French
DeutschPieter Willem Botha – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | Ten artykuł od 2014-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister obrony Południowej Afryki | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Południowej Afryki | |
| Okres | od 28 sierpnia 1978 r. |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | urząd zlikwidowany |
| 6. Prezydent Południowej Afryki | |
| Okres | od 3 września 1984 r. |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
  | |
Pieter Willem Botha (wym. [ˈpitəɹ ˈvələm ˈbʊə̯tɑ]; ur. 12 stycznia 1916 w Paul Roux, zm. 31 października 2006 w Wilderness) – południowoafrykański polityk, premier RPA w latach 1978-1984, prezydent RPA w latach 1984-1989, a także szef Partii Narodowej (1978-1989). Zwano go powszechnie Groot Krokodil (z afr. Wielki Krokodyl).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w afrykanerskiej rodzinie na farmie Telegraaf niedaleko Paul Roux. W drugiej połowie lat 30. studiował prawo na Grey University College, później związał się z Partią Narodową i stał się jej liderem w Kraju Przylądkowym. Był działaczem skrajnie nacjonalistycznej organizacji Ossewabrandwag, od której ideologii później się odciął. W 1948 został wybrany do parlamentu z ramienia Partii Narodowej. Był ministrem spraw wewnętrznych w rządzie Hendrika Frenscha Verwoerda oraz ministrem obrony w gabinecie Balthazara Johannesa Vorstera. W 1978 został premierem. Za jego rządów zaczęła się powolna erozja systemu apartheidu, spowodowana wzrastającą aktywnością organizacji czarnej ludności oraz presją opinii międzynarodowej. W 1983 z jego inicjatywy przeprowadzono (zgodnie z obowiązującym wówczas prawem tylko wśród białej ludności) referendum dotyczące wprowadzenia nowej konstytucji. Miała ona zlikwidować stanowisko premiera, a jego prerogatywy przekazać prezydentowi i tym samym znacznie wzmocnić jego pozycję. Tworzyła ona również trójizbowy parlament – z jedną izbą dla Azjatów (ang. House of Delegates), jedną dla przedstawicieli ludności kolorowej (ang. House of Representatives) oraz dla ludności białej (ang. House of Assembly). Zmiany zostały zaakceptowane i tym samym Botha w 1984 stał się prezydentem kraju. Przez pięć lat rządów, utrzymując białą mniejszość u steru władzy, zaczął powoli demontować ustawodawstwo sankcjonujące segregację rasową. Zezwolono na małżeństwa pomiędzy przedstawicielami różnych ras oraz złagodzono obostrzenia dotyczące zamieszkiwania i pracy ludności różnych ras w konkretnych strefach obszarów miejskich. Rząd Bothy nawiązał również kontakt z centralą ANC. Mimo to, w 1986 wprowadzono stan wyjątkowy na obszarze całego kraju, tłumiono ruch przeciwko apartheidowi, jego działaczy torturowano i skazywano na długoletnie kary więzienia. W wyniku nacisku światowych przywódców na wycofanie się z Namibii oraz udaru mózgu Botha zrezygnował z funkcji przewodniczącego Partii Narodowej, którą wbrew jego woli objął Frederik Willem de Klerk. Po serii tarć z nowym kierownictwem partii Botha zrezygnował w 1989 ze stanowiska prezydenta. Nie stawiał się na wezwania Komisji Prawdy i Pojednania, mimo iż ta stawiała mu ciężkie zarzuty. Botha zmarł na zawał serca w wieku 90 lat.
| Okres apartheidu (1961–1994) |
|
|---|---|
| Okres od 1994 |
