Pożar kombinatu gastronomicznego „Kaskada” w Szczecinie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pożar kombinatu gastronomicznego „Kaskada” w Szczecinie
Zdjęcie. Napis na tablicy brzmi: Pamięci ofiar pożaru w Kaskadzie 27.04.1981 r. Tomasz Berger, Waldemar Cyż, Danuta Domagalska, Aniela Dubicka, Elżbieta Gryszkiewicz, Teresa Klipel, Małgorzata Kondracka, Marianna Kowalczuk, Danuta Lewandowska, Teresa Nowak, Aniela Pyza, Janina Stępień, Beata Tokarska, Elżbieta Wiktorko. Bezcenne jest życie ludzkie, bezcenna każda chwila. Szczecin, 27.04.2012 r. ECE Projektmanagement Polska Sp. z o.o.
Tablica upamiętniająca ofiary pożaru
(północna elewacja Galerii Kaskada)
Państwo

Polska PRL

Miejsce

Szczecin

Rodzaj zdarzenia

pożar budynku

Data

27 kwietnia 1981

Godzina

ok. 8:00

Ofiary śmiertelne

14 osób

Położenie na mapie Szczecina
Mapa konturowa Szczecina, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Polski w latach 1975–1991
Mapa konturowa Polski w latach 1975–1991, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia53°25′42,35″N 14°33′06,88″E/53,428431 14,551911

Pożar kombinatu gastronomicznego „Kaskada” – pożar, który miał miejsce 27 kwietnia 1981 w Szczecinie. Zniszczeniu uległ gmach „Kaskady”, a życie straciło 14 osób, w tym 6 uczniów Zasadniczej Szkoły Gastronomicznej w Szczecinie, zebranych na praktykach.

Przebieg zdarzeń[edytuj | edytuj kod]

„Kaskada” (po lewej) na fotografii z 1978

W dzień poprzedzający tragedię w „Kaskadzie” bawiło się kilkuset gości, których obsługiwał prawie dwustuosobowy personel. Niedzielna zabawa trwała do późnych godzin nocnych[1].

W poniedziałek 27 kwietnia 1981 o godzinie 8 na stanowiskach pracy powinno znajdować się 41 osób, ale 20 spóźniło się[1]. Tuż przed godziną ósmą rano, w znajdującej się na parterze „Kaskady” sali „Kapitańskiej” doszło do pożaru[1]. Ogień szybko rozprzestrzenił się na resztę budynku – do godziny 8:15 objął jego wszystkie 4 kondygnacje[2]. Spośród 21 przebywających w lokalu osób uciec udało się 5 pracownikom przebywającym w piwnicy i na parterze, jednemu z uczniów, którego pożar zaskoczył na schodach oraz jednej z pracownic przebywającej na górnej kondygnacji, której udało się wydostać przez okno na zewnętrzny parapet, skąd następnie została zabrana przez przejeżdżający obok przypadkiem podnośnik[3]. Pozostałych 14 osób – 8 pracownic kombinatu, 4 uczennice i 2 uczniów III klasy Zasadniczej Szkoły Gastronomicznej (obecnie Zespół Szkół Nr 6 im. Mikołaja Reja), którzy znajdowali się w położonej na 3 piętrze sali „Pokusa” – zginęło w wyniku zatrucia fosgenem, wydzielanym przez płonące tworzywa sztuczne[4][5].

27.04.1981 r. Pożar w kombinacie gastronomicznym „Kaskada” w Szczecinie

Warszawa (PAP). Zaledwie 60 minut minęło od chwili zawiadomienia 27 bm. Komendy straży Pożarnych w Szczecinie o pożarze miejscowego kombinatu gastronomicznego „Kaskada” (godz. 8.07) do momentu zlokalizowania i dogaszenia ognia (godz. 9.08). W pomieszczeniach tego 3-piętrowego budynku spłonęło żywcem 13 osób – na różnych kondygnacjach, najwięcej na ostatnim piętrze. Trwa akcja poszukiwania ewentualnych dalszych ofiar i identyfikacja zwłok.

komunikat PAP[1]

Pierwszy pojazd straży pożarnej przyjechał na miejsce o 8:11, po kilku minutach pojawiły się następne. Temperatura wewnątrz płonącego budynku sięgała wówczas 1700°C. Żar panujący wokół „Kaskady” topił pobliskie znaki drogowe, firanki i karnisze w okolicznych budynkach mieszkalnych oraz lakier na wozach strażackich. Płonęły samochody osobowe zaparkowane pod lokalem, a także okoliczne drzewa. Strażacy nie byli w stanie ugasić płonącego budynku i koncentrowali swoje działania przede wszystkim na ochronie sąsiednich obiektów – Zakładów Przemysłu Odzieżowego „Odra” oraz budynków mieszkalnych znajdujących się po przeciwnej stronie ulicy. Pogotowie energetyczne otrzymało informację o konieczności odcięcia dopływu prądu o godzinie 8:29. Dopływ gazu odcięty został dopiero o 8:50. Około godziny 9:40 odnaleziono pierwsze zwęglone ciała ofiar pożaru[6][7].

Pożar ugaszono o godzinie 18:50. Budynek spłonął doszczętnie, pozostały jedynie żelbetowe elementy konstrukcji[6][8].

