]

W 1936 roku na kongresie FIBA w Berlinie[2] wprowadzono kilka zmian:

  • Wprowadzono linię środkową boiska[8][9][2].
  • Wiązało się to również z wprowadzeniem zasady 10 sekund[8][9][2] (obecnie jest to zasada 8 sekund).
  • Wprowadzono podział kategorii rozgrywek ze względu na wzrost zawodników – poniżej i powyżej 190 cm wzrostu[9].
  • Wprowadzono możliwość trzykrotnego wzięcia czasu przez drużynę[2].
  • Do tej pory po każdym celnym rzucie do kosza odbywał się rzut sędziowski – w 1936 roku wprowadzono zasadę, że po celnym rzucie piłka jest wprowadzana z linii końcowej boiska[2].
  • Zwiększono liczbę członków drużyny z 7 do 10 (wraz ze zmiennikami)[2].

1948[edytuj | edytuj kod]

1952[edytuj | edytuj kod]

  • Zniesiono kategorie wzrostu zawodników z 1936 roku[9].
  • Wprowadzono zasadę mówiącą o tym, że w ostatnich 3 minutach meczu, po każdym gwizdku, zatrzymywany ma być czas gry[9].
  • Wprowadzono zasadę mówiącą o tym, że w ostatnich 3 minutach meczu, każdy faul karany będzie 2 rzutami wolnymi[9].
  • Zwiększono liczbę fauli zawodnika z 4 do 5[2].

1956[edytuj | edytuj kod]

Wygląd obszaru ograniczonego przez 1956
  • Zmieniono wygląd obszaru ograniczonego – od teraz ma kształt trapezu[9][2].
  • Wprowadzono zasadę 30 sekund[9][2] (obecnie zasada 24 sekund).

1960[edytuj | edytuj kod]

Zmiany dokonane podczas kongresu FIBA w Rzymie[2]:

  • Zasady dotyczące ostatnich 3 minut meczu zostały rozszerzone do ostatnich 5 minut meczu[9][2].
  • Zniesiono linię środkową boiska oraz zasadę 10 sekund[9][2].
  • Skomplikowano reguły dotyczące rzutów wolnych – dodano zasady wzajemnego znoszenia się rzutów wolnych przeciwnych drużyn itp; zasady te były tak skomplikowane, że sędziowie w pewnych sytuacjach potrzebowali dużo czasu na przeliczenie wszystkich anulowań oraz pozostałych rzutów, a podejmowane przez nich decyzje niejednokrotnie były niezrozumiałe dla graczy i widzów[2].

1964[edytuj | edytuj kod]

Podczas kongresu w Tokio (1964) przeredagowano książkę z zasadami tak, by była bardziej zrozumiała i wygodna w czytaniu[2].

1968[edytuj | edytuj kod]

Zmiany dokonane podczas kongresu FIBA w Meksyku[2]:

  • Przywrócono linię środkową boiska oraz zasadę 10 sekund[9][2].
  • Zasady dotyczące ostatnich 5 minut meczu, zostały ponownie zawężone do ostatnich 3 minut meczu[9][2].
  • Zmieniono zasady dotyczące ingerencji w lot piłki – od teraz zarówno atakujący, jak i obrońcy, mogą ingerować w lot piłki, gdy odbije się ona już od obręczy kosza[9][2].

1972[edytuj | edytuj kod]

Podczas kongresu FIBA w Monachium[2] dokonano pewnych zmian:

  • Usunięto zasady dotyczące ostatnich 3 minut gry[2].
  • Zmieniono zasady dotyczące ingerencji w lot piłki – od teraz zarówno atakujący, jak i obrońcy, mogą ingerować w lot piłki, gdy dotyka ona obręczy kosza[9].
  • Zmniejszono liczbę członków drużyny z 12 do 10[9]. Dwunastu zawodników było dopuszczalne tylko w wypadku turniejów[9].
  • Wprowadzono zasadę fauli drużyny – ustanowiono ją w liczbie 10 fauli[9]. Inne źródła podają, że zmiany tej dokonano dopiero w roku 1973 (nie czekając na kolejny kongres FIBA), w odpowiedzi na dramatyczny wzrost skrajnej brutalności w ostatnich minutach meczów rozgrywanych w 1973 roku – średnia liczba fauli popełnianych w 1 meczu przewyższała liczbę 61[2].

