Prawo europejskie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Prawo europejskie – prawo charakterystyczne dla kontynentu europejskiego, powstałe w Europie i wiążące wszystkich uczestników stosunków międzynarodowych w Europie.

Akty prawne[edytuj | edytuj kod]

Do prawa europejskiego należą akty prawne powstałe w ramach Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz w ramach Rady Europy, gdyż tylko one skupiają i są otwarte na wszystkie państwa europejskie (wyjątek: Białoruś – brak członkostwa w RE, Stolica Apostolska – specyficzny uczestnik stosunków międzynarodowych, co do zasady nie jest stroną porozumień międzypaństwowych, posiada status obserwatora przy organizacjach międzynarodowych, nie powinna być mylona z Watykanem, z którym to łączy go unia personalna i funkcjonalna. Przy takim definiowaniu "prawa europejskiego" najważniejszymi jego źródłami będą:

• Konwencje Rady Europy – z najważniejszymi: Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Europejską Kartą Społeczną
• akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
• Paryska Karta Nowej Europy

Wszystkie państwa Europy są także członkami ONZ, lecz ze względu na swój globalny zasięg nie powinno utożsamiać się prawa europejskiego z aktami prawa powstałymi w ramach ONZ. Wyjątkiem może być Europejska Komisja Gospodarcza.

W przeszłości mianem prawa europejskiego mogłyby być określane konferencje po wojnach angażujących większość państw kontynentu. Doprowadzały one do wytworzenia się balansu między państwami Europy, ustalały zasady współpracy międzynarodowej i określały charakter stosunków międzynarodowych na wiele lat:

• po wojnie trzydziestoletniej – pokój westfalski 1648
• po wojnach napoleońskich – kongres wiedeński 1815
• po I wojnie światowej – traktat wersalski 1919 i układy z pozostałymi pokonanymi państwami
• po II wojnie światowej – konferencja poczdamska 1945

Negacja zasadności stosowania pojęcia "prawo europejskie"[edytuj | edytuj kod]

Termin prawo europejskie jest negowany ze względu na:

• brak członkostwa Białorusi i Kazachstanu w Radzie Europy odmawia się utożsamiania prawa stanowionego w ramach RE z prawem europejskim,
• członkostwo w OBWE Kanady i USA wskazuje się na adekwatność terminu prawo euro-amerykańskie lub euro-atlantyckie, a niżeli prawo europejskie. Podobnie euro-amerykańska jest ONZtowska Europejska Komisja Gospodarcza (członkostwo USA, Kanady i Izraela).

Błędy[edytuj | edytuj kod]

W literaturze, instytucjach i urzędach niesłusznie utożsamia się prawo europejskie z prawem wspólnotowym oraz z prawem unijnym, często używając tych pojęć zamiennie na każdy akt prawny powstały w ramach EWWiS, EWG, EWEA, WE i UE. Jednym z pierwszych Polaków, który podniósł kwestię mylnego utożsamiania prawa europejskiego z prawem wspólnotowym oraz odróżniania prawa wspólnotowego od prawa unijnego był Konstanty Adam Wojtaszczyk. Sprawa ta została także jasno zdefiniowana w pracach Jana Barcza.

Największa liczba prac naukowych używających określenia prawo europejskie względem prawa Unii Europejskiej powstało w latach 90. XX wieku. Po II wojnie światowej pojęcie Europa zaczęto utożsamiać z Europą Zachodnią. Standardy ekonomiczne, demokratyczne i polityczne wykształcone między państwami kapitalistycznymi, do których dążyły dawne tzw. demoludy, określane były właśnie jako europejskie. Przez cały okres lat 90. i początek XXI wieku w powszechnym użyciu były sformułowania: „dążenie do Europy”, „europejskie standardy”, „prawa europejskie”, „europeizacja polskiego prawa”, „wchodzenie do Europy”. Same państwa Europy Zachodniej próbowały utożsamić to pojęcie ściśle ze Światem Zachodnim, a instytucje Wspólnot Europejskich wielokrotnie „zawłaszczały” przymiotnik europejski do własnych celów, nazw polityk i instytucji. Współczesnym przykładem takiego użycia wyrazu Europa jest nazwa „Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy”, co mogłoby sugerować, że dany traktat wiąże całą Europę, a nie tylko członków Unii Europejskiej.

Sektorowe prawo europejskie[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Europy działa szereg organizacji, których stroną są państwa lub organizacje pozarządowe. Ich działania mają na celu wytworzenie jednolitego prawa sektorowego lub współpracę w określonej polityce. Po spełnieniu określonych wymagań otwarte są na innych członków. Przykłady sektorowych organizacji międzynarodowych na terenie Europy:

• Europejska Agencja Kosmiczna (często mylnie utożsamiana jako organ Unii Europejskiej) – polityka kosmiczna
• EUROCONTROL oraz Europejska Konferencja Lotnictwa Cywilnego – lotnictwo
• EUR-OPA (Co-operation Group for the Prevention of, Protection Against, and Organisation of Relief in Major Natural and Technological Disasters), Europejski System Ostrzegania – organizacja w ramach Rady Europy przy współpracy państw Basenu Morza Śródziemnego
• Europejska Organizacja Badań Jądrowych – fizyka jądrowa
• Europejskie Obserwatorium Południowe – polityka kosmiczna

Na określanie wspólnych standardów oraz współpracy mają wpływ europejskie organizacje pozarządowe. Skupiają one krajowe ośrodki i poprzez wspólny dialog dążą do wytworzenia wspólnych podstaw działania. Decyzje w nich podjęte nie wiążą państwa bezpośrednio, stąd nie są sensu stricto prawem. Usus jednak wskazuje, że posiadają realne środki nacisku na władze państwowe. Przykłady znaczących europejskich organizacji pozarządowych:

• Unia Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA) – organizacja piłkarskich turniejów, wymusiła na polskim ministrze sportu zmianę polityki względem PZPN
• pozostałe europejskie organizacje sportowe, np.: Międzynarodowa Federacja Koszykówki - Europa, Europejska Konfederacja Piłki Siatkowej itd.
• Europejska Unia Nadawców – współpraca przy radiofonii i telewizji, wspólne transmisje