Prochowice – Wikipedia, wolna encyklopedia

Prochowice
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Ratusz w Prochowicach
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	legnicki
Gmina	Prochowice
Prawa miejskie	1280
Burmistrz	Alicja Sielicka
Powierzchnia	9,85 km²
Populacja (01.01.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 3533; 358,7 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 76
Kod pocztowy	59-230
Tablice rejestracyjne	DLE
	Położenie na mapie gminy Prochowice Prochowice
	Położenie na mapie Polski Prochowice
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Prochowice
	Położenie na mapie powiatu legnickiego Prochowice
	51°16′27″N 16°21′54″E/51,274167 16,365000
TERC (TERYT)	0209074
SIMC	0954171
	Urząd miejskiRynek 1; 59-230 Prochowice
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Prochowice (pol. hist. Parchwice^[3], niem. Parchwitz^[4]) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie legnickim, nad rzeką Kaczawą, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prochowice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. legnickiego. Historycznie leży na Dolnym Śląsku.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 3533 mieszkańców^[2] (673. miejsce w kraju).

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Metryka miejscowości sięga średniowiecza. W dokumencie z 1217 roku wydanym przez biskupa wrocławskiego Lorenza miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Parchovici”^[6]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Parchwicium^[7]. Szwajcarski kartograf i geograf Mateusz Merian w swoim dziele Topographia wydanym w 1650 r. podaje dwie zgermanizowane formy nazwy miejscowości: Prachwitz oraz Prachowitz^[8].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wymienia dwie nazwy miejscowości - Parchwice oraz zgermanizowaną Parchwitz^[3] W 1750 roku polska nazwa "Parchwice" wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska^[5].

Polską nazwę miejscowości w formie Partowice w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[9].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Miasto leży na skrzyżowaniu dróg krajowych:

36: Prochowice - Lubin - Rawicz - Krotoszyn - Ostrów Wielkopolski
94: Zgorzelec - Bolesławiec - Krzywa - Chojnów - Legnica - Prochowice - Wrocław - Bytom - Kraków

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prochowice założone zostały w początkach XIII wieku, na terenie bardzo dobrym dla obrony, w rozwidleniu ważnych szlaków komunikacyjnych Wrocław – Zgorzelec i Wrocław – Głogów. Mieszkańcy zajmowali się głównie rybołówstwem, myślistwem, rzemiosłem, hodowlą bydła i rolnictwem. Właścicielem osady w XIII w. był palatyn Legnicy Iko^[3] – wasal księcia Bolesława Rogatki. Siedzibą właściciela był drewniany gród obronny, być może stojący na miejscu późniejszego zamku^[10]. W 1280 r. osada otrzymała prawa miejskie, potwierdzone przez Bolka I Świdnickiego w 1293 r. Od 1329 znajdowała się pod zwierzchnictwem Czech. W latach 1374–1814 miasto posiadało monopol na handel solą w okolicy. W 1424 r. Wzmiankowano miejscowy ratusz, a w 1426 r. Ukończono murowaną budowę kościoła Św. Andrzeja. Po dewastacji przez husytów 11 października 1428 r.^[11] Prochowice został obwarowane. Mury miejskie wznoszono w latach 1430 -1450, w obrębie umocnień funkcjonowało pięć wejść/wież: legnicka, głogowska, wołowska, wrocławska i furta browarna^[12]. Od 1526 pod panowaniem Habsburgów, od 1742 w państwie pruskim. Od 1898 miasto uzyskało połączenie kolejowe z Legnicą i Ścinawą.

W 1945 roku o Prochowice trwały zacięte walki. Po raz pierwszy miasto zostało zajęte 30 stycznia przez oddziały 4 armii pancernej 1 Frontu Ukraińskiego, jednak Niemcom udało się odbić miasto. Ostatecznie zostało zdobyte przez jednostki radzieckie 8 lutego^[13]. W 1945 r. miasto zostało włączone do Polski, dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W okresie Polski Ludowej działały zakłady drobiarskie, gorzelnia, zakłady zbożowe, pracowała garbarnia, wytwórnia rękawiczek i odzieży skórzanej, tartak, cegielnia, betoniarnia, mieszalnia pasz^[14].

