French
DeutschOlejek lawandynowy – Wikipedia, wolna encyklopedia
Olejek lawandynowy (fr. Essence de Lavandin) – olejek eteryczny produkowany głównie we Francji z rośliny nazywanej „lawandyną” (poprawnie: lawenda wielka (łac. Lavandula ×hybrida Reverchon), bardzo plennego i łatwego w uprawie mieszańca (krzyżówki) lawendy wąskolistnej (łac. Lavandula angustifolia Mill.) i lawendy spiki (lawenda szerokolistna, łac. Lavandula latifolia Medik.), stosowanego w uprawie na skalę przemysłową. Metody pozyskiwania oraz właściwości i zastosowania olejków lawendowego i lawandynowego są podobne, z tym że zapach drugiego z nich jest mniej słodki[3][4].
Pozyskiwanie olejku lawandynowego[edytuj | edytuj kod]
Uważa się, że najlepsze olejki uzyskuje się z roślin hodowanych w Alpach Górnej Prowansji (dawniej Departament Basses-Alpes) – na wyżej położonych plantacjach. Olejek z roślin uprawianych niżej lub w sąsiednich departamentach (np. Vaucluse) zawierają mniejsze ilości estrów[4].
Olejek lawandynowy jest pozyskiwany z kwiatów ściętych razem z łodygą. Stosuje się[4]:
- ; destylację z parą wodną: Prowadząc proces w małej skali (kotły 200–500 l) uzyskuje się wydajność olejku 1,5–1,8% (według innych źródeł: 0,7–1,8%), przy czym w dwóch pierwszych okresach dziesięciominutowych destyluje kolejno 65% i 20% olejku. Pozostałe 15% destyluje w czasie dalszych 20 min.
- ; ekstrakcję benzenem lub eterem naftowym: Konkret (olejek stały, Essence lavandine concrète) uzyskuje się z wydajnością 1,4–2,5% w stosunku do masy surowca wysuszonego na wolnym powietrzu. Z konkretu można otrzymać olejek absolutny z wydajnością 45–55% (40–48% olejku lotnego z parą wodną).
Skład chemiczny[edytuj | edytuj kod]
Ilościowy skład olejków wykazuje dużą zmienność (jest zależny np. od lokalizacji plantacji i pogody w roku zbiorów). W czasie analiz jakościowych zidentyfikowano m.in.:
- L-linalol (43 – 44%[4]; 45,2 – 51%[4]; 26 – 38%[5]}
- octan linalilu (20 – 22%[4]; 20 – 29%[5]; 28 – 38%[5])
- kamforę (11 – 11,5%[4]; 7 – 11%[5]; 6 – 8%[5])
- D-borneol (7%[4]; 1,5 – 3,5%[5])
- D- i L-α-Pinen (4,5%[4])
oraz D- i L-kamfen, L-limonen, dwupenten, ocymen, allo-ocymen, L-α-terpineol, L-lawandulol, nerol, alkohol L-perililowy, tlenek linalilu (epoksylinalol), eukaliptol i małe ilości takich związków, jak: geraniol, mrówczan linalilu, amyloetyloketon, n-heksanol, n-oktanol, estry kwasu masłowego, aldehyd kuminowy, furfural, eugenol, bisabolen, kumaryna i kwasy alifatyczne[4]. Zestawienie wskazuje, że olejek lawandynowy zawiera zarówno istotne ilości kamfory i alkoholi (dominujących w olejku spikowym) jak estrów (dominujących w olejku lawendowym).
| Związek chemiczny | spikowy | lawandynowy Abrial | lawandynowy Grosso | lawendowy | ||||
| minimum | maksimum | minimum | maksimum | minimum | maksimum | minimum | maksimum | |
| L-linalol | 25 | 50 | 26 | 38 | 24 | 35 | 25 | 38 |
| eukaliptol (1,8-cineol) | 1,8 | 20 – 35 | 1,8 | 6 – 11 | 1,8 | 4 – 7 | * | 1 |
| kamfora | 8 | 20 | 7 | 11 | 6 | 8 | ślady | 0,5 |
| octan linalilu | ślady | 1 | 20 | 29 | 28 | 38 | 25 | 45 |
Właściwości olejku[edytuj | edytuj kod]
Olejki otrzymywane metodą destylacji są cieczami o jasnożółtym zabarwieniu i charakterystycznym zapachu kwiatów lawendy, z lekką nutą kamforową[5]. Temperatura wrzenia wynosi 74 – 75 °C[5]. Olejki stałe (konkret) mają wyraźne zabarwienie brunatnoczerwone, pochodzące od karotenowców; próby ich usunięcia prowadzą do niekorzystnych zmian zapachu[4].
| Właściwość | Olejki importowane, analizowane w lab. f. Fritzesche Brothers | Olejki destylowane pod nadzorem Guenthera (1936, pogoda sprzyjająca uprawie) |
| gęstość wzgl. wody d15/15 | 0,886 – 0,896 | 0,892 – 0,896 |
| skręcalność αD | -2°53' do -5°26' | -4°11' do -5°15' |
| współczynnik załamania światła nD | 1,4616 – 1,4640 | 1,4617 – 1,4631 |
| zawartość linalolu | * | 45,2 – 51,0% |
| zawartość estrów w przeliczeniu na octan linalilu | 19,6 – 26,1% | 22,8 – 26,4% |
| rozpuszczalność w alkoholu etylowym 70° | 1 obj. / 2 – 2,5 obj. alkoholu | 1 obj. / ≥ 2 obj. alkoholu (w jednym przypadku 1,5 – 2 obj.) |
Zastosowania[edytuj | edytuj kod]
Olejek lawandynowy jest stosowany do perfumowania mydeł[4]. Olejek stały, po jego odbarwieniu, mógłby znaleźć zastosowanie w perfumiarstwie jako środek zapachowy i utrwalający[4]. Uważa się, że działanie terapeutyczne olejku lawandynowego jest podobne do działania olejku lawendowego i spikowego; olejki te działają np. uspokajająco, przeciwbólowo, odkażająco i przeciwstresowo, a zastosowane na skórę np. przeciwzapalnie, antyseptycznie i dezodorująco[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lushcosmetics: Lavender Oil (zbiór lawendy we Francji). www.youtube.com, 1 paź 2008. [dostęp 2011-06-24]. (ang.).
- ↑ gk4uhyd: Aromatic Oil Distillation Plant (8:22 min bez narracji). www.youtube.com, 23 gru 2009. [dostęp 2011-08-24]. (ang.).
- ↑ Kołdowski M. i in.: Rośliny olejkowe i olejki naturalne. Warszawa: PWRiL, 1955.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Romuald Klimek: Olejki eteryczne. Warszawa: Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, 1957, s. 358–359.
- ↑ a b c d e f g h i Analyses of lavender oils. [w:] AGORA Aromatherapy Global Online Research Archive [on-line]. www.nature-helps.com. [dostęp 2011-08-25]. (ang.).
- ↑ Henryk Różański: Kwiat lawendy – Flos Lavandulae. [w:] Medycyna dawna i współczesna [on-line]. rozanski.li/. [dostęp 2011-08-24]. (pol.).
