O zachowaniu się przy stole – Wikipedia, wolna encyklopedia

O zachowaniu się przy stole (znany również jako: wiersz Słoty O chlebowym stole) – wiersz będący przykładem średniowiecznej poezji polskiej przypisywany Przecławowi Słocie.

Utwór ten jest najstarszym zabytkiem polskiej poezji świeckiej i jednym z pierwszych tekstów, w którym autor pozostawił po sobie podpis.

Autorstwo[edytuj | edytuj kod]

Przypuszcza się, że przydomek Słota, którym podpisano wiersz, pochodzi od nazwy wsi Słota lub Złota. Taki sposób podpisywania utworów był częstą praktyką w średniowieczu. Ostatnio autorstwo przypisuje się Przecławowi Słocie (Złocie) – burgrabiemu poznańskiemu w latach 1398–1400.

Historia utworu[edytuj | edytuj kod]

Powstał około 1400 roku, zamieszczony został w kodeksie z 1415. Tekst jego odnalazł Aleksander Brückner w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu i wydał z odpisu w 1891. Kodeks, w którym znajdował się wiersz, powrócił do Polski, jednak uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej.

Treść[edytuj | edytuj kod]

Utwór zawiera elementy satyryczne. Autor wykorzystując antywzorzec formułuje wypowiedź tak, aby odbiorca sam się zorientował, jakie zachowanie uważane jest za niewłaściwe. Tym samym wyjaśnia podstawowe zasady kultury spożywania posiłków. Z utworu wynika, że na średniowiecznej uczcie nie należało:

• objadać się,
• wyszukiwać dla siebie jak najlepszych kąsków,
• brać zbyt dużych kawałków,
• wypluwać resztek jedzenia do misy,
• brać do ust tego, co z nich wypadło.
• mówić z pełnymi ustami

Etykieta nakazywała:

• siedzieć na wyznaczonym miejscu,
• umyć palce nim sięgnie się po jedzenie,
• wycierać usta,
• zabawiać damy,
• podsuwać im półmiski z co lepszymi sztukami jadła.

Kompozycja[edytuj | edytuj kod]

O zachowaniu się przy stole jest przykładem wiersza intonacyjno-zdaniowego, zamkniętego klamrą kompozycyjną. Przypuszcza się, że jego źródłem mógł być łaciński utwór Frovinusa pt. Antigameratus.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Zobacz w Wikiźródłach tekst wiersz Słoty „O zachowaniu się przy stole”

• kuchnia polska w średniowieczu

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Obyczaje w Polsce, rozdział pierwszy pt. Wieki Średnie, praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Chwalby, wydawnictwo PWN, 2004, ISBN 83-01-14253-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Wiersz Słoty „O chlebowym stole” z objaśnieniami. staropolska.gimnazjum.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-09-06)].