ORP Dzielny (1944) – Wikipedia, wolna encyklopedia

ORP Dzielny
Klasa

ścigacz okrętów podwodnych

Typ

proj. OD-200

Historia
Stocznia

Nr 640, Sosnowka

 MW ZSRR
Nazwa

MO-328

Wejście do służby

1944

 Marynarka Wojenna (PRL)
Nazwa

ORP „Dzielny”

Wejście do służby

5 kwietnia 1946

Wycofanie ze służby

1959

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 35 ton
pełna: 43,4 t

Długość

23,4 metra

Szerokość

4 m

Zanurzenie

1,7 m

Materiał kadłuba

drewno

Napęd
2 silniki benzynowe Packard o łącznej mocy 2400 KM
2 silniki benzynowe Osco-Ford o łącznej mocy 170 KM
2 śruby
Prędkość

25 węzłów

Zasięg

1600 Mm przy prędkości 6 węzłów

Sensory
sonar Tamir-9
Uzbrojenie
1 działko kal. 37 mm 70-K L/73
2 wkm DSzK kal. 12,7 mm (2 x I)
2 zrzutnie bg
Załoga

22

ORP Dzielny – polski ścigacz okrętów podwodnych z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki MO-328, jeden z jedenastu pozyskanych przez Polskę okrętów proj. OD-200. Okręt został zbudowany w latach 1943-1944 w stoczni numer 640 w Sosnowce, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go w 1944 roku. Po zakończeniu II wojny światowej jednostka została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych i weszła w skład Marynarki Wojennej 5 kwietnia 1946 roku. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi „DZ” i S-54, został skreślony z listy floty w 1959 roku.

Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]

Ścigacze okrętów podwodnych projektu OD-200[a] skonstruowane zostały w celu zastąpienia budowanych od II połowy lat 30. XX wieku ścigaczy proj. MO-4[5]. W porównaniu do poprzedników nowe okręty miały mniejszą wyporność i prostszą konstrukcję, w wyniku czego czas budowy jednostki skrócono ze 120 do 27 dni[5].

MO-328 (ros. Morskoj Ochotnik)[2] zbudowany został w latach 1943-1944 w stoczni numer 640 w Sosnowce[5][6][b]. Do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wszedł w 1944 roku[5].

Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]

Działko przeciwlotnicze 70-K kal. 37 mm, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni.

Okręt był niewielkim ścigaczem okrętów podwodnych[8]. Długość całkowita wykonanego z drewna kadłuba wynosiła 23,4 metra, szerokość 4 metry i zanurzenie 1,7 metra[1][7]. Wyporność standardowa wynosiła 35 ton, zaś pełna 43,4 tony[1][2][c]. Okręt napędzany był przez dwa silniki benzynowe Packard 4M-2500 WB o łącznej mocy 2400 koni mechanicznych (KM)[1][9]. Jednostka posiadała także dodatkowe silniki marszowe Osco-Ford o łącznej mocy 170 KM[5][6]. Dwa wały napędowe poruszały dwoma prawoskrętnymi śrubami[9]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 25 węzłów, zaś ekonomiczna 15 węzłów[1][9][d]. Okręt zabierał 5 ton benzyny, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 1600 Mm przy prędkości 6 węzłów lub 590 Mm przy prędkości 9 węzłów[6][8]. Autonomiczność wynosiła 6 dób[8].

Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiło pojedyncze działko automatyczne kal. 37 mm 70-K L/73, z zapasem amunicji wynoszącym 500 sztuk oraz dwa karabiny maszynowe kal. 12,7 mm DSzK L/79 (2 x I), z zapasem 2000 sztuk amunicji na lufę[1][10][e]. Broń ZOP stanowiły dwie ramowe zrzutnie bomb głębinowych (z łącznym zapasem 12 bomb BGB i MGB-20)[6][8]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało sonar Tamir-9[8].

Załoga okrętu składała się z 22 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][11].

Służba[edytuj | edytuj kod]

MO-328 służył początkowo we Flocie Bałtyckiej[1]. W 1946 roku jednostka wraz z 22 innymi okrętami została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych[12]. 5 kwietnia 1946 roku ścigacz pod nazwą ORP „Dzielny” został przyjęty w skład Marynarki Wojennej[1][2]. Pierwszym polskim dowódcą jednostki został por. mar. Teodor Sznajder[1][13]. Przez początkowe trzy miesiące służby na okręcie w charakterze instruktorów przebywali marynarze radzieccy, którzy wyjechali do kraju 23 czerwca 1946 roku[14]. Okręt z oznaczeniem burtowym „DZ” (zmienionym w czerwcu 1952 roku na S-54) wchodził w skład pierwszej grupy Dywizjonu Ścigaczy[1][15]. W 1950 roku jednostkę poddano modernizacji: wymieniono poszycie kadłuba, uszczelniono pokład, a amerykańskie silniki Packard zostały zamienione na radzieckie silniki wysokoprężne M-50 o łącznej mocy 2000 KM (usunięto również dodatkowe silniki Osco-Ford, montując w zamian również radzieckie benzynowe ZIS-5, także o mocy 85 KM każdy)[1][16]. Koszt remontu ścigacza wyniósł około 650 000 złotych[16]. W rezultacie wymiany napędu prędkość maksymalna spadła do 22 węzłów[6]. Okręt został skreślony z listy floty w 1959 roku[1][6].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W polskiej literaturze zwane projektem MO-D-3[1][2][3], natomiast według Conway's All the World's Fighting Ships 1922–1946 – typem TK[4].
  2. ↑ Według W. Koszeli okręt zbudowany został w Leningradzie[1], zaś M. Soroka, J. Ciślak i M. Piwowoński podają jedynie, że okręt powstał w ZSRR[2][3][7].
  3. ↑ Według Navypedii wyporność standardowa wynosiła 44, a pełna 47 ton[5][6].
  4. ↑ Navypedia podaje, że prędkość maksymalna wynosiła 24 węzły[5][6].
  5. ↑ Według Navypedii jednostka posiadała cztery karabiny maszynowe kal. 12,7 mm (2 x II)[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017, s. 186.
  2. ↑ a b c d e Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 41.
  3. ↑ a b Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, s. 274.
  4. ↑ Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 344.
  5. ↑ a b c d e f g Ivan Gogin: OD-200 type motor ASW boats (1943-1945). Navypedia. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h i Ivan Gogin: BEZWZGLĘDNY motor ASW boats (OD-200 type) (1944/1946). Navypedia. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  7. ↑ a b Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 339.
  8. ↑ a b c d e Roman Volkov, Andrew Brichevsky: Small submarine chasers – Project OD-200. RussianShips.info. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  9. ↑ a b c Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 43.
  10. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 41-43.
  11. ↑ Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 219.
  12. ↑ Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017, s. 170.
  13. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 23.
  14. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 45.
  15. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 43.
  16. ↑ a b Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 220.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Wyd. I. Warszawa: Bellona, 1992. ISBN 83-1108-202-2.
  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: BEZWZGLĘDNY motor ASW boats (OD-200 type) (1944/1946). Navypedia. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  • Ivan Gogin: OD-200 type motor ASW boats (1943-1945). Navypedia. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  • Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-67-2.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
  • Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
  • Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986. ISBN 83-215-3249-7.
  • Roman Volkov, Andrew Brichevsky: Small submarine chasers – Project OD-200. RussianShips.info. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
Polskie ścigacze okrętów podwodnych projektu OD-200

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=ORP_Dzielny_(1944)&oldid=73475344”