French
DeutschOdnożyca jesionowa – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Odnożyca jesionowa (Ramalina fraxinea) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | odnożyca jesionowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Ramalina fraxinea (L.) Ach. Lich. univ.: 622 (1810) | |
.jpg)
Odnożyca jesionowa (Ramalina fraxinea (L.) Ach.) – gatunek grzybów z rodziny odnożycowatych (Ramalinaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ramalina, Ramalinaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Lichen fraxinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1810 r. Erik Acharius[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
- Lichen fraxineus L. 1753
- Lobaria fraxinea (L.) Hoffm. 1796
- Parmelia fraxinea (L.) Ach. 1803
- Physcia fraxinea (L.) Michx. 1803
- Platysma fraxineum (L.) Hoffm. 1790
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek bardzo zmienny morfologicznie, tworzący dużą liczbę form. Plecha listkowata lub krzaczkowata, o długości do 20 cm i szerokości do 2 cm, mniej lub bardziej widełkowato rozgałęziona. Odcinki plechy mają szerokość 0,2–5 cm, są płaskie lub pogięte, czasami rynienkowato zwinięte, dość grube. Obydwie powierzchnie plechy są jednakowo pomarszczone, siateczkowate lub znajdują się w nich liczne dołeczki. Do podłoża plech przyczepia się krótką nasadą. Jest sztywna, zwisająca lub odstająca od podłoża. Powierzchnia matowa lub nieco błyszcząca, o barwie oliwkowej lub szarozielonej. Pod korą znajduje się w niej mechaniczna nibytkanka. Widoczne są wyraźne białawe szczelinki w korze. Są to pseudocyfelle[4]. Reakcje barwne: wszystkie reakcje negatywne[5].
Niemal zawsze tworzy owocniki. Są to apotecja lekanorowe o średnicy do 1 cm. Są zagięte (nerkowate). Mają bladocieliste lub szarozielonawe tarczki i cienki, szybko zanikający brzeżek plechowy. W jednym worku powstaje po 8 dwukomórkowych, bezbarwnych, elipsoidalnych lub wrzecionowatych askospor o rozmiarach 12-16 × 5–6 μm[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje na wszystkich kontynentach, łącznie z Antarktyką[6]. Występuje na niżu i w górach po regiel dolny[7]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju[4], ale jest bardzo rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status EN – gatunek wymierający[8]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[9].
Jest wrażliwy na zanieczyszczenia powietrza SO2. Rośnie w miejscach dobrze oświetlonych i osłoniętych od wiatru[5], na korze drzew liściastych, zazwyczaj rosnących samotnie. Można go spotkać na drzewach przydrożnych, nad rzekami. Występuje na drzewach żywych, rzadko tylko na martwych[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
W niektórych krajach gatunek ten jest wykorzystywany jako pasza dla zwierząt. Posiada dużą wartość odżywczą[10]. Może stanowić surowiec do wyrabiania gum[11]. W Szwecji, północnej Europie i północnej Rosji jest używany do produkcji perfum. Czasami używa się go także do przyprawiania brandy[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b Ramalina fraxinea « Lichens of Ireland [online] [dostęp 2014-09-17] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-01].
- ↑ Joseph Dalton Hooker: Botanika antarktycznych podróży.
- ↑ Zygmunt Tobolewski: Porosty. Klucz do oznaczania gatunków krajowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 215.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
- ↑ V. Sighn: A Text Book of Botany.
- ↑ Thomas Thomson: Chemistry of Organic Bodies, Vegetables.
- ↑ Ethnolichenology of the World [online] [dostęp 2014-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-14].