Oczyszczalnia Ścieków „Czajka” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”
Ilustracja
Komory fermentacyjne zakładu
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Czajki 4/6

Rozpoczęcie budowy

1976

Ukończenie budowy

1991

Ważniejsze przebudowy

2012

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Oczyszczalnia Ścieków „Czajka””
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Oczyszczalnia Ścieków „Czajka””
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Oczyszczalnia Ścieków „Czajka””
Ziemia52°21′19,5″N 20°57′27,2″E/52,355417 20,957556
Strona internetowa
Budowa tunelu pod dnem Wisły (2011)
Most pontonowy z rurociągiem zbudowany podczas awarii rurociągów pod dnem Wisły w 2020, widok z mostu Marii Skłodowskiej-Curie w kierunku Bielan

Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”oczyszczalnia ścieków w Warszawie, znajdująca się w dzielnicy Białołęka przy ul. Czajki 4/6. Zakład jest częścią Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie.

Jest jedną z dwóch oczyszczalni w stolicy i największą oczyszczalnią ścieków w Polsce.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym etapem oczyszczania ścieków jest oczyszczanie mechaniczne[1]. Ścieki trafiają na kraty, następnie do piaskowników i do osadników wstępnych[1]. W drugim etapie są kierowane do basenów osadu czynnego[1]. Tam usuwane są z nich azot i fosfor[1]. Z basenów ścieki trafiają do osadników wtórnych, w których osad czynny oddzielany jest od ścieków, które następnie odprowadzane są do Wisły[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Oczyszczalnia zaprojektowana została na początku lat 70. XX wieku. Budowa rozpoczęła się w 1976 w Czajkach, z terminem jej zakończenia w 1982[2]. Według pierwotnych planów oczyszczalnia miała obsługiwać prawobrzeżną część miasta[2][3].

Zakład rozpoczął działalność w 1991[4]. Do 2012 odbierał ścieki ze wszystkich siedmiu prawobrzeżnych dzielnic Warszawy oraz z okolicznych gmin, m.in. Legionowa, Jabłonny, Zielonki, Ząbek i Marek[4].

W związku z zaostrzeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska oczyszczalnia musiała zostać zmodernizowana[4][5]. Decyzja o rozbudowie oczyszczalni została podjęta uchwałami Rady m.st. Warszawy odpowiednio w roku 1999 i 2005, gdy odrzucono projekt budowy nowej oczyszczalni na lewym brzegu Wisły[6]. W styczniu 2008 zawarta została umowa na jej rozbudowę i unowocześnienie[7]. Głównym wykonawcą została spółka Warbud[8]. Modernizacja obejmowała dostosowanie obiektu do obowiązujących norm, zwiększenie przepustowości oraz przyjęcie całości maksymalnego przepływu z wodami opadowymi[1]. Włączono również do systemu centralną i północną część lewobrzeżnej Warszawy[4] (południowa jest od 2005 obsługiwana przez drugą, znacznie mniejszą, Oczyszczalnię Ścieków „Południe“ w dzielnicy Wilanów)[9][10]. W tym celu 10 m pod dnem Wisły wybudowano tunel o długości 1,3 km i średnicy 4,5 m[11]. Umieszczono w nim dwa rurociągi (kolektory), podstawowy i rezerwowy, o średnicy 1,60 m każdy[12]. Budowę układu przesyłowego ścieków pod dnem rzeki umożliwiło wpisanie go na listę przedsięwzięć niezbędnych do przeprowadzenia finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012[13][14]. Aby ograniczyć ilość odpadów, obok oczyszczalni powstała Stacja Termicznej Utylizacji Osadów Ściekowych (STUOŚ). Metodą wybraną w stacji została technologia spalania w złożu fluidalnym[4]. STUOŚ pozwala zmniejszyć ponad 10-krotnie ilość produkowanych odpadów (z 200 tys. ton/rok do około 20 tys. ton/rok)[15].

Rozbudowa zakładu zakończyła się w 2012[16]. Koszt rozbudowy oczyszczalni, budowy zakładu spalania osadów oraz ułożenia systemu rur dostarczających ścieki wyniósł ok. 3,7 mld zł[17]. Była to jedna z największych stołecznych inwestycji współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej[18]. Po jej zakończeniu „Czajka” stała się największą oczyszczalnią ścieków w Polsce[8][16]. Rozbudowany zakład zajmuje powierzchnię 52,7 ha[1] i może przyjąć 435 tys. m³ ścieków na dobę[4].

W 2020 zakończono budowę zbiornika retencyjnego o pojemności 80 tys. m³ zlokalizowanego na terenie oczyszczalni[19].

