Portret Ginevry Benci – Wikipedia, wolna encyklopedia

Portret Ginevry Benci

Ritratto di Ginevra de' Benci

Autor	Leonardo da Vinci
Rodzaj	Portret
Data powstania	1474 - 1478
Medium	olej i tempera na desce topolowej
Wymiary	38,1 × 37 cm[1]
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Waszyngton
Lokalizacja	National Gallery of Art
Multimedia w Wikimedia Commons

Portret Ginevry Benci – obraz olejny namalowany ok. 1478 roku^[2] lub ok. 1478–1480^[1] przez Leonarda da Vinci. Obraz znajduje się w zbiorach National Gallery of Art w Waszyngtonie^[2].

Na podstawie źródeł literackich i symboliki jałowca młodą kobietę na portrecie zidentyfikowano jako Ginevrę Benci, urodzoną latem 1457 roku córkę dyrektora filii banku Kosmy Medyceusza Ameriga Benciego^[3][4]. W styczniu 1474 roku szesnastoletnia Ginevra wyszła za mąż za handlarza suknem Luigiego di Bernardo Niccoliniego^[3]. Nie miała dzieci, według relacji jej męża ciężko chorowała. W latach 1475–1480 utrzymywała platoniczną relację z weneckim humanistą i ambasadorem we Florencji Bernardem Bembo^[4].

Jest to pierwszy portret namalowany przez Leonarda da Vinci^[5]. Malarz namalował portret farbami olejnymi. Cienkie warstwy farby były delikatnie łączone, w razie potrzeby były rozcierane (m.in. palcami)^[6]. Twarz Ginevry jest blada, krągła i melancholijna. Została ukazana na tle ciemnych igieł jałowca^[5]. Ginevra spogląda obojętnie^[6]. Ginevra ma na sobie suknię w ziemistym odcieniu brązu. Suknia jest ściągnięta na piersiach niebieską tasiemką. W tle znajduje się rzeka spływająca z zasnutych mgłą wzgórz^[7]. Na prawo od szczęki Ginevry, gdzie loki zlewają się z jałowcem, oraz tuż przy prawym ramieniu modelki są widoczne odciski palca Leonarda^[6].

Portret zamówiono w 1474 roku. Leonardo mógł otrzymać zlecenie dzięki wsparciu swojego ojca Piera da Vinci, który wielokrotnie świadczył usługi notarialne rodzinie Bencich^[8]. Pierwotnie podejrzewano, że obraz był portretem ślubnym lub zaręczynowym, zamówionym przez Luigiego di Bernardo Niccoliniego^[8][9]. Obecnie zakłada się, że portret zamówił Bernardo Bembo^[9]. Na odwrocie deski znajduje się emblemat Bemba Virtus et Honor. Następnie emblemat zmodyfikowano na Virtutem forma decorat („Piękno zdobi cnotę”)^[4][10]. Nie wiadomo, kto namalował emblemat^[4], zakłada się, że mógł go namalować Leonardo^[10][11].

Z biegiem czasu obraz został skrócony o jedną trzecią, przez co z dzieła prawdopodobnie zniknęły ręce Ginevry^[1][10][11]. Przypuszcza się, że brakujący fragment przechowywano w Palazzo Pucci we Florencji. W Royal Library w Windsorze znajduje się szkic z 1478, przedstawiający dłonie z możliwego studium do portretu Ginevry Benci^[12].

Przez lata obraz uchodził za zaginiony. Na początku XX wieku skojarzono, że Portret Ginevry Benci stanowi portret, znajdujący się w zbiorach księcia Liechtensteinu na zamku w Vaduz^[5]. Wątpliwości wzbudzało autorstwo obrazu. Uważano, że autorem obrazu mogli być Andrea del Verrocchio, Domenico Ghirlandaio, Lucas Cranach starszy lub Lorenzo di Credi^[2]. Zdaniem krytyka sztuki i założyciela Museo Ideale di Leonardo da Vinci Alessandra Vezzosiego obraz można przypisać Leonardowi za sprawą charakterystycznie skręconych w loki włosów, zastosowania sfumato w krajobrazie, płynności atmosferycznej^[2]. Według niemieckiego krytyka sztuki Franka Zöllnera, gdyby nie heraldyka umieszczona z tyłu obrazu, spory wokół autorstwa obrazu trwałyby do dzisiaj^[4].

W 1967 roku obraz został kupiony za 5 milionów dolarów i przekazany do National Gallery of Art w Waszyngtonie^[2].

Obraz często jest porównywany do rzeźby Dama z kwiatami Verrocchia z ok. 1475 roku^[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
• Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
• Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
• Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.