Paprotka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Paprotka
Ilustracja
Paprotka zwyczajna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

paprotkowce

Rodzina

paprotkowate

Rodzaj

paprotka

Nazwa systematyczna
Polypodium L.
Sp. Pl.2. 1082. 1753
Typ nomenklatoryczny

Polypodium vulgare L.[3]

Synonimy
  • Ctenopteris Newman
  • Lepicystis (Sm.) Sm.
  • Marginaria Bory
  • Micropteris J.Sm.
  • Pseudocolysis L.D.Gómez[4]
Multimedia w Wikimedia Commons

Paprotka (Polypodium) – rodzaj roślin należący do rodziny paprotkowatych. Liczba gatunków tu zaliczanych w różnych źródłach i ujęciach systematycznych waha się zazwyczaj od ok. 40[2] do 100[5]–110[6]. Taksonomiczne bazy danych zaliczają tu 58[7]–59[4] gatunków zweryfikowanych. Rodzaj jest niemal kosmopolityczny[6][5] – występuje na wszystkich kontynentach półkuli północnej, poza tym w południowej Afryce oraz w Ameryce Południowej[4]. Największe zróżnicowanie osiąga w strefie międzyzwrotnikowej na kontynentach amerykańskich[6]. We florze Polski występują dwa gatunki – pospolita paprotka zwyczajna P. vulgare i bardzo rzadka paprotka przejściowa P. interjectum oraz mieszaniec między nimi – paprotka mieszańcowa P. ×mantoniae[8][9].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. Polypodium glycyrrhiza był rośliną jadalną dla Indian. Ten gatunek podobnie jak P. virginianum i paprotka zwyczajna stosowane były także jako rośliny lecznicze. Paprotka zwyczajna wykorzystywana była także do aromatyzowania tytoniu[6]. W kłączach kilku gatunków (m.in. paprotki zwyczajnej) stwierdzono wysokie stężenia fitoekdysonów[6][10].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Jest to jeden z 9 rodzajów w ujęciu systemu PPG I (2016) z podrodziny Polypodioideae Sweet z rodziny paprotkowatych Polypodiaceae[2]. W obrębie podrodziny jest siostrzany względem rodzaju Pleurosoriopsis[11]. W tradycyjnym ujęciu rodzaj miał charakter polifiletyczny[12] i wciąż w XXI wieku korygowano jego ujęcie wyłączając kolejne gatunki do innych rodzajów[13][14][11].

Wykaz gatunków

(gatunki zweryfikowane według Plants of the World Online)[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. ↑ Polypodium vulgare. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-02-22].
  4. ↑ a b c d Polypodium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-05].
  5. ↑ a b Polypodium Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-05].
  6. ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 742, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ Michael Hassler: Polypodium L.. [w:] World Plants. Synonymic Checklist and Distribution of the World Flora. Version 11.1 [on-line]. [dostęp 2021-01-05].
  8. ↑ Szczęśniak E., Zenkteler E., Gola E. M., Jędrzejczak I. 2012. The genus Polypodium L. in Poland - a key to the species determination. In: E. Szczęśniak, E. Gola (eds), Genus Polypodium L. in Poland. Polish Botanical Society, Wrocław, p. 5-25.
  9. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 137, ISBN 978-83-62975-45-7.
  10. ↑ Gerard Nowak, Arletta Moroch, Maria Urbańska, Joanna Nawrot, Lidia Ratajczak, Renata Dawid-Pać. Ekdysony roślinne. „Postępy Fitoterapii”. 1, s. 15-21, 2012. 
  11. ↑ a b Elisabeth M.Otto, Thomas Janßen, Hans-Peter Kreier, Harald Schneider. New insights into the phylogeny of Pleopeltis and related Neotropical genera (Polypodiaceae, Polypodiopsida). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53, 1, s. 190-201, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.05.001. 
  12. ↑ Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006. (ang.). 
  13. ↑ Francine C. Assis, Thaís Elias Almeida, Stephen J. Russell, Harald Schneider, Alexandre Salino. Molecular Phylogeny and Recircumscription of the Fern Genus Pecluma (Polypodiaceae–Polypodiopsida). „Phytotaxa”. 247, 4, 2016. DOI: 10.11646/phytotaxa.247.4.1. 
  14. ↑ Alan R. Smith, Hans-Peter Kreier, Christopher H. Haufler, Tom A. Ranker, Harald Schneider. Serpocaulon (Polypodiaceae), a new genus segregated from Polypodium. „Taxon”. 55, 4, s. 919-930B, 2006. DOI: 10.2307/25065686. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paprotka&oldid=70775347”