French
DeutschPan Tadeusz (film 1999) – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery | 22 października 1999 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania | 147 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role | Michał Żebrowski, Bogusław Linda, Daniel Olbrychski, Alicja Bachleda-Curuś, Grażyna Szapołowska, Krzysztof Kolberger, Marek Kondrat, Andrzej Seweryn, Marian Kociniak |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja | Michał Szczerbic (producent wykonawczy), Lew Rywin (producent) |
| Wytwórnia | |
| Budżet | 12,5 mln zł |
| Nagrody | |
| 6 Orłów Polskiej Akademii Filmowej w 2000 roku | |
Pan Tadeusz – polski dramat kostiumowy z 1999 roku w reżyserii Andrzeja Wajdy, drugi film pełnometrażowy na motywach poematu Adama Mickiewicza Pan Tadeusz (po wersji Ryszarda Ordyńskiego z 1928 roku). Osią filmu jest konflikt pomiędzy rodami Sopliców i Horeszków, prowadzący do interwencji oddziałów carskiej Rosji jeszcze przed inwazją wojsk napoleońskich na Rosję. W głównych rolach wystąpili Michał Żebrowski, Bogusław Linda, Daniel Olbrychski, Grażyna Szapołowska, Andrzej Seweryn i Marek Kondrat.
Pan Tadeusz zdobył sześć Orłów (nagród Polskiej Akademii Filmowej) za muzykę Wojciecha Kilara, scenografię Allana Starskiego, zdjęcia Pawła Edelmana, dźwięk Nikodema Wołka-Łaniewskiego, montaż Wandy Zeman oraz główną rolę kobiecą Szapołowskiej. Szczególnie rozpoznawalny był skomponowany przez Wojciecha Kilara motyw poloneza.
Obsada[edytuj | edytuj kod]
Źródło: Filmpolski.pl[1]
- Michał Żebrowski − Tadeusz Soplica
- Bogusław Linda − ksiądz Robak (Jacek Soplica)
- Daniel Olbrychski − Gerwazy Rębajło
- Grażyna Szapołowska − Telimena
- Andrzej Seweryn − Sędzia Soplica
- Marek Kondrat − Hrabia
- Alicja Bachleda-Curuś − Zosia
- Krzysztof Kolberger − Adam Mickiewicz
- Siergiej Szakurow − kpt. Nikita Rykow
- Jerzy Bińczycki − Maciej Dobrzyński „Rózeczka”
- Marian Kociniak − Protazy Baltazar Brzechalski
- Jerzy Trela − Podkomorzy
- Jerzy Grałek − Wojski Hreczecha
- Piotr Gąsowski − Rejent Bolesta
- Andrzej Hudziak − Asesor
- Krzysztof Globisz − mjr Płut
- Marek Perepeczko − Maciej Dobrzyński „Chrzciciel”
- Cezary Kosiński − Bartłomiej Dobrzyński „Brzytewka”
- Władysław Kowalski − Jankiel
- Piotr Cyrwus − Maciej „Konewka”
- Stefan Szmidt − Bartłomiej „Prusak”
- Wojciech Alaborski − Buchman
- Mariusz Saniternik − Gajowy
- Józef Fryźlewicz − gen. Karol Otto Kniaziewicz
- Mieczysław Kalenik − Stolnik Horeszko
- Grażyna Barszczewska − Stolnikowa
- Dorota Naruszewicz − Ewa Horeszkówna
- Adam Wolańczyk − Skołuba
- Henryk Baranowski − Napoleon Bonaparte
- Krzysztof Kołbasiuk − gen. Jan Henryk Dąbrowski
- Andrzej Łapicki − ksiądz
- Maria Mamona − Podkomorzyna
- Maria Ciunelis − Tekla Hreczeszanka
- Krystyna Zachwatowicz − kawiarka
- Michał Breitenwald − domownik Sędziego
- Tomasz Dedek − domownik Sędziego
- Zdzisław Szymborski − rezydent Sędziego
- Ryszard Chlebuś − pleban
- Mirosław Zbrojewicz − oficer Moskali
- Lech Dyblik − szlachcic
- Ewa Konstancja Bułhak − Podkomorzanka
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Pan Tadeusz został wyprodukowany przez wytwórnię Heritage Films należącą do Lwa Rywina; producentem wykonawczym filmu był Michał Szczerbic[1]. Reżyserem filmu był Andrzej Wajda, dla którego realizacja Pana Tadeusza była daleko idącym wyzwaniem: „Pan Tadeusz powstał z chęci pokazania, skąd się wzięliśmy, kim jesteśmy, jak się nazywamy, co nam się podoba, jakie rodzą się wśród nas ludzkie charaktery […] To przedsięwzięcie jest nieporównywalnie trudniejsze od wszystkiego, co dotychczas zrobiłem”[2].
