Paweł Dubiel (1902–1980) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Paweł Mikołaj Dubiel
Paweł Lubojański, Paweł Śląski, Paweł Zabrski
Data i miejsce urodzenia

6 grudnia 1902
Królewska Huta

Data i miejsce śmierci

11 listopada 1980
Katowice

Zawód, zajęcie

dziennikarz, polityk, górnośląski działacz narodowy

Narodowość

polska

Stanowisko

prezydent Zabrza (1945), poseł na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL II, III i IV kadencji (1947–1952, 1957–1969)

Pracodawca

ZUS (do 1939)

Partia

NPR, SP, SD

Rodzice

Paweł, Maria z Lubojańskich

Małżeństwo

Władysława z Kogutów

Dzieci

Paweł, Krzesisława

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Śląski Krzyż Powstańczy Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego

Paweł Mikołaj Dubiel, ps. i krypt. „Paweł Lubojański”, „Paweł Śląski”, „Paweł Zabrski” (jr.), PD, P.Ś., P.Z. (ur. 6 grudnia 1902 w Królewskiej Hucie, zm. 11 listopada 1980 w Katowicach) – polski działacz narodowy na Górnym Śląsku, dziennikarz, prezydent Zabrza (1945), poseł na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)[1] oraz na Sejm PRL II, III i IV kadencji (1957–1969).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem polskiego działacza narodowego na polskim Górnym Śląsku i publicysty, również Pawła i Marii z Lubojańskich. Miał brata Józefa. Posiadał wykształcenie średnie. W 1920 wstąpił do Narodowej Partii Robotniczej. Był działaczem Związku Młodzieży Pracującej „Jedność” oraz Związku Obrońców Śląska. Wziął udział w akcji plebiscytowej w rejencji opolskiej, a także w II i III powstaniu śląskim. 3 grudnia 1921 został wybrany na zastępcę przewodniczącego Komitetu Polskiego dla Górnego Śląska. Na początku lat 20. redagował pisma „Górnoślązak” i „Polak”. 15 października 1934, będąc wiceprezydentem miasta Chorzowa, wszedł do Zarządu Związku Miast Polskich[2]. Pod koniec lat 30. działał w Stronnictwie Pracy[3]. Do 1939 był zatrudniony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W czasie II wojny światowej aresztowany w kwietniu 1940 za działalność antyniemiecką i osadzony w KL Dachau (nr 12 831), a następnie od sierpnia 1940 w Mauthausen (nr 2367)[4]. W 1945 wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej był prezydentem Zabrza w okresie od 16 marca 1945 do 1 kwietnia 1950[4]. W 1949 zasiadł w Centralnym Komitecie SD, od czerwca 1962 do lutego 1969 był członkiem jego prezydium; był także (od 1957) sekretarzem Wojewódzkiego Komitetu partii w Katowicach[5]. W latach 1962–1963 stał na czele redakcji „Kuriera Polskiego”. Był członkiem najwyższych władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. Działał również w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, od maja 1972 był tam sekretarzem prezydium Rady Naczelnej[6]. Zasiadał w Radzie Nadzorczej Wydawnictwa „Epoka”. Był przewodniczącym Komisji Redakcyjnej „Zeszytów Historyczno-Politycznych SD”.

19 stycznia 1947 został wybrany na posła na Sejm Ustawodawczy z państwowej listy nr 3 pod nazwą Blok Stronnictw Demokratycznych i Związków Zawodowych[7]. Mandat posła sprawował do 1952. W styczniu 1957 ponownie znalazł się w Sejmie (PRL), w którym pozostał przez kolejne trzy kadencje do 1969.

W 1929 poślubił Władysławę z Kogutów (1906–1988), poznaniankę, instruktorkę harcerską, która na Górnym Śląsku działała w Związku Młodzieży Pracującej „Jedność”. Z małżeństwa tego mieli syna Pawła Czesława (1930–2006), dziennikarza, redaktora naczelnego „Zeszytów Prasoznawczych” i córkę Krzesisławę Dubiel-Hrydzewicz (ur. 1934), aktorkę i pedagoga, dziekana Wydziału Aktorskiego Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.

Zmarł 11 listopada 1980 w Katowicach, pochowany na cmentarzu Parafialnym św. Jadwigi Śląskiej w Chorzowie (na kamieniu nagrobnym mylnie wykuto dzień urodzenia 7 – zamiast 6 XII)[8].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Jego imię nosi jedna z ulic w Zabrzu. 19 marca 1985 na budynku przy ul. Powstańców Śląskich 5–7 w Zabrzu, I piętro Urzędu Miejskiego w Zabrzu, została odsłonięta tablica pamiątkowa o treści:

„Paweł Dubiel 6.XII.1902 – 11.XI.1980. Syn ziemi śląskiej, uczestnik powstań śląskich, więzień obozów koncentracyjnych, członek najwyższych władz SD, poseł na sejm PRL, prezydent miasta Zabrze 1945–1950. I Prezydentowi Miasta w 40-lecie wyzwolenia MGN, MKSD i Prezydent Miasta Zabrze 1985-03-19”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rajmund Hanke, Paweł Mikołaj Dubiel, w: Chorzowski słownik biograficzny, Chorzów 1997, s. 49. F. Szymiczek (Paweł Mikołaj Dubiel, w: Śląski słownik biograficzny, tom I, Katowice 1999, s. 81) podaje, iż w Sejmie Ustawodawczym Dubiel zasiadał od 1949.
  2. Bogdan Mościcki, Sto lat Związku Miast Polskich 1917–2018, Związek Miast Polskich, Poznań 2018.
  3. Andrzej Dutkiewicz, opis książki Dzieje Polskości Miasta Zabrza, aplus.historia-zabrza.pl.
  4. a b Praca zbiorowa: Dubiel Paweł (1902), w: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1984, s. 106.
  5. Informacje w BIP IPN.
  6. Trybuna Robotnicza”, nr 108 (8784), 8 maja 1972, s. 2.
  7. M.P. z 1946 r. nr 143, poz. 263 (państwowe listy kandydatów na posłów do Sejmu Ustawodawczego).
  8. a b c d e f Materiały do Słownika publicystów i dziennikarzy polskich (oprac. Paweł Dubiel, syn), „Zeszyty Prasoznawcze” Nr 4 (106), R.XXVI, Kraków 1985, s. 73–74.
  9. M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 („w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomienia uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach województwa Śląsko-Dąbrowskiego”).
  10. M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 – Uchwała Rady Państwa z dnia 25 stycznia 1955 r. nr 0/234 – na wniosek Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.
  11. Nadzwyczajna sesja Sejmu, [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Paweł Dubiel, [w:] Henryk Wosiński, Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. 3: Udział Stronnictwa w pracach parlamentu PRL w latach 1944–1968 (red. Wiktoria Beczek), Warszawa 1969.
  • Paweł Dubiel, „Tygodnik Demokratyczny”, nr 47 z 23 listopada 1980, s. 2.
  • Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner, Encyklopedia powstań śląskich, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole 1984, s. 106.
  • Rajmund Hanke, Paweł Mikołaj Dubiel, [w:] Chorzowski słownik biograficzny (red. Janusz Modrzyński), Muzeum w Chorzowie, Chorzów 1997, s. 48–50 (z fotografią).
  • Franciszek Szymiczek, Paweł Mikołaj Dubiel, [w:] Śląski słownik biograficzny. Seria nowa, tom I (pod redakcją Mirosława Fazana i Franciszka Serafina), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1999, s. 78–82.
  • Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.