1976[edytuj | edytuj kod]

  • Wprowadzono zasadę three-for-two, polegającą na tym, że zawodnik mający wykonać dwa rzuty wolne, miał prawo wykonać trzeci rzut wolny, jeśli jeden z dwóch pierwszych rzutów był niecelny[9][2].

1980[edytuj | edytuj kod]

Kongres FIBA w Moskwie[2] wprowadził następujące zmiany:

  • Liczba fauli drużyny zmniejszona z 10 do 8[9][2].
  • Wprowadzono zasady dyskwalifikacji trenerów – mieli opuścić boisko po otrzymaniu 3 fauli technicznych[9][2].

1984[edytuj | edytuj kod]

  • Zasadę three-for-two zastąpiono zasadą one-and-one, polegającą na tym, że zawodnik musiał trafić pierwszy rzut wolny, by mieć prawo wykonać drugi rzut wolny[9][2]. Jeśli nie trafił pierwszego rzutu, piłkę otrzymywała drużyna przeciwna[9].
  • Wprowadzono rzut za trzy punkty[9][8][2]. Linia rzutów za 3 punkty oddalona była od obręczy kosza o 6,25m[8][2].
  • Liczba fauli drużyny zmniejszona z 8 do 7[9][2].

1986[edytuj | edytuj kod]

  • Faul umyślny lub dyskwalifikujący był karany nie tylko rzutami wolnymi, ale także wprowadzeniem piłki przez drużynę poszkodowaną[2].

1990[edytuj | edytuj kod]

  • Zniesiono skomplikowane zasady przyznawania i znoszenia się rzutów wolnych[2]. Zniesiono limity rzutów wolnych do wykonania w jednej sekwencji[2]. Nowe zasady nie wymagały już skomplikowanego przeliczania, a o kolejności rzutów wolnych decydowała kolejność popełnionych fauli[2].
  • Wprowadzono strefy ławek drużyn, których nie wolno było opuszczać osobom znajdującym się w nich[2].
  • Opuszczenie ławki drużyny i udział w bójce na boisku był karany natychmiastową dyskwalifikacją[2].
  • O miejscu wprowadzenia piłki z autu decyduje sędzia[2]. Osoba wprowadzająca piłkę z autu nie może się przemieścić o więcej, niż o 1 krok[2].
  • Podczas rzutów wolnych zawodnikom wolno wejść do zastrzeżonej strefy, dopiero gdy rzucający wypuści piłkę z rąk[2].

1994[edytuj | edytuj kod]

  • Przeredagowano całą książkę reguł[2].
  • Piłka wprowadzana jest z autu, z miejsca najbliższego miejsca naruszenia przepisów (wliczając w to linie końcowe boiska)[2].
  • Zalegalizowano technikę alley oop[2].
  • Napisano od nowa regułę kroków – pierwsza stopa, która dotknie parkietu, staje się nogą obrotu[2].
  • Nazwę faul umyślny zastąpiono nazwą faul niesportowy[2].
  • Usunięto zasadę one-and-one[2].
  • Zdyskwalifikowana osoba na pozostały czas meczu musi udać się do szatni lub opuścić budynek[2].
  • Podczas rzutów wolnych tylko 6 zawodników może walczyć o zbiórkę piłki z kosza (po 3 z każdej drużyny, w tym zawodnik rzucający)[2]. Pozostali zawodnicy muszą znajdować się na części wspólnej obszaru za przedłużeniem linii rzutów wolnych oraz obszaru za linią rzutów za 3 punkty[2].
  • Zmieniono zasady faulu obustronnego oraz wprowadzono pojęcie niesportowego faulu technicznego[2].