Okres zdjęciowy do Pana Tadeusza trwał od 3 lipca do 2 września 1998 roku[1]. Zdjęcia do filmu realizowano m.in. w Sierpcu, Łomiankach pod Warszawą, Smolnikach, Turowej Woli, Józefowie koło Otwocka, Kazuniu, Warszawie (Zamek Królewski, Cytadela), Piotrkowie Trybunalskim, Oporowie i Twierdzy Modlin. Operatorem zdjęć był Paweł Edelman, natomiast scenografem – Allan Starski[2].
Ścieżka dźwiękowa[edytuj | edytuj kod]
Muzykę do Pana Tadeusza skomponował Wojciech Kilar, jeszcze przed zdjęciami do filmu. Andrzej Wajda wspomina, że w pewnym sensie film był kręcony do gotowej już muzyki, szczególnie do poloneza, który był swoistą wskazówką, jak ma ten film wyglądać[3]. Zwłaszcza polonez Kilara, napisany przezeń w ciągu tygodnia[2], przyniósł filmowi późniejszą sławę. Filmowy polonez na studniówkach i balach ósmoklasisty zastąpił najpopularniejszego wcześniej w tej roli poloneza Ogińskiego „Pożegnanie Ojczyzny”[4].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Pan Tadeusz spotkał się w Polsce z mieszanym odbiorem. Zygmunt Kałużyński w recenzji dla „Polityki” twierdził: „to jest film niezrozumiały. Do mnie przynajmniej jedna trzecia tekstu nie doszła, bo była niechlujnie powiedziana przez aktorów"[2]. Tomasz Raczek przekonywał: „Odkąd podano oficjalnie, że Pan Tadeusz został zgłoszony do Oscara, zadaję sobie pytanie, czy ktoś za granicą zrozumie Pana Tadeusza”. Odmiennego zdania była Bożena Janicka z „Kina”, która twierdziła, że widzowie odczuwają dialogi tak, jakby nie były one pisane wierszem: „mówią po prostu piękną polszczyzną, której słucha się z przyjemnością, jako jeszcze jednej atrakcji tego niezwykłego filmu”[2].
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Festiwal/instytucja | Nominacja | Nominowani | Wynik[1] |
|---|---|---|---|---|
| 1999 | Stowarzyszenie „Kina Polskie” | Brylantowy Bilet dla filmu, który przyciągnął do kin najwięcej widzów | Lew Rywin, Michał Szczerbic | Wygrana |
| 2000 | Polska Akademia Filmowa | Orzeł za najlepsze zdjęcia | Paweł Edelman | Wygrana |
| Orzeł za najlepszą scenografię | Allan Starski | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszą muzykę | Wojciech Kilar | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszy dźwięk | Nikodem Wołk-Łaniewski | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszy montaż | Wanda Zeman | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszą główną rolę kobiecą | Grażyna Szapołowska | Wygrana | ||
| Orzeł za najlepszy film | Lew Rywin, Michał Szczerbic | nominacja | ||
| Orzeł za najlepszą reżyserię | Andrzej Wajda | nominacja | ||
| Orzeł za najlepszy scenariusz | Andrzej Wajda | nominacja | ||
| Orzeł za najlepszą główną rolę męską | Bogusław Linda | nominacja | ||
| TP SA Music and Film Festival | Nagroda „Philip Award” za muzykę oryginalną | Wojciech Kilar | nominacja | |
| Nagroda „Philip Award” za piosenkę w filmie polskim lub serialu telewizyjnym | Stanisław Sojka, Grzegorz Turnau | Wygrana | ||
| „Film” | Złota Kaczka za najlepszą muzykę w filmie polskim | Wojciech Kilar | Wygrana | |
| Koło Piśmiennictwa Filmowego Stowarzyszenia Filmowców Polskich | Złota Taśma dla filmu polskiego (ex aequo z filmem Dług) | Pan Tadeusz | Wygrana | |
| 2007 | „Film” | „Złota Kaczka” 50-lecia za najlepszy taniec | Pan Tadeusz | Wygrana |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Pan Tadeusz (film 1928)
- polskie filmy zgłoszone do rywalizacji o Oscara w kategorii filmu nieanglojęzycznego
- lista najdroższych polskich filmów
- lista filmów z największą liczbą widzów w Polsce
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Pan Tadeusz w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b c d e Mateusz Wyderka, „Pan Tadeusz” to my. Mija 20 lat od premiery filmu w reż. Andrzeja Wajdy [online], dzieje.pl, 22 października 2019 [dostęp 2023-11-12] (pol.).
- ↑ Wajda: Robiliśmy filmy do muzyki Kilara. [dostęp 2013-12-28].
- ↑ Agnieszka Niemojewska, Muzyka polskością przepełniona [online], „Rzeczpospolita”, 29 grudnia 2022 [dostęp 2023-11-12].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pan Tadeusz w bazie IMDb (ang.)
- Pan Tadeusz w bazie Filmweb
- Pan Tadeusz w bazie filmpolski.pl
- Zdjęcia z filmu Pan Tadeusz w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
| 1950–1959 | |
|---|---|
| 1960–1969 |
|
| 1970–1979 | |
| 1980–1989 | |
| 1990–1999 | |
| 2000–2009 |
|
| 2010–2019 | |
| Seriale TV |
|
