French
DeutschPodchloryn sodu – Wikipedia, wolna encyklopedia
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | NaClO | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inne wzory | Na[ClO], NaOCl | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa molowa | 74,44 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd | żółte ciało stałe lub ciecz barwy seledynowej z odcieniem od żółtego do zielonego | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podchloryn sodu, NaClO – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu podchlorawego. Ma charakterystyczny ostry zapach chloru, a pH jego roztworów wynosi 12–13 (czyli jest silnie alkaliczny). W postaci wolnej jest bardzo niestabilny i dlatego głównie stosuje się go w roztworach wodnych. Jest substancją odkażającą (np. wodę w basenach), ponieważ wykazuje silne właściwości utleniające.
Podchloryn sodu można otrzymać np.:
- w wyniku elektrolizy roztworu chlorku sodu
- poprzez dodanie chloru do ługu sodowego
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Przechowywanie warzyw nietrwałych[edytuj | edytuj kod]
Takie warzywa jak pomidory, sałata, ogórki, papryka słodka, szpinak, brokuły, jarmuż, cukinia czy ziemniaki łatwo ulegają zepsuciu poprzez dużą wrażliwość na patogeny. Aby zapobiegać procesowi degradacji i gnicia używa się podchlorynu sodu. Warzywa nietrwałe są poddawane obróbce zaraz po zbiorach, lecz nie usuwa ona flory grzybiczej, która jest bezpośrednią przyczyną rozwoju grzybów i pleśni. Skutecznym sposobem unikania degradacji plonów jest dezynfekcja warzyw już na etapie ich mycia przy pomocy podchlorynu sodu.
Woda, którą myje się warzywa powinna mieć temperaturę o 5 °C wyższą od temperatury warzyw (co chroni przed ponownym wnikaniem patogenów przez aparaty szparkowe), zaś jej pH powinno znajdować się w przedziale od 6,8 do 7,2. Zalecane stężenie podchlorynu sodu w wodzie różni się w zależności od warzyw, które mają być myte i tak np. dla pomidorów i młodych ziemniaków wynosi ono 500 - 600 mg/l, a dla grochu cukrowego 50 - 100 mg/l.
Uzdatnianie wody[edytuj | edytuj kod]
Dezynfekcja wody pitnej odbywa się poprzez różne metody chlorowania m.in. poprzez podchloryn sodu. Ta metoda gwarantuje skuteczność wobec bakterii, wirusów i grzybów, a ponadto jest łatwa w stosowaniu. Ważne jest też to, że podchloryn sodu zapewnia ochronę przed wtórnym zakażeniem podczas transportu i przechowywania. Jest to spowodowane tzw. resztkowym stężeniem chloru w wodzie, czyli pozostałości wolnego chloru w wodzie już po samej dezynfekcji. W normalnych warunkach to stężenie powinno wynosić maks. 0,3 mg/l ale w wyjątkowych sytuacjach może to być nawet 2 mg/l.
Dezynfekcja wody basenowej[edytuj | edytuj kod]
W wyniku reakcji podchlorynu sodu z wodą powstaje kwas podchlorawy, który dzięki właściwościom utleniającym znajduje zastosowanie w dezynfekcji wody w zbiornikach wodnych[4][5]. Ponieważ podchloryn sodu wykazuje odczyn silnie alkaliczny, konieczne jest zobojętnienie pH wody. Stosuje się w tym celu kwas siarkowy. Wyrównanie pH ma znaczenie głównie przez względy bezpieczeństwa, gdyż odczyn zasadowy działa żrąco na skórę i błony śluzowe użytkowników basenu[4].
Reakcja chloru z wodą:
- Cl
2 + H
2O → HOCl + HCl
Wśród wad stosowania związków chloru do dezynfekcji można wymienić wysoki potencjał korozyjny (stale nierdzewne narażone są na wystąpienie korozji wżerowej naprężeniowej). Ponadto podchloryn sodu (jak i inne związki chloru) wchodzi w reakcję z mocznikiem, który dostaje się do wody z płynami ustrojowymi (potem, moczem) pochodzącymi od pływaków. Produktem reakcji są chloraminy, które poza nieprzyjemnym zapachem działają drażniąco na skórę i błony śluzowe, mogą przyczyniać się do wystąpienia astmy[6] oraz wywołują korozję elementów stalowych. Chloraminy unoszą się z parą wodną i mogą powodować korozję fragmentów konstrukcji niemających bezpośredniego kontaktu z wodą basenową[7]. Ponadto powstawać może chloroform i dichloroacetonitryl[8].
Uproszczony przebieg reakcji mocznika i chloru[6]:
- Cl
2 + CO(NH
2)
2 → H
2NCONHCl + Cl− - H
2NCONHCl + HOCl → CO(NHCl)
2 + H
2O - CO(NHCl)
2 + HOCl → Cl
2NCONHCl + H
2O - Cl
2NCONHCl + HOCl → CO(NCl
2)
2 + H
2O - CO(NCl
2)
2 + HOCl → CO
2 + NCl
3 + NCl + H+
+ Cl−
Zastosowanie w endodoncji[edytuj | edytuj kod]
Podchloryn sodu w endodoncji najczęściej jest stosowany przy leczeniu kanałowym do rozpuszczania tkanki martwej oraz warstwy mazistej w kanale korzeniowym. W tym celu używa się roztworów o stężeniu 2,5 do 5%[potrzebny przypis].
Dezynfekcja w piwowarstwie a podchloryn sodu[edytuj | edytuj kod]
Warząc piwo w warunkach domowych zazwyczaj nie ma się możliwości, aby wyjałowić cały sprzęt używany do warzenia piwa, tak jak dzieje się w profesjonalnych browarach. Jednak pewne elementy aparatury trzeba poddać dezynfekcji, aby zapewnić odpowiednie warunki do rozwoju drożdży, które wzrastają dobrze tylko w środowisku w którym jest niewiele bakterii. Powinno dezynfekować się wszystko, co ma kontakt z brzeczką lub młodym piwem, a w szczególności pojemnik fermentacyjny. Do tego celu używa się roztworu podchlorynu sodu o stężeniu 1,5%, który usuwa wszelkie bakterie, wirusy i grzyby[potrzebny przypis].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Podchloryn sodu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
- ↑ Podchloryn sodu (nr 425044) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2011-12-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Podchloryn sodu (nr 425044) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-12-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b Hypochlorous acid [online], PubChem [dostęp 2020-10-19] (ang.).
- ↑ Christian Zwiener i inni, Drowning in Disinfection Byproducts? Assessing Swimming Pool Water, „Environmental Science & Technology”, 41 (2), 2007, s. 363–372, DOI: 10.1021/es062367v.
- ↑ a b Ernest R. Blatchley, Mingming Cheng, Reaction Mechanism for Chlorination of Urea, „Environmental Science & Technology”, 44 (22), 2010, s. 8529–8534, DOI: 10.1021/es102423u.
- ↑ P. Sędek, J. Brózda, J. Gazdowicz, Pitting corrosion of the stainless steel ventilation duct in a roofed swimming pool, „Engineering Failure Analysis”, 15 (4), 2008, s. 281–286, DOI: 10.1016/j.engfailanal.2007.03.006 (ang.).
- ↑ Lucie Tsamba i inni, Body fluid analog chlorination: Application to the determination of disinfection byproduct formation kinetics in swimming pool water, „Journal of Environmental Sciences”, 87, 2020, s. 112–122, DOI: 10.1016/j.jes.2019.06.009 (ang.).