2000[edytuj | edytuj kod]

  • Usunięto zasady nietypowe, dotyczące bardzo rzadkich sytuacji[2].
  • Zasadę 10 sekund zastąpiono zasadą 8 sekund[9][2].
  • Zasadę 30 sekund zastąpiono zasadą 24 sekund[9][2].
  • Wprowadzono podział na cztery 10-minutowe kwarty (wcześniej były dwie 20-minutowe połowy meczu)[9][2].
  • Usunięto pojęcie niesportowego faulu technicznego[2].

Zmiany z roku 2004[edytuj | edytuj kod]

Wygląd boiska do koszykówki zgodny z normami FIBA do 30 września 2010
Wprowadzona "strzałka naprzemiennego posiadania piłki" w roku 2004

Zmiany wprowadzone w przepisach w roku 2004:

  • całkowita zmiana liczby artykułów, ich kolejności, część artykułów przeniesiona do dokumentów pomocniczych FIBA
  • liczba zawodników drużyny w 1 meczu może wynosić maksymalnie 12 (wcześniej było to 10 zawodników w 1 meczu, lub 12 w turnieju, jeśli drużyna rozgrywa więcej niż 3 mecze)
  • zniesiono obowiązek noszenia butów i skarpet w jednym kolorze
  • jeśli zawodnik nie może kontynuować gry lub została mu udzielona pomoc medyczna, musi zejść z boiska – może zostać zmieniony lub drużyna może grać z liczba zawodników mniejszą niż 5 (wcześniej nawet gdy zawodnik otrzymał pomoc medyczną, mógł zostać na boisku, lecz drużyna otrzymywała za to przerwę na żądanie; musiał być zmieniony tylko, gdy nie był w stanie wznowić gry w ciągu 1 minuty lub drużyna nie miała już przerw na żądanie; wyjątek stanowiła sytuacja w której drużyna musiałaby grać w mniej niż 5 zawodników)
  • trener, asystent, zawodnik lub osoba towarzysząca mogą opuścić strefę ławki drużyny i wejść na boisko w celu udzielenia pomocy, wyłącznie po otrzymaniu pozwolenia od sędziego (nie dotyczy lekarza, który może wejść na boisko bez zezwolenia)
  • drużyna gospodarzy ma rzucać na kosz i mieć ławkę drużyny po lewej stronie stolika sędziowskiego (wcześniej drużyna gospodarzy miała prawo wybrać kosz, na który chce grać)
  • wprowadzono zasadę naprzemiennego posiadania piłki w sytuacjach rzutu sędziowskiego (wcześniej w sytuacjach rzutu sędziowskiego wykonywany był rzut sędziowski w najbliższym kole na boisku – jeśli nie dało się ustalić, które koło jest najbliżej, rzut sędziowski odbywał się w kole środkowym boiska).
  • możliwość przyznania przerwy na żądanie kończy się, gdy piłka jest w posiadaniu zawodnika wykonującego swój pierwszy lub jedyny rzut wolny (wcześniej możliwość ta kończyła się, gdy sędzia wchodził z piłką lub bez piłki do pola rzutów wolnych)
  • obie drużyny mogą zmienić zawodnika/zawodników po błędzie
  • nie można dokonać zmiany zawodnika, gdy piłka jest w posiadaniu zawodnika wykonującego swój pierwszy lub jedyny rzut wolny (wcześniej możliwość ta kończyła się, gdy sędzia wchodził z piłką lub bez piłki do pola rzutów wolnych)
  • zawodnik drużyny posiadającej żywą piłkę, nie może stać w obszarze ograniczonym przeciwnika dłużej niż 3 sekundy, gdy piłka znajduje się na polu ataku (wcześniej nie mógł stać w obszarze ograniczonym przeciwnika, nawet gdy piłka była jeszcze na polu obrony)
  • odliczanie 8 sekund w pewnych sytuacjach może być rozpoczynane od nowa (wcześniej nie było takiej możliwości)
  • w sytuacji, gdy zawodnik tuż przed upływem 24 sekund próbuje rzucić do kosza i w tym momencie rozbrzmiewa sygnał zegara 24 sekund, a piłka nie dotykając obręczy kosza leci w sposób oczywisty w stronę przeciwnika, nie ma odgwizdywanego błędu 24 sekund (wcześniej: byłby to błąd 24 sekund)
  • w przypadku omyłkowego uruchomienia sygnału 24 sekund, gra powinna być kontynuowana – sygnał nie jest obligatoryjny dla sędziego; dopiero gwizdek sędziego zatrzymuje grę (wcześniej – nawet omyłkowy sygnał błędu 24 sekund obligował sędziego do przerwania gry, uruchomieniu zegara 24 od początku i przyznaniu piłki drużynie będącej w jej posiadaniu w chwili wystąpienia omyłkowego sygnału)
  • zawodnik zostaje zdyskwalifikowany, gdy ma już 2 faule niesportowe (wcześniej dotyczyło to tylko trenera [dyskwalifikacja za 2 faule techniczne wynikające z niesportowego zachowania trenera])
  • faul techniczny zawodnika następuje również wtedy, gdy udaje on faul np. poprzez upadniecie na podłogę (wcześniej symulowanie nie było karane)
  • karą za faul techniczny są 2 rzuty wolne i posiadanie piłki (wcześniej karą za faul techniczny był 1 rzut wolny i posiadanie piłki)
  • faule popełnione w przerwie meczu traktowane są jak faule popełnione podczas gry.