W 1966 r. na skwerze przed Urzędem Miejskim odsłonięto głaz pamiątkowy ku czci żołnierzy radzieckich, którzy zdobywali miasto w 1945 r.^[13]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[15]:

ośrodek historyczny miasta
zespół zamkowy:
- zamek, z XIII–XIV w., przebudowany w 1550 r. i w XIX w.
- park, z XVII w, zmiany w czwartej ćw. XIX w.
kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. kościół pw. św. Andrzeja, z XIV/XV w., przebudowany w 1864 r.
kościół pw. św. Jana Chrzciciela, z 1847 r., ul. Legnicka
ratusz, z k. XVIII w., przebudowany XX w.
kaplica cmentarna, ul. Wrocławska, z drugiej poł. XIX w.
mury miejskie (fragmenty), z pocz. XIV w., przebudowany w XIX w.
dom, ul. Kochanowskiego 24, z 1900 r.
dom, ul. Legnicka 28, z XIX/XX w.
dawny spichrz, ob. dom, ul. Legnicka 33, z 1905 r.
dom, Rynek 6, z drugiej poł. XIX w.
dom, Rynek 10, z końca XIX w.
dom, Rynek 11, z końca XIX w.
dom, Rynek 12, z drugiej poł. XIX w.
dom, Rynek 13, z drugiej poł. XIX w.
dom, Rynek 14, z drugiej poł. XIX w.
dom, Rynek 29, z 1588 r., przebudowany w XIX/XX w.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Prochowic w 2014 roku^[16].

Sport[edytuj | edytuj kod]

W mieście istnieje klub piłki nożnej "Prochowiczanka"^[17], który aktualnie występuje w IV lidze dolnośląskiej. Istnieje również Klub Taneczny "Impuls" Prochowice.

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Prochowic mieści się dekanat Prochowice wraz z parafią rzymskokatolicką św. Jana Chrzciciela. Działalność religijną prowadzi także Zbór Świadków Jehowy^[18].

Partnerstwo[edytuj | edytuj kod]

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Warburg	Niemcy	25 lutego 1997

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Prochowice Śląskie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ ^a ^b ^c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-12] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Parchwice w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom VII, s. 862
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
↑ ^a ^b Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750
↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 98.
↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 179. ISBN 978-83-910595-2-4.
↑ Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae. Merian, Frankfurt am Main 1650, s. 171.
↑ Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 15.
↑ JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 402 .
↑ Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., wyd. 2, Breslau: Graß, Barth und Comp., 1845, s. 893 (niem.).
↑ https://prochowice.com/historia/ Historia miasta, UM Prochowice
↑ ^a ^b Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 402
↑ Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, PWN, Warszawa 1998, ISBN 83-01-12677-9 s. 622
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 96-97. [dostęp 2012-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
↑ Prochowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ KLUB SPORTOWY PROCHOWICZANKA PROCHOWICE.
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-18] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Internetowa strona miasta
Parchwice, niem. Parchwitz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 862 .
Prochowice zdj. na portalu polska-org. p]

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[populacja-2] GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-12] (pol.).

[dir.icm.edu.pl-3] Parchwice w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom VII, s. 862

[4] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)

[taxa-5] Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750

[CITEREFGrünhagen186698-6] Grünhagen 1866 ↓, s. 98.

[7] Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 179. ISBN 978-83-910595-2-4.

[8] Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae. Merian, Frankfurt am Main 1650, s. 171.

[9] Józef Lompa, Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej, Głogówek 1847, s. 15.

[dolnyslask-10] JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 402 .

[11] Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., wyd. 2, Breslau: Graß, Barth und Comp., 1845, s. 893 (niem.).

[12] ttps://prochowice.com/historia/ Historia miasta, UM Prochowice

[Walki_i_Męczeństwa_1988-13] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 402

[14] Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, PWN, Warszawa 1998, ISBN 83-01-12677-9 s. 622

[nid-15] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 96-97. [dostęp 2012-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[populacja2016-16] Prochowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[17] KLUB SPORTOWY PROCHOWICZANKA PROCHOWICE.

[18] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-18] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Miasto	Prochowice
Wsie	Cichobórz Dąbie Golanka Dolna Gromadzyń Kawice Kwiatkowice Lisowice Mierzowice Motyczyn Rogów Legnicki Szczedrzykowice
Części miejscowości	Chwalkowice Szczedrzykowice-Stacja

Miasta	Chojnów Prochowice
Gminy miejskie	Chojnów
Gminy miejsko-wiejskie	Prochowice
Gminy wiejskie	Chojnów Krotoszyce Kunice Legnickie Pole Miłkowice Ruja

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)	Legnica (do 1948 →) Prochowice
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Grzymalin (do 1954) Krotoszyce Kunice Legnickie Pole Miłkowice (od 1973) Prochowice Ruja Wądroże Wielkie
Gromady (1954–72)	Bieniowice (1954–59) Budziszów Wielki (1954–68) Golanka Górna (1954–61) Kawice (1954–59) Koskowice (1954–72) Krotoszyce (1954–72) Kunice (1954–72) Legnickie Pole (1954–72) Mierczyce (1954–59) Miłkowice (1954–72) Prochowice (1954–72) Przybków (1960–72) Raczkowa (1954–59) Rosochata (1954–68) Ruja (1954–72) Rzeszotary (1954–68) Tyniec Legnicki (1954–59) Ulesie (1954–68) Warmątowice (1954–59) Wądroże Wielkie (1954–72)