Awarie[edytuj | edytuj kod]

Na przełomie listopada i grudnia 2018 w związku z awarią rekuperatorów STUOŚ została wyłączona z eksploatacji[20]. Stacja została ponownie uruchomiona w grudniu 2019[21].

W dniach 27 i 28 sierpnia 2019 doszło do awarii obydwu kolektorów znajdujących się w tunelu pod dnem Wisły[12]. W wyniku tego 28 sierpnia rozpoczęto zrzut do rzeki nieoczyszczonych ścieków pochodzących z obsługiwanych przez oczyszczalnię dzielnic lewobrzeżnych (Bielan, Bemowa, Żoliborza, Woli, Śródmieścia, Ochoty, Włoch i części Mokotowa)[12]. Od 31 sierpnia 2019 wszystkie ścieki, które w związku z awarią trafiały do Wisły, były dezynfekowane poprzez proces ozonowania, dzięki czemu ograniczono wpływ na jakość wody w Wiśle[22].

3 września 2019 żołnierze 2 Inowrocławskiego Pułku Inżynieryjnego zakończyli zleconą przez rząd budowę mostu pontonowego na Wiśle, na którym zaplanowano ułożenie tymczasowego zastępczego rurociągu transportującego ścieki do „Czajki“[23]. Awaryjny rurociąg na moście pontonowym został uruchomiony 9 września[24], a 14 września osiągnął on pełną wydajność i zrzut nieoczyszczonych ścieków do rzeki został wstrzymany[25]. Naprawa układu przesyłowego ścieków rurociągami pod dnem Wisły została zakończona w listopadzie 2019[26]. 16 listopada 2019 przełączono przesyłanie nieczystości z tymczasowego rurociągu do naprawionej instalacji[27].

29 sierpnia 2020 doszło do kolejnej awarii kolektorów w tunelu pod Wisłą, transportujących ścieki do „Czajki”, w wyniku której nastąpił zrzut ścieków do rzeki[28], które od razu były poddawane ozonowaniu[29]. 13 grudnia 2020 przepływ ścieków z tymczasowego układu przesyłowego ułożonego ponownie na moście pontonowym został przełączony do nowego, wydrążonego pod Wisłą stalowego rurociągu alternatywnego o średnicy 1,2 metra[30].

Według Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) przyczyną awarii z 2020 roku był błąd w projekcie zleconym w 2006 roku polegający na braku zaprojektowania odpowiedniego drenażu[6]. Z kolei w ocenie Najwyższej Izby Kontroli (NIK) MPWiK popełniło błędy w procesie projektowania, budowy i eksploatacji podziemnych kolektorów transportujących ścieki do oczyszczalni, a Prezydent m.st. Warszawy nie wykorzystał wszystkich środków kontroli i nadzoru nad przedsiębiorstwem[31]. Zdaniem Izby MPWiK nierzetelnie monitorowało budowę układu przesyłowego pod Wisłą, w sposób niedostateczny analizowało dokumentację tworzoną w ramach budowy i nierzetelnie zweryfikowało raport końcowy inżyniera kontraktu[32]. Z uwagi na narażenie przez MPWIK zdrowia lub życia ludzi przebywających w układzie przesyłowym pod Wisłą w czasie obu awarii w lipcu 2021 roku NIK skierowała zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej Warszawa Żoliborz o uzasadnionym podejrzeniu przestępstw[32]. Z kolei Izba pozytywnie oceniła działania podjęte w MPWiK i Urzędzie m.st. Warszawy w celu ustalenia przyczyn awarii z 2019 roku i postępowania w celu ograniczenia jej skutków dla środowiska[32].

W związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa polegającego na sporządzeniu fałszywej opinii przez niektórych biegłych NIK, MPWiK złożyło zawiadomienie do prokuratury w tej sprawie[33].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie [on-line]. [dostęp 2019-09-03].
  2. a b Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 114. ISBN 83-06-00089-7.
  3. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 119. ISBN 83-01-08836-2.
  4. a b c d e f Zakład „Czajka”. mpwik.com.pl. [dostęp 2017-02-17].
  5. Dominika Olszewska: Stolica utonie w ściekach, jeśli Sejm nie zmieni prawa. gazeta.pl, 2010-10-13. [dostęp 2011-04-17].
  6. a b Znamy przyczynę awarii oczyszczalni „Czajka” [online], www.rmf24.pl [dostęp 2022-08-19] (pol.).
  7. Michał Wojtczuk: Wisła wreszcie będzie czysta? Koniec wlewania ścieków. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 31 października 2011. [dostęp 2019-08-29].
  8. a b Oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnia ścieków Czajka. [w:] Warbud SA [on-line]. warbud.pl. [dostęp 2019-08-29].
  9. Oczyszczalnia Południe już startuje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 20 czerwca 2005. [dostęp 2020-09-04].
  10. Zakład „Południe”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna [on-line]. mpwik.com.pl. [dostęp 2020-09-04].
  11. Wydrążono tunel pod Wisłą dla oczyszczalni ścieków "Czajka". Życie Warszawy, 2011-11-28. [dostęp 2012-09-24].
  12. a b c Awaria kolektora w Warszawie. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 28 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-29].
  13. Michał Wojtczuk: Jak zepsuł się kolektor pod dnem Wisły, co miał wspólnego z Euro 2012 i jak z tego wybrnie Trzaskowski? Co już wiemy po awarii. warszawa.wyborcza.pl, 4 września 2020. [dostęp 2021-12-25].
  14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie wykazu przedsięwzięć Euro 2012, s. 879, Dz.U. z 2010 r. nr 8, poz. 52.
  15. Największa w Europie eko-inwestycja: warszawska Oczyszczalnia Ścieków Czajka. 2013. [dostęp 2013-10-07]. (pol.).
  16. a b Oczyszczanie ścieków. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji [on-line]. [dostęp 2019-08-29].
  17. Michał Wojtczuk: Thriller z Czajką. Warszawa może stracić miliard zł. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. gazeta.pl, 1 października 2012. [dostęp 2019-08-29].
  18. Jarosław Osowski. Top 7 inwestycji UE w Warszawie. „Gazeta Stołeczna”, s. 18, 19 października 2018. 
  19. Nowy zbiornik retencyjny dla Warszawy. [w:] Portal Funduszy Europejskich [on-line]. funduszeeuropejskie.gov.pl, 3 lipca 2020. [dostęp 2020-11-29].
  20. Informacja MPWiK dotycząca Stacji termicznej utylizacji osadów ściekowych (STUOŚ). [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie SA [on-line]. 19 września 2019. [dostęp 2020-07-09].
  21. Spalarnia MPWiK działa od grudnia 2019 r.. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie SA [on-line]. 21 maja 2020. [dostęp 2020-07-09].
  22. Awaria układu przesyłowego: jak MPWiK ozonuje ścieki? [online], www.mpwik.com.pl [dostęp 2023-06-12] (pol.).
  23. Awaria w oczyszczalni „Czajka”. Zakończyła się budowa mostu pontonowego [online], RMF24, 3 września 2019 [dostęp 2019-09-14].
  24. Ścieki popłynęły do "Czajki" awaryjnym rurociągiem. Naprawa głównego kolektora jeszcze potrwa. metrowarszawa.gazeta.pl, 9 września 2019. [dostęp 2019-09-20].
  25. „Nic się nie przelewa”. Zahamowano zrzut ścieków do Wisły. Nieczystości płyną alternatywnym rurociągiem. metrowarszawa.gazeta.pl, 14 września 2019. [dostęp 2019-09-20].
  26. Naprawa układu przesyłowego ścieków zakończona. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 14 listopada 2019. [dostęp 2019-11-18].
  27. Warszawa: ścieki znów płyną do oczyszczalni "Czajka". Nocna operacja przełączenia rurociągów. metrowarszawa.gazeta.pl, 16 listopada 2019. [dostęp 2019-11-18].
  28. Awaria kolektora przesyłowego „Czajki”. Trzaskowski: Będzie trzeba myśleć nad rozwiązaniami alternatywnymi. metrowarszawa.gazeta.pl, 29 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-30].
  29. Awaria układu przesyłowego: ozonujemy ścieki • MPWiK [online], www.mpwik.com.pl [dostęp 2023-06-12] (pol.).
  30. Ścieki popłynęły nowym kolektorem pod Wisłą. MPWiK pracuje dalej. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 14 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-31].
  31. Zmiany względem projektu budowlanego główną przyczyną awarii. NIK o projektowaniu, budowie i eksploatacji podziemnych kolektorów transportujących ścieki z części lewobrzeżnej Warszawy do Oczyszczalni Ścieków Komunalnych „Czajka”. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, 13 czerwca 2022. [dostęp 2022-09-02].
  32. a b c Projektowanie, budowa i eksploatacja kolektora podziemnego transportującego ścieki z lewobrzeżnej warszawy do Oczyszczalni Ścieków Komunalnych „Czajka”.Informacja o wynikach kontroli.. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. 31 marca 2022. s. 8−9. [dostęp 2022-09-02].
  33. Komunikat MPWiK po opublikowaniu wyników kontroli NIK [online], rzetelnieoczajce.pl, 11 czerwca 2022 [dostęp 2023-06-12] (pol.).