Zmiany z roku 2008[edytuj | edytuj kod]

W roku 2008 wprowadzono kilka kolejnych zmian w przepisach gry w koszykówkę:

  • linie boiska muszą być w kolorze białym (wcześniej kolor biały był kolorem preferowanym, ale nie obowiązkowym)
  • wszelkie t-shirty są niedozwolone (wcześniej zawodnik mógł nosić t-shirt posiadając odpowiednie zezwolenie lekarskie)
  • usunięto kontrowersyjny zapis, że drużyna w wypadku kontuzji zawodników ma grać w mniej niż 5 zawodników na boisku – obecnie kontuzjowany zawodnik musi zostać zmieniony, chyba że drużyna chciałaby grać w mniej niż 5 zawodników
  • dodano zapis, mówiący, że jeśli zawodnik ze swojego pola ataku złapie w powietrzu piłkę niczyją lub podawaną przez przeciwnika, to jego położenie w odniesieniu do pola obrony i pola ataku ustala się dopiero z chwilą wylądowania na podłożu
  • celowe odbicie piłki o tablicę jest rozpoczęciem kozłowania
  • dozwolone jest ślizganie się po podłożu z piłką w rękach
  • podczas kozłowania z pola obrony na pole ataku, uznaje się, że piłka wchodzi na pole ataku, gdy na polu ataku znajdzie się piłka oraz obie stopy zawodnika ją kozłującego
  • dodano dwa dodatkowe błędy ingerencji w lot piłki do kosza, poprzez ingerencję przez kosz od spodu, związane z zaliczeniem punktów:
    • gdy podczas podania lub po odbiciu się piłki od obręczy kosza obrońca w ten sposób ingeruje
    • gdy obrońca chwyta kosz w celu zagrania piłką
    • gdy obrońca dotknie piłkę przez kosz od spodu podczas rzutów wolnych, nawet po odbiciu się piłki od obręczy
  • za niesportowy uznaje się kontakt obrońcy z atakującym w próbie zatrzymania kontrataku, z tyłu lub z boku, a pomiędzy atakującym a atakowanym koszem nie ma żadnego obrońcy
  • nadmierne wymachiwanie łokciami bez kontaktu z przeciwnikiem, jest faulem technicznym
  • sędzia główny na odwrocie protokołu ma obowiązek opisywać każdy faul dyskwalifikujący.

Zmiany z roku 2010[edytuj | edytuj kod]

Wygląd boiska do koszykówki zgodny z normami FIBA od 1 października 2010
Zegar 24 sekund
Strefa ławek drużyn

W roku 2010 zostały wprowadzone największe zmiany w przepisach gry w koszykówkę FIBA ostatnich lat, które częściowo upodobniły FIBA do NBA.