Przyczyny[edytuj | edytuj kod]

W celu zbadania przyczyn pożaru wojewoda szczeciński powołał komisję pod przewodnictwem prezydenta miasta Jana Stopyry, w skład której wchodził prokurator, komendant miejski Milicji Obywatelskiej, komendant rejonowy Straży Pożarnej oraz przedstawiciele Politechniki Szczecińskiej, Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców „Społem” i Okręgowych Zakładów Gazownictwa. Ponadto dzień po pożarze Służba Bezpieczeństwa wszczęła Sprawę Operacyjnego Sprawdzenia pod kryptonimem „Kaskada”, którą zakończono w kwietniu 1982, po ogłoszeniu wyników prac komisji[5][8].

Jeszcze przed rozpoczęciem prac komisji strażacy ocenili stan techniczny instalacji elektrycznej, jaka znajdowała się w „Kaskadzie”, jako zły – niezabezpieczone przewody, często łączone „na skrętkę”, leżały bezpośrednio w sąsiedztwie łatwopalnych elementów wystroju, za okładzinami oraz pod dywanami[8]. Generalnie większość elementów stanowiących wystrój wnętrz lokalu wykonana była z łatwopalnych materiałów (np. ze stylonu, drewna, tkanin, płyt pilśniowych i polistyrenu) lub materiałów nasączonych takimi środkami (np. łatwopalnymi lakierami), co wpłynęło na błyskawiczne rozprzestrzenienie się ognia[6][9]. Wpływ na szybki rozwój pożaru miała również przeróbka, jakiej dokonano podczas jednego z remontów budynku – w stropie nad kręgiem tanecznym w sali „Kapitańskiej” wykuto dziesięciometrowy otwór, którego obecność spowodowała powstanie efektu kominowego[6][10][11].

Komisja stwierdziła, że przyczyną pożaru było zwarcie w gnieździe elektrycznym w sali „Kapitańskiej”, do którego przed godziną ósmą sprzątaczka podłączyła odkurzacz. Gniazdko to znajdowało się w otworze wyciętym w płycie z tworzywa, w bezpośrednim kontakcie z tkaniną osłonową. Z kolei do śmierci osób przebywających w lokalu przyczynił się fosgen – silnie trujący gaz, który powstał podczas spalania pianki poliuretanowej, jaką wypełnione były meble w „Kaskadzie”. Według komisji gaz zabił wszystkie ofiary w ciągu zaledwie sześciu sekund[12].

Aktem oskarżenia objęto trzy osoby, w tym dyrektora „Kaskady”, którego oskarżono o „zaniedbanie obowiązków zapewnienia warunków ochrony przeciwpożarowej w zakresie bezpieczeństwa osób i mienia”. Zapadły kilkuletnie wyroki, które zostały złagodzone przez sąd II instancji i ostatecznie umorzone na mocy amnestii z 21 lipca 1984[6][12].

Dyrektor, odpierając zarzuty o swojej winie, przedstawił hipotezę mówiącą o podpaleniu budynku. Nie przedłożył na to jednak żadnych dowodów oprócz historii o tym, jak zatrudniony przezeń dorywczo i „na czarno” do drobnych prac porządkowych pracownik miał zostać odcięty przez pożar od wyjścia i uratowany przez nieznanego mężczyznę, którym miał być podpalacz. Nie udało się ustalić tożsamości tajemniczego mężczyzny (dodatkowo nie pojawił się on w relacjach innych świadków i uczestników wydarzeń), jak również tego, czy zdarzenie to faktycznie miało miejsce[6][12]. Komisja badająca przyczyny pożaru wykluczyła udział osób trzecich[5].

Upamiętnienie ofiar[edytuj | edytuj kod]

27 kwietnia 2012 przy wejściu do Galerii Kaskada (zbudowanej w miejscu kombinatu gastronomicznego) od strony ul. Edmunda Bałuki odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary pożaru[13]. Tragedii poświęcono jeden z odcinków serialu dokumentalnego Czarny serial[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Reszka 2001 ↓, s. 145.
  2. ↑ Reszka 2001 ↓, s. 146.
  3. ↑ Reszka 2001 ↓, s. 146, 148.
  4. ↑ Reszka 2001 ↓, s. 148, 151.
  5. ↑ a b c Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia kryptonim „Kaskada”. ipn.gov.pl. [dostęp 2020-12-29].
  6. ↑ a b c d e f g Kaskada. Czarny serial. TVP1. 6 listopada 2000. Odcinek 5. [dostęp 2020-12-29].
  7. ↑ Reszka 2001 ↓, s. 149–150.
  8. ↑ a b c Reszka 2001 ↓, s. 150.
  9. ↑ Reszka 2001 ↓, s. 150–151.
  10. ↑ Reszka 2001 ↓, s. 149.
  11. ↑ Rocznica najtragiczniejszego pożaru polskiego Szczecina. 38 lat temu spłonęła Kaskada. TVP Szczecin, 27 kwietnia 2019. [dostęp 2020-12-29].
  12. ↑ a b c Reszka 2001 ↓, s. 151.
  13. ↑ Łukasz Godziński: Kaskada: Odsłonięto pamiątkową tablicę w rocznicę tragedii. Głos Szczeciński, 27 kwietnia 2012. [dostęp 2020-12-29].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jarosław Reszka: Cześć, giniemy! Największe katastrofy w powojennej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo PAP, 2001. ISBN 83-911242-3-1.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pożar_kombinatu_gastronomicznego_„Kaskada”_w_Szczecinie&oldid=69507283”