Parashqevi Qiriazi – Wikipedia, wolna encyklopedia

Parashqevi Qiriazi (ur. 2 czerwca 1880 w Manastirze, zm. 17 grudnia 1970) – albańska nauczycielka, działaczka ruchu kobiecego, uczestniczka konferencji pokojowej w Paryżu w 1919–1920 r.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Była jedną z dziesięciorga dzieci Dhimitra i Marii Qiriazi^[1]. W wieku jedenastu lat zaczęła pomagać swojemu rodzeństwu, Gjerasimowi i Sevasti Qiriazi, w prowadzeniu uruchomionej w 1891 r. pierwszej na ziemiach albańskich szkoły dla dziewcząt. Parashqevi Qiriazi pomagała im uczyć się pisania po albańsku^[1][2]. Podobnie jak starsza siostra Sevasti, ukończyła Robert College w Konstantynopolu. Następnie razem z Sewasti udała się do Korczy, gdzie obie siostry podjęły pracę nauczycielek w pierwszej, działającej od 1887 r. szkole albańskiej Mësonjëtorja^[1].

W 1908 r. wzięła udział w kongresie w Manastirze, który zdecydował o tym, jakim alfabetem powinien być zapisywany język albański. Była jedyną kobietą uczestniczącą w obradach^[1]. Zdecydowano na nim o używaniu alfabetu łacińskiego, co było też zgodne z poglądami Qiriazi. W 1909 r. opublikowała elementarz dla uczniów szkół podstawowych^[3]. W tym samym roku współtworzyła w Korczy kobiece stowarzyszenie Yll' i mëngjesit (Gwiazda poranka)^[4]. Działaczki stowarzyszenia spotykały się raz w tygodniu, by omawiać bieżące sprawy swojej działalności, trzy razy w tygodniu odbywały się lekcje języka albańskiego, kobiety zachęcano do podejmowania działalności zawodowej i społecznej, by mogły przyczyniać się do rozwoju całego albańskiego społeczeństwa^[1]. W latach 1912-1913 Parashqevi Qiriazi przebywała w USA, w Oberlin w stanie Ohio, gdzie w miejscowym college'u studiowała pedagogikę^[1].

W 1914 r., po wkroczeniu greckiej armii do Korczy, Parashqevi Qiriazi wyjechała do Rumunii razem z siostrą Sevasti i jej mężem Kristo Dako. Rok później wszyscy troje udali się do Stanów Zjednoczonych, do Bostonu, gdzie siostry redagowały dwutygodnik Yll' i mëngjesit, pismo przeznaczone dla albańskiej diaspory, o charakterze polityczno-społecznym, z elementami pedagogicznymi i literackimi, stawiające sobie za cel podnoszenie świadomości narodowej Albańczyków oraz zachęcanie Albanek do kształcenia się i aktywności publicznej^[1]. W 1919 r. Sevasti Qiriazi została przewodniczącą Albańskiej Partii Narodowej (Partia kombëtare shqiptare), z emigracji walczącej o uzyskanie niepodległości przez Albanię, zaś Parashqevi weszła w skład jej kierownictwa^[1]. Jako przedstawicielka organizacji była członkinią albańskiej delegacji na paryską konferencję pokojową w latach 1919-1920^[1].

Parashqevi Qiriazi powróciła do Albanii we wrześniu 1920 r. Jeszcze w tym samym roku utworzyła w Tiranie stowarzyszenie Gruaja Shqiptare (Kobieta Albańska), którego głównym celem było promowanie edukacji kobiet oraz działalność dobroczynna. Stowarzyszenie oferowało również naukę języków francuskiego i angielskiego oraz wspierało grupy kobiece powstające poza stolicą^[1]. W 1922 r., gdy do Albanii powróciła również Sevasti Qiriazi, siostry założyły Instytut dla Dziewcząt Qiriazi lub Kyrias (od pierwotnego brzmienia ich nazwiska)^[1][5]. Jako zdecydowana antyfaszystka została podczas II wojny światowej uwięziona w 1943 r. w obozie koncentracyjnym, razem z siostrą i kilkoma innymi członkami rodziny^[6].

Po II wojnie światowej i ustanowieniu rządów komunistów w Albanii siostry Qiriazi zostały zmuszone do wyjazdu z Tirany i internowane poza stolicą, gdyż nieżyjący już mąż Sevasti Kristo Dako był blisko związany z dworem przedwojennego króla Zoga^[1]. Częściowo zrehabilitowana dzięki staraniom Skëndera Luarasiego, Parashqevi Qiriazi zmarła w 1970 r.^[1]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]