Zmiany wprowadzone do życia od października 2010 r. to:

  • linia rzutów za 3 punkty przesunięta z odległości 6,25m od kosza na odległość 6,75m od kosza;
  • całkowita zmiana wyglądu obszaru ograniczonego
  • nowy element na boisku: półkole podkoszowe w którym dopuszczalne jest szarżowanie (ustalono sposób wyznaczenia obszaru bez szarży, w którym, w określonych warunkach, faule spowodowane przez zawodnika ataku posiadającego piłkę, będą określane jako faule obrońcy)
  • techniczne zmiany w definicji strefy ławki drużyny
  • ustalono sposób wytyczenia miejsca wprowadzania piłki z autu, z którego piłka zostanie wprowadzona po przerwie na żądanie wziętej na polu obrony przez drużynę uprawnioną do posiadania piłki w dwóch ostatnich minutach ostatniej kwarty lub każdej dogrywki (linia znajdująca się 8,325m od autu; na wysokości najwyższego punktu linii 6,75)
  • koszulki, spodenki i skarpetki ponownie muszą mieć jednolity kolor
  • dozwolono używanie rękawów uciskowych w kolorze koszulek, pończoch uciskowych w kolorze spodenek, przeźroczystych, bezbarwnych ochraniaczy na zęby i bezbarwnych, przeźroczystych naklejanych tap
  • w strefie ławki drużyny może przebywać maksymalnie 12 zawodników i 5 osób towarzyszących
  • zmiana definicji zakończenia przerw w meczu:
    • gdy piłka opuszcza ręce sędziego, podczas rzutu sędziowskiego (wcześniej – gdy piłka zostanie legalnie zbita przez zawodnika podczas rzutu sędziowskiego)
    • gdy piłka zostanie oddana do dyspozycji zawodnika wprowadzającego ją z autu (wcześniej – gdy zawodnik na boisku legalnie dotknie wprowadzoną piłkę)
  • zmiana definicji rozpoczęcia części meczu:
    • gdy piłka opuszcza ręce sędziego, podczas rzutu sędziowskiego (wcześniej – gdy piłka zostanie legalnie zbita przez zawodnika podczas rzutu sędziowskiego)
    • gdy piłka zostanie oddana do dyspozycji zawodnika wprowadzającego ją z autu (wcześniej – gdy zawodnik na boisku legalnie dotknie wprowadzoną piłkę)
  • zmiana definicji żywej piłki podczas rozpoczęcia meczu: piłka staje się żywa, gdy opuści ręce sędziego
  • drobne zmiany w sytuacjach rzutu sędziowskiego
  • wprowadzono minimalny wymagany czas, w jakim można podjąć próbę rzutu do kosza, który wynosi 0,3 sekundy, jeśli zawodnik wejdzie w posiadanie piłki, lub mniej niż 0,3 sekundy, jeśli zawodnik wykona dobitkę poprzez trącenie lub wsad bez wejścia w posiadanie piłki
  • zmieniono miejsce wprowadzania piłki w 2 ostatnich minutach 4 kwarty lub dogrywki, jeśli drużyna atakująca na polu obrony wzięła przerwę na żądanie – teraz wprowadza piłkę nie z linii połowy boiska, lecz z linii wprowadzenia na polu ataku
  • doprecyzowano zapis o możliwości przyznania przerwy na żądanie i zmiany zgłoszonej w trakcie wykonywania rzutu wolnego
  • jeśli podczas 1 turnieju drużyna 2 razy przegra walkowerem, zostaje zdyskwalifikowana z turnieju, a jej wszystkie wyniki zostają anulowane
  • wprowadzono definicję kozłowania
  • doprecyzowano zapis dotyczący przerzucania piłki z ręki do ręki, przed rozpoczęciem lub po zakończeniu kozłowania
  • dodano zapis, umożliwiający sędziemu rozpoczęcie odliczania 8 sekund, nawet jeśli zawodnik drużyny nie wszedł w posiadanie piłki, ale jeśli w ocenie sędziego, drużyna kontroluje piłkę na polu obrony
  • stworzono definicję wprowadzenia piłki na pole ataku:
    • piłka nie będąca w posiadaniu zawodnika dotyka pola ataku
    • piłka dotyka zawodnika ataku, którego obie stopy są na polu ataku
    • piłka dotyka zawodnika obrony, którego część ciała znajduje na polu obrony
    • piłka dotyka sędziego, którego część ciała jest na polu ataku
    • podczas kozłowania, obie stopy oraz piłka dotykają pola ataku
  • dodano zapis, umożliwiający rozpoczęcie odliczania 24 sekund, nawet jeśli zawodnicy nie są w posiadaniu piłki, lecz kontrolują ją na polu obrony
  • bardzo duże zmiany w resetowaniu zegara 24 sekund:
    • gdy drużyna otrzyma piłkę do wprowadzenia na polu ataku po faulu przeciwnika lub błędzie związanym z przyznawaniem nowego okresu na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza, a na zegarze 24 sekund wyświetlane będzie 14 sekund i więcej sekund, to drużynie NIE zostanie przyznany nowy okres 24 sekund, a drużyna ta będzie miała jedynie pozostałą ilość sekund na wykonanie rzutu
    • gdy drużyna otrzyma piłkę do wprowadzenia na polu ataku po faulu przeciwnika lub błędzie związanym z przyznawaniem nowego okresu na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza, a na zegarze 24 sekund wyświetlane będzie mniej niż 14 sekund sekund, to drużynie zostanie przyznane jedynie 14 sekund, jako nowy okres na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza.
    • gdy drużyna otrzyma piłkę do wprowadzenia na polu obrony po faulu przeciwnika lub błędzie związanym z przyznawaniem nowego okresu na wykonanie ważnej próby rzutu do kosza, drużynie zostanie przyznany nowy okres 24 sekund
  • usunięto z definicji błędu połów zapis dotyczący akcji w której zawodnik drużyny posiadającej piłkę jest ostatnim, który dotknął piłki na swoim polu obrony, po czym piłka dotknęła pola ataku, a następnie on lub jego partner jest pierwszym, który dotknął piłki na polu obrony
  • inne, kosmetyczne zmiany.

Zmiany z roku 2012[edytuj | edytuj kod]

Trener zwraca się do sędziego
Zegar 24 sekund umieszczony nad koszem zostaje wygaszony na czas wykonywania rzutów wolnych

W roku 2012 zostały wprowadzone głównie następujące zmiany:

  • wnętrza obszarów ograniczonych muszą być pomalowane w takim samym kolorze
  • określono kto może zasiadać na 14-miejscowej ławce drużyny
  • bielizna wystająca spod spodenek jest zabroniona (wcześniej była dozwolona, jeśli jest w tym samym kolorze co spodenki)
  • jakakolwiek osoba z ławki drużyny może wejść na boisko w celu pomocy kontuzjowanemu zawodnikowi, za zgodą sędziego
  • w trakcie gry może stać tylko trener lub asystent trenera (ale nigdy nie obaj jednocześnie)
  • asystent trenera nie ma prawa zwracać się do sędziów
  • jeśli tablica ma oprócz sygnału dźwiękowego również sygnał wizualny (świetlny), to w orzekaniu czasu zakończenia meczu pierwszeństwo ma sygnał świetlny
  • niejasne zapisy 2 ostatnie minuty meczu zostały doprecyzowane, jako okres w którym zegar wyświetla 2:00 minuty lub mniej czasu
  • obie nogi oraz piłka muszą całkowicie znaleźć się na polu ataku, aby uznać, że zawodnik opuścił pole obrony z piłką
  • usunięto regułę, że legalna pozycja krycia zawodnika bez piłki jest nie większa niż odległość 2 kroków (pozostała dolna granica – nie mniej niż 1 krok)
  • gdy rzut wolny jest celny i błąd popełnia zawodnik rzucający, to wszystkie inne błędy innych zawodników zostają pominięte; w przypadku ostatniego rzutu wolnego, błąd rzucającego lub osoby z jego drużyny skutkuje wprowadzeniem przez przeciwnika piłki do gry z autu z przedłużenia linii rzutów wolnych
  • do sytuacji w których należy zatrzymać, wygasić i skasować zegar 24 sekund dopisana zostaje sytuacja, w której przyznane zostają rzuty wolne.

Zmiany z roku 2014[edytuj | edytuj kod]

Umiejscowienie zawodników w obszarach półkoli bez szarży (półkoli podkoszowych) w koszykówce. półkola podkoszowego. Sprzed zmian z 2014 roku tylko na ilustracji nr 1 zawodnik znajduje się wewnątrz obszaru półkola podkoszowego. Po zmianach z 2014 roku tylko zawodnik na ilustracji nr 7 znajduje się na zewnątrz obszaru półkola podkoszowego.

Zmiany przepisów gry w koszykówkę zostały opracowane przez FIBA 2 lutego 2014 i zaczną obowiązywać od 1 października 2014. Najważniejsze wprowadzone zmiany to:

  • wprowadzenie przepisu mówiącego, że jeśli piłka jest w posiadaniu sędziego lub zawodnika wprowadzającego ją do gry, każdy faul zawodnika obrony na przeciwniku na boisku traktowany jest jako faul niesportowy
  • za faul techniczny przyznaje się 1 rzut wolny, a nie dwa, jak przed 2014 – jest to powrót do zasady obowiązującej przed 2004 rokiem.
  • wcześniej dozwolonymi numerami zawodników były numery od 4 do 15 (nie dotyczyło reprezentacji narodowych). Od 2014 dozwolone są wszystkie numery od 1 do 99, oraz numery 0 i 00.
  • wiele zmian w istniejących sygnałach sędziów koszykarskich oraz nowych sygnałów, co m.in. związane jest z wprowadzeniem wielu nowych numerów zawodników
  • poważnie zwiększony został obszar dotyczący zasad generowanych przez półkole podkoszowe. Wcześniej dotyczyły one tylko zawodnika obrony, którego obie stopy znajdowały się w obszarze półkola podkoszowego, nie dotykając linii półkola. Od 2014 jeśli zawodnik obrony co najmniej jedną stopą utrzymuje kontakt z półkolem podkoszowym (lub jego linią), te zasady także go dotyczą.
  • sędziowie mają prawo korzystać z systemu IRS w wielu różnych sytuacjach (np. sprawdzenie czy rzut miał wartość 2 czy 3 punktów, czy został oddany przed rozbrzmieniem sygnału zegara lub gwizdka, itp.).
  • drużyny mają do wykorzystania po dwie przerwy na żądanie w pierwszej połowie, trzy w drugiej połowie, lecz maksymalnie dwie z tych przerw na żądanie mogą użyć w ostatnich dwóch minutach czasu gry drugiej połowy.
  • zbiórka piłki z kosza podczas ataku przez drużynę atakującą powoduje zresetowanie zegara 24 sekund do 14 sekund, nawet jeśli podczas oddawania rzutu zegar wskazywał na więcej niż 14 sekund.
  • sytuacja rzutu sędziowskiego spowodowana utknięciem piłki pomiędzy obręczą a tablicą kosza, nie dotyczy sytuacji pomiędzy rzutami wolnymi oraz po ostatnim lub jedynym rzucie wolnym, po którym ma nastąpić wprowadzenie piłki.
  • zapisy w protokole dotyczące 1. i 3. kwarty zapisywane są na czerwono, a dotyczące 2. i 4. – na czarno lub niebiesko
  • pojawił się nowy symbol w protokole – GD.

Zmiany z roku 2015[edytuj | edytuj kod]

Na kongresie FIBA w Tokio w sierpniu 2015 r. dokonano bardzo drobnych zmian w przepisach gry w koszykówkę, nie mających wpływu na sam przebieg rozgrywki, mianowicie:

  • linie boiska nie muszą być już w kolorze białym – wystarczy, że będą w kolorze kontrastującym z parkietem, choć kolor biały nadal jest preferowany;
  • wnętrza obszarów ograniczonych boiska nie muszą być już pomalowane w jednakowym kolorze;
  • rozmiary strefy ławki drużyny zwiększono do 16 miejsc siedzących oraz zwiększono dopuszczalną liczbę osób towarzyszących z 5 do 7.

Zmiany z roku 2017[edytuj | edytuj kod]

Zawodnicy mający koszulki i spodenki w tym samym kolorze dominującym.
Zawodnik po lewej ma koszulkę w kolorze dominującym białym, a spodenki – żółtym. Od roku 2017 taki strój jest niedopuszczalny.
Boisko z białymi liniami i zielonym wypełnieniem obszarów ograniczonych.

W roku 2017 dokonano dużych zmian w przepisach gry w koszykówkę. Zmiany tak mocno wpływają na zasady rozgrywki, że 23 września 2017 roku w Spale, podczas konferencji sędziów i komisarzy PLK odbył się wykład szefa departamentu sędziowskiego FIBA Carla Jungebranda, podczas którego przedstawiono zmiany w przepisach gry (głównie dotyczące kroków i fauli niesportowych). Najważniejsze zmiany z roku 2017 to:

  • doprecyzowano, że linie boiska (które już nie muszą być białe) muszą być jednolitego koloru;
  • zmiany dotyczące stroju gracza:
    • spodenki muszą mieć ten sam kolor dominujący co koszulki,
    • skarpetki muszą wystawać ponad buty, być widoczne,
    • rękaw koszulki nie może być dłuższy niż do łokcia,
    • wszystkie rękawy i nogawki kompresyjne muszą być w kolorze dominującym stroju lub białe, lub czarne – i wszyscy członkowie drużyny muszą mieć je w tym samym kolorze,
    • dopuszczono możliwość gry w nakryciu głowy,
    • lewy i prawy but zawodnika musi być w tym samym kolorze i nie może zawierać elementów odblaskowych; nie musi być w kolorze stroju;
  • kapitan przejmuje funkcję grającego trenera, jeżeli trener nie może kontynuować swoich obowiązków;
  • dodano zasadę, że jeżeli zawodnik po tym jak został sfaulowany podaje piłkę, to nie jest w akcji rzutowej;
  • znacznie uszczegółowiono zasady dotyczące ustalania nogi obrotu, odrywania nogi od parkietu przy rozpoczęciu kozłowania;
  • wprowadzono nowe pojęcie: udawanie faula;
  • zmieniono kryteria faulów technicznych oraz niesportowych (główna zmiana dotyczy sytuacji kontaktu z zawodnikiem przechodzącym z obrony do ataku, uznawanej od teraz za faul niesportowy);
  • popełnienie jednego faula niesportowego i jednego technicznego karane jest dyskwalifikacją;
  • dodano dwa nowe sygnały sędziów: "udawanie faula" oraz "powtórka wideo";
  • zmieniono przepisy dotyczące wypełniania protokołu meczu FIBA,
  • wprowadzono możliwość rozgrywania dwumeczu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Basketball rules, Oficjalna strona FIBA (en)
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by Hartyáni Zsolt, History of Basketball: Rule Development from the beginning up to now
  3. ↑ Rule differences, Oficjalna strona FIBA (en)
  4. ↑ a b Wszystko o koszykówce – Historia koszykówki
  5. ↑ a b Historia koszykówki
  6. ↑ History, Oficjalna strona FIBA (en)
  7. ↑ koszykówka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-04-15].
  8. ↑ a b c d e f Historia przepisów, Sędziowie Koszykówki. [dostęp 2018-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-16)].
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae A History Of The Basketball Rules, oficjalna strona FIBA Europe (en)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

do wstępu:

do zmian z 2004:

do zmian z 2008:

do zmian z 2010:

do zmian z 2012:

do zmian z 2014:

do zmian z 2015:

do zmian z 2017:

Terminologia koszykarska FIBA
pojęcia ogólne
koszykówka
sędziowie
błędy w koszykówce
faule
zasady koszykówki
pozycje koszykarskie
oficjalne
nieformalne
rzuty
fachowa terminologia
wyposażenie i elementy boiska
elementy boiska
wyposażenie
obrona
ludzie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przepisy_gry_w_koszykówkę_FIBA&oldid